Phát biểu tại họp báo, ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh cho biết, sau hành trình dài bền bỉ, kiên trì và đầy nỗ lực, ngày 12-7-2025, Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc đã chính thức được Ủy ban Di sản thế giới công nhận là Di sản văn hóa thế giới của nhân loại tại Quyết định số 47 COM 8B.22. Đây là di sản liên tỉnh thứ 2 trong số 9 Di sản thế giới của Việt Nam được UNESCO ghi danh.

 Các đại biểu chủ trì họp báo. 

Quá trình xây dựng hồ sơ di sản là một minh chứng sống động cho tinh thần quyết tâm và sự phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa các cấp, các ngành, các địa phương, Giáo hội Phật giáo Việt Nam, các tổ chức, cá nhân, các nhà khoa học trong nước và quốc tế. Theo đó, UBND tỉnh Quảng Ninh đã chủ trì tổ chức 8 cuộc hội nghị, hội thảo trong nước và quốc tế. UBND tỉnh Quảng Ninh, tỉnh Bắc Ninh và thành phố Hải Phòng đã tổ chức 11 cuộc họp với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia, một số vụ, viện cơ quan Trung ương, các chuyên gia, nhà khoa học trong nước; đồng thời tổ chức đối thoại trực tuyến, làm việc với lãnh đạo Ủy ban Di sản thế giới và ICOMOS; tổ chức hơn 100 cuộc họp giữa Ban Điều hành xây dựng Hồ sơ Yên Tử với các cơ quan.

Đặc biệt, trong quá trình tiếp nhận khuyến nghị từ Trung tâm Di sản thế giới (UNESCO) và Hội đồng Di tích và Di chỉ (ICOMOS), tỉnh Quảng Ninh đã chủ động xây dựng và gửi Báo cáo giải trình, bổ sung thông tin tới 4 lần vào tháng 11-2024, tháng 2-2025, tháng 4-2025 và tháng 6-2025. Sự kiên trì, kiên định và tinh thần cầu thị này đã góp phần quan trọng thuyết phục các tổ chức quốc tế công nhận giá trị đặc biệt, nổi bật toàn cầu của di sản.

Di tích chùa Đồng trên đỉnh Yên Tử. Ảnh: Hồ sơ di sản 

Quần thể Di tích và Danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc, với nội dung trọng tâm là về Phật giáo Trúc Lâm vốn được các vua Trần, đặc biệt là Phật hoàng Trần Nhân Tông sáng lập vào thế kỷ 13 - mang đến một đóng góp độc đáo và bền bỉ cho di sản văn hóa và tâm linh của nhân loại. Được khởi nguồn từ vùng núi thiêng Yên Tử, Phật giáo Trúc Lâm đại diện cho một hệ thống triết lý và tâm linh tổng hòa, dung hợp Phật giáo Đại thừa với đạo lý Nho giáo, vũ trụ quan Lão giáo và tín ngưỡng bản địa của người Việt. Điều này hoàn toàn phù hợp với mục tiêu cốt lõi của UNESCO trong việc đề cao những giá trị chung của nhân loại về hòa bình, hòa giải, hòa hợp và chung sống hài hòa - đặc biệt trong bối cảnh khủng hoảng toàn cầu hiện nay.

Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa thế giới theo các tiêu chí (iii) và (vi), là bằng chứng cho sự kết hợp độc đáo giữa nhà nước, tôn giáo và nhân dân trong việc hình thành bản sắc dân tộc Việt Nam; cùng cảnh quan linh thiêng được hình thành thông qua mối tương tác thường xuyên, mật thiết với thiên nhiên và một hệ thống đạo đức dựa trên lòng yêu chuộng hòa bình, tu dưỡng bản thân, lòng khoan dung, nhân ái và sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.

Chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Việt Dũng, Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Quảng Ninh cho biết: “Suốt 13 năm qua, tỉnh Quảng Ninh đã chủ trì, phối hợp với các tỉnh, thành phố liên quan, các cơ quan chức năng tổ chức lập hồ sơ di sản Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc. Đã có thời điểm tưởng chừng như hồ sơ đã bị loại bỏ, phải làm lại từ đầu, bởi hồ sơ chúng ta đã đầy đủ rồi nhưng việc truyền tải ngôn ngữ để UNESCO hiểu được lại là điều khó khăn. Việc làm rõ về những giá trị về mặt toàn cầu, tính xác thực và tính liên tục của tư tưởng Phật hoàng Trần Nhân Tông và Thiền phái Trúc lâm Yên Tử chính là yếu tố then chốt giúp hồ sơ được UNESCO thông qua. Trong 5 ngày, phái đoàn của Việt Nam sang Paris đã có 37 cuộc họp, nhiều lúc làm việc tới 24 giờ đêm chưa xong, nhưng rất may chúng ta đã hội tụ đầy đủ thiên thời, địa lợi, nhân hòa để được UNESCO ghi danh”.

Theo Hòa thượng Thích Thanh Quyết, Phó Chủ tịch Hội đồng trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, Trưởng Ban Giáo dục Phật giáo Trung ương, Viện trưởng Học viện Phật giáo Việt Nam tại Hà Nội, Trưởng ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh, trên thế giới, chưa có một vị hoàng đế của một dân tộc nào đang ở vị trí cao nhất của vinh quang lại rời bỏ ngai vị như vua Trần Nhân Tông để về Yên Tử sống cuộc sống tối giản nhất. Người còn thành lập phật giáo Trúc lâm, một phật giáo vì nhân dân, vì quốc gia dân tộc, vì nhân loại hòa bình. Tư tưởng của người là "tam hòa": Hòa giải, hòa hợp và hòa bình.  

“Trong lịch sử, chưa có một hồ sơ di sản đề xuất UNESCO ghi danh lại có sự ủng hộ của tất cả các thành viên của Ủy ban Thường trực UNESCO. Không chỉ đánh giá cao giá trị nổi bật toàn cầu của quần thể di tích và danh thắng Yên Tử-Vĩnh Nghiêm-Côn Sơn, Kiếp Bạc, đại sứ các nước và đại biểu của UNESCO còn mong tư tưởng "tam hòa" được lan tỏa mạnh mẽ hơn nữa, để có tính lan tỏa toàn cầu hiện nay”, Hòa thượng Thích Thanh Quyết chia sẻ thêm.

Dự kiến vào tháng 12-2025, UNESCO sẽ chính thức trao bằng ghi danh di sản văn hóa thế giới Quần thể di tích và danh thắng Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc tới đảng bộ, chính quyền và nhân dân tỉnh Quảng Ninh, TP Hải Phòng, Bắc Ninh.

Tin, ảnh: HOÀI PHƯƠNG

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.