Khơi dậy tự hào dân tộc qua di sản văn hóa

Đưa di sản tới công chúng

Chiều đông, nắng nhạt vương trên những bức tường rêu phong của Khu di tích Hoàng thành Thăng Long. Dưới bóng Cột cờ Hà Nội, không gian Trưng bày “DSVH Việt Nam-Sức sống từ truyền thống đến hiện đại” mở ra một không gian gần gũi. Mùi mực quyện trong từng nét bút thư pháp, sắc màu dân dã của tranh Đông Hồ, hình ảnh tiêu biểu về bảo vật quốc gia cùng hàng trăm hiện vật, tư liệu khơi dậy trong lòng mỗi người tham quan niềm xúc động xen lẫn tự hào.

Trong dòng người chậm rãi thưởng lãm, Triệu Yến Vy, sinh viên năm thứ hai Khoa DSVH, Trường Đại học Văn hóa Hà Nội, hồ hởi chia sẻ trải nghiệm in một bức tranh Đông Hồ. “Trước kia, em chỉ biết đến tranh Đông Hồ qua hình ảnh trên mạng hay trong sách. Khi được trực tiếp làm, pha mực, in... em thấy như mình được chạm vào lịch sử, thấy gần hơn với DSVH của dân tộc. Nhìn những hiện vật ở đây, em càng tự hào hơn về truyền thống văn hóa-lịch sử của Việt Nam”, Triệu Yến Vy bày tỏ.

Du khách tham quan Trưng bày “Di sản văn hóa Việt Nam - Sức sống từ truyền thống đến hiện đại”.

Không chỉ là nơi giới thiệu DSVH, trưng bày còn là một cuộc đối thoại giữa quá khứ và hiện tại. Những di sản vật thể, phi vật thể, di sản tư liệu được Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) ghi danh hay các bảo vật quốc gia đều được sắp đặt khoa học, giàu thông tin, giúp công chúng có cái nhìn hệ thống về kho báu văn hóa mà cha ông để lại. Và cũng từ đây, câu chuyện về trách nhiệm gìn giữ, bảo tồn, phát huy giá trị DSVH được đặt ra một cách tự nhiên và sâu sắc.

Theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Hoàng Đạo Cương, DSVH là tài sản vô giá, là bản sắc và sức mạnh nội sinh của dân tộc Việt Nam. Nhiều năm qua, công tác bảo tồn và phát huy giá trị DSVH được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm, thể hiện qua hệ thống pháp luật và chính sách ngày càng hoàn thiện. Trưng bày tại Hoàng thành Thăng Long lần này tiếp tục góp phần lan tỏa nhận thức, trách nhiệm của toàn xã hội đối với sự nghiệp bảo tồn, phát huy DSVH.

Không chỉ Trưng bày “DSVH Việt Nam-Sức sống từ truyền thống đến hiện đại”, thời gian qua, Cục DSVH (Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Hội DSVH Việt Nam đã phối hợp với các cơ quan, đơn vị, địa phương tổ chức nhiều hoạt động quảng bá, tôn vinh, kết nối DSVH. Nhiều địa phương chủ động nghiên cứu, ứng dụng các giải pháp công nghệ hiện đại như thực tế ảo (VR), thực tế tăng cường (AR), trí tuệ nhân tạo (AI), mô hình 3D, 3D mapping vào hoạt động trưng bày, giáo dục và truyền thông DSVH, nhằm đưa DSVH tới gần công chúng và khơi dậy niềm tự hào dân tộc qua DSVH tới các tầng lớp nhân dân.

Tự hào truyền thống văn hóa - lịch sử

Năm 2025, công tác bảo tồn, trùng tu các di tích lịch sử tiếp tục được triển khai có trọng tâm, gắn với phát huy giá trị phục vụ giáo dục truyền thống và phát triển du lịch bền vững. Nhiều di sản vật thể và phi vật thể được kiểm kê, lập hồ sơ khoa học, qua đó nâng cao nhận thức cộng đồng về trách nhiệm gìn giữ di sản cha ông. Các hoạt động trưng bày, giới thiệu di sản ứng dụng công nghệ số giúp công chúng, đặc biệt là giới trẻ tiếp cận di sản một cách sinh động và hiện đại hơn. Công tác trao truyền nghề truyền thống nhận được sự quan tâm của các địa phương, góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa và tạo sinh kế cho người dân...

Du khách trải nghiệm in tranh Đông Hồ tại Khu di tích Hoàng thành Thăng Long.

Cũng trong năm 2025, Việt Nam vinh dự được UNESCO ghi danh Quần thể di tích Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc là DSVH thế giới; Vườn quốc gia Phong Nha-Kẻ Bàng (Việt Nam) và Vườn quốc gia Hin Nam Nô (Lào) là di sản thiên nhiên thế giới liên biên giới đầu tiên giữa Việt Nam và Lào; Nghề làm tranh dân gian Đông Hồ là DSVH phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp.

Theo PGS, TS Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục DSVH, hệ thống DSVH phong phú của Việt Nam là kết tinh của chiều dài lịch sử dựng nước và giữ nước, là thành quả mà bao thế hệ người Việt gìn giữ, trao truyền. Sự thay đổi trong nhận thức của toàn xã hội về vai trò và ý nghĩa của DSVH ngày càng đồng bộ và đi vào chiều sâu. DSVH từng bước khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong đời sống xã hội, thực sự trở thành nguồn lực quan trọng góp phần phát triển kinh tế-xã hội, là cầu nối giữa Việt Nam với thế giới.

Nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực DSVH,  PGS, TS Đỗ Văn Trụ, Chủ tịch Hội DSVH Việt Nam rất xúc động và tự hào khi nhiều DSVH của đất nước được thế giới ghi danh. "UNESCO chỉ công nhận khi di sản ấy thực sự mang giá trị nổi bật toàn cầu. Điều đó cho thấy DSVH Việt Nam không chỉ là niềm tự hào của dân tộc mà còn đóng góp vào kho tàng văn hóa chung của nhân loại. Tuy nhiên, ghi danh chỉ là bước đầu, quan trọng hơn là bảo tồn, phát huy giá trị ấy như thế nào để DSVH sống cùng đời sống đương đại", PGS, TS Đỗ Văn Trụ nhấn mạnh.