Tuy nhiên, trước diễn biến phức tạp của dịch Covid-19, việc thực hành tín ngưỡng đã và đang được các tỉnh, thành phố sắp xếp, điều chỉnh hợp lý với phương châm đặt an toàn tính mạng nhân dân lên trên hết.

Thích ứng, đi lễ hội an toàn

Dù có thông báo từ trước nhưng Đền Trần (phường Lộc Vượng, TP Nam Định) tối 14-2 (tức 14 tháng Giêng năm Nhâm Dần) vẫn khá đông du khách tìm đến. Anh Trần Mạnh Trí ở Hải Phòng, cùng 4 anh chị em trong gia đình có mặt tại Đền Trần từ 7 giờ tối, cho biết, đã thành thói quen nhiều năm nay, nhằm ngày 14 tháng Giêng, gia đình anh lại về Nam Định để lễ Đền Trần. Mùa lễ hội năm nay tuy không tổ chức lễ khai ấn như thông lệ nhưng từ đầu năm, Đền Trần vẫn mở cửa cho du khách thập phương đến thăm viếng. Do tỉnh Nam Định đang có số ca nhiễm Covid-19 tăng cao nên TP Nam Định yêu cầu Ban quản lý Khu di tích lịch sử-văn hóa Đền Trần-Chùa Tháp chỉ có các cụ từ làm lễ ở trong nội cung chứ không tổ chức khai ấn đêm 14, rạng sáng 15 tháng Giêng như thường lệ. Những nghi thức tín ngưỡng phần lễ vẫn được duy trì, không mời khách, kể cả lãnh đạo tỉnh, thành phố. Từ chiều 14 và trong ngày 15 tháng Giêng, nhà đền đóng cửa không đón khách. Sau ngày 15, nhà đền mở cửa để phát ấn Đền Trần đến người dân.

Khung cảnh lộn xộn trước đền Chín Giếng (Bỉm Sơn, Thanh Hóa) nhưng không có lực lượng chức năng nhắc nhở. 

Theo ông Nguyễn Đức Bình, Trưởng ban quản lý Khu di tích lịch sử-văn hóa Đền Trần-Chùa Tháp, để tăng cường công tác phòng, chống dịch bệnh trong khu di tích, Ban quản lý đã bố trí lực lượng hướng dẫn người dân tại tất cả các khu vực của nhà đền, chỉ cá nhân dâng hương chứ không có tập thể. Ban quản lý khu di tích cũng cho biết, vì không tổ chức phát ấn như mọi năm nên nhà đền có kế hoạch gửi ấn cho khách đã đăng ký, bảo đảm nguyên tắc tránh tập trung đông người.

Theo ghi nhận của phóng viên, nhiều lễ hội đầu xuân như: Hội Gióng, Chùa Hương (Hà Nội), Yên Tử (Quảng Ninh)... cũng chỉ tổ chức phần lễ. Tuy nhiên, người dân, du khách vẫn đổ về các điểm tham quan, di tích để dâng hương, đi lễ. Năm nay, thực hiện các công điện, chỉ thị, Ban quản lý Di tích và Rừng quốc gia Yên Tử không tổ chức khai hội Yên Tử vào mồng 10 tháng Giêng, không mời đại biểu tới dự, Ban Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam tỉnh Quảng Ninh thực hành nghi lễ tâm linh vào mồng 10 tháng Giêng trên non thiêng. Dù lễ hội tạm dừng nhưng dịp Tết Nguyên đán, lượng khách đến Yên Tử tăng nhiều so với hai năm qua. Theo ông Lê Tiến Dũng, Trưởng ban quản lý Di tích và Rừng quốc gia Yên Tử, ước tính khoảng hơn 4 vạn lượt khách đổ về Yên Tử dịp đầu năm. Đón khách trong bối cảnh phòng dịch, Ban quản lý soạn nội dung tuyên truyền phòng, chống dịch với nguyên tắc "5K", quét mã QR phát trên loa ngay từ bến xe cho tới các điểm ở chùa Hoa Yên và các điểm ga cáp treo, cắt cử người thường trực tại các điểm thường xuyên nhắc nhở du khách tuân thủ đeo khẩu trang, khử khuẩn.

Không lơ là, chủ quan

Năm nay Chùa Hương không khai hội. Được sự đồng ý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, UBND TP Hà Nội, từ ngày 16-2 (tức ngày 16 tháng Giêng), Chùa Hương chính thức mở cửa đón khách. Ông Nguyễn Bá Hiển, Trưởng ban quản lý Khu di tích lịch sử và quần thể danh lam thắng cảnh Hương Sơn cho biết, từ ngày 11-2 đã vận hành thử nghiệm quy trình đón khách an toàn trong tình hình dịch Covid-19. Địa phương đã lập 8 chốt kiểm soát dịch ở các lối ra vào khu di tích; hai trạm y tế lưu động đã được thiết lập ở Trạm Y tế xã Hương Sơn và khu Bến Chò (điểm soát vé tham quan). “Vì một mùa lễ hội bình an, chúng tôi cũng khuyến cáo du khách chưa tiêm đủ liều vaccine ngừa Covid-19 không nên đến khu di tích để bảo vệ sức khỏe của chính mình và cộng đồng”, ông Nguyễn Bá Hiển chia sẻ. Trong trường hợp xảy ra ùn tắc trong những ngày cao điểm, ban tổ chức đã lên phương án về việc phân luồng, thậm chí tạm dừng hoạt động cáp treo... để bảo đảm an toàn cho nhân dân.

Lên nhiều phương án nhằm bảo đảm an toàn phòng, chống dịch cho du khách thập phương tới chiêm bái và vãn cảnh được các tỉnh, thành phố triển khai rốt ráo, nghiêm túc. Tuy nhiên, tại nhiều khu di tích, danh thắng vẫn xảy ra tình trạng chủ quan, lơ là. Hình ảnh người dân chen chúc nhau lên cáp treo Chùa Đồng, Yên Tử (Quảng Ninh) hay hàng nghìn du khách đổ về mỗi ngày khiến nhiều nơi trong Khu du lịch Tam Chúc (Hà Nam) đông nghịt người... khiến cho lực lượng làm nhiệm vụ rất vất vả cũng như dẫn đến nguy cơ bùng phát dịch.

Có mặt tại đền Chín Giếng (hay còn gọi là đền Cô Chín, phường Bắc Sơn, thị xã Bỉm Sơn, tỉnh Thanh Hóa) nhằm mồng 10 tháng Giêng, ghi nhận của chúng tôi là lượng người tới đây chiêm bái khá đông từ các tỉnh, thành phố phía Bắc; nhiều người bị lực lượng bảo vệ chặn xe ô tô lại để thu phí hoặc phải tự tìm nhà dân quanh đền để gửi xe với giá 30.000 đồng/xe gây ách tắc trước đền. Mặc dù trên loa phát thanh thường xuyên nhắc nhở nâng cao phòng, chống dịch, hạn chế đưa đồ mã, đốt vàng mã trong đền nhưng hầu như ai đến chiêm bái cũng bê mâm hàng mã lớn, đồ phóng sinh vào bày trong các khu vực thờ tự. Ồn ào hơn là hoạt động trình diễn hầu thánh, hát văn ở hầu hết điện thờ; người hát, người sì sụp khấn bái, người nhảy múa tung tiền phát lộc... làm cho không gian thờ tự thêm phần lộn xộn, gây mất an toàn trong phòng, chống cháy, nổ cũng như phòng, chống dịch. Tuyệt nhiên không có lực lượng nào nhắc nhở.

Vào chùa, vào đền, đến các lễ hội, nơi thờ tự hoặc tham dự các khóa lễ tâm linh là truyền thống tốt đẹp của người dân. Nhưng quý nhất vẫn là cái tâm. Theo Thượng tọa Thích Đức Thiện, Phó chủ tịch, Tổng thư ký Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam, người xưa thường nói tùy tâm mà lễ bái, đừng đua nhau làm xấu đi chốn trang nghiêm. Trong đạo Phật luôn quan niệm “Phật tại tâm”, vì thế, khi chúng ta sống vì người khác, cho người khác, tinh thần chúng ta sẽ hướng thiện nhiều hơn. Đó chính là niềm vui, niềm hạnh phúc lớn nhất mà chúng ta mang đến cho mọi người, nhất là trong cuộc sống hiện nay có nhiều bất trắc về thiên tai, dịch họa.

Bài và ảnh: VƯƠNG HÀ