Tại đây, tiếng cồng chiêng, sử thi, cùng hình ảnh ngôi nhà dài Ê Đê - biểu tượng của chế độ mẫu hệ được giới thiệu một cách chân thực, giúp khách tham quan có cái nhìn đầy đủ hơn về bản sắc văn hóa của một cộng đồng dân tộc sinh sống chủ yếu tại Đắk Lắk.

 Ngôi nhà dài Ê Đê được phục dựng tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam.

Phong tục tập quán của người dân tộc Ê Đê vốn được xem là một trong những kho tàng văn hóa phong phú của đại ngàn Tây Nguyên, từ chế độ mẫu hệ, sử thi Đăm Săn, đến những lễ hội như mừng lúa mới, bỏ mả. Trong đó, nhà dài là biểu tượng thể hiện rõ nét nhất bản sắc dân tộc. 

Tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam, nổi bật trong khu trưng bày ngoài trời là ngôi nhà dài Ê Đê được phục dựng nguyên bản theo kiến trúc truyền thống. Với cấu trúc mái thấp hình thuyền, vật liệu hoàn toàn từ gỗ, tre, nứa và chiều dài có thể lên tới hàng chục mét, ngôi nhà mang đến cho du khách cảm giác như đang đứng giữa buôn làng Tây Nguyên chứ không phải giữa lòng Hà Nội.

Nhà dài không chỉ là nơi ở mà còn phản ánh sâu sắc chế độ mẫu hệ của người Ê Đê. Theo phong tục, mỗi khi con gái trong nhà lập gia đình, căn nhà lại được nối dài để đón chồng về sống cùng. Chính điều này khiến chiều dài của ngôi nhà trở thành minh chứng cho sự sung túc và phát triển của dòng họ mẫu hệ.

Không gian bên trong nhà dài tái hiện sinh hoạt truyền thống của đồng bào Tây Nguyên. 

Không gian bên trong nhà được tổ chức theo đúng bố cục truyền thống của người Ê Đê. Phần gah (nhà khách) rộng rãi, là nơi diễn ra các sinh hoạt cộng đồng, tiếp khách, tổ chức lễ hội. Những vật dụng đặc trưng như ché, cồng chiêng, ghế kpan được bài trí đầy đủ đã gợi lại hình ảnh quen thuộc của các buổi kể Khan hoặc những đêm hội cồng chiêng. Tiến sâu vào khu vực Ôk (nhà bếp), du khách có thể cảm nhận rõ nét sự ấm cúng của bếp lửa, trung tâm đời sống gia đình, nơi truyền dạy phong tục, kinh nghiệm lao động và những câu chuyện của buôn làng từ thế hệ này sang thế hệ khác.

Kiến trúc nhà dài mang tính độc đáo khi gầm nhà chỉ cao khoảng một mét, phần mái lợp tranh dày giúp che nắng, chắn mưa, thích nghi với điều kiện tự nhiên khắc nghiệt. Quá trình dựng nhà cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ từ khâu chọn gỗ, đan vách, chuẩn bị tranh lợp đến việc ghép các bộ phận khung nhà. 

Cầu thang nhà dài được chạm khắc nhiều họa tiết mang ý nghĩa tín ngưỡng thể hiện ước vọng bình yên và no đủ. 

Không gian nhà dài Ê Đê tại bảo tàng còn là địa điểm diễn ra nhiều hoạt động trải nghiệm hấp dẫn, thu hút đông đảo người dân và du khách. Các chương trình trình diễn cồng chiêng, kể sử thi, giao lưu văn hóa, chế tác nhạc cụ hay hoạt động giáo dục dành cho học sinh - sinh viên đã giúp công chúng tiếp cận văn hóa Ê Đê một cách trực quan, sinh động hơn so với hình thức truyền thống qua sách báo. Đây cũng là cách để những giá trị văn hóa của đồng bào Tây Nguyên được đến gần hơn với cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ.

Bạn Phương Thảo (sinh viên khoa Việt Nam học, Đại học Sư phạm Hà Nội) chia sẻ: “Tôi từng đọc về nhà dài Ê Đê nhưng hôm nay mới được trải nghiệm trực tiếp. Không gian nhà dài và các hoạt động trải nghiệm tại bảo tàng giúp chúng tôi hiểu sâu hơn về văn hóa mẫu hệ, kiến trúc và đời sống của đồng bào Ê Đê. Đây là trải nghiệm rất giá trị, đặc biệt với sinh viên ngành du lịch như chúng tôi, khi việc tiếp cận trực tiếp với di sản văn hóa giúp kiến thức trở nên thực tế và dễ tiếp thu hơn”.

Du khách tìm hiểu kiến trúc và đời sống văn hóa của người Ê Đê tại khu trưng bày ngoài trời. 

Trong bối cảnh giá trị văn hóa truyền thống đang đối mặt với nguy cơ mai một, việc tái hiện không gian Ê Đê giữa lòng Thủ đô đã mang lại một ý nghĩa vô cùng đặc biệt. Không gian này không chỉ góp phần gìn giữ và quảng bá di sản văn hóa của đồng bào Tây Nguyên mà còn tạo cầu nối giữa quá khứ và hiện đại, giữa bản sắc buôn làng và nhịp sống đô thị. Ngôi nhà dài Ê Đê tại Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam vì thế trở thành điểm đến ý nghĩa, giúp người dân Hà Nội và du khách hiểu sâu hơn về một nét văn hóa độc đáo của cộng đồng các dân tộc Việt Nam.

 

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.