Đắm mình trong “mưa” cùng nghệ thuật của Hồ Nam

Một lòng nghệ thuật, một lòng yêu nghề

Như một cây cổ thụ trong ngành mỹ thuật nước ta, là người thầy, niềm cảm hứng của nhiều nghệ sĩ trẻ, nghệ sĩ Hồ Nam (sinh năm 1969), quê tại Quy Nhơn - Bình Định, hiện đang là giảng viên tại Trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp, Chủ tịch Hội đồng Nghệ thuật Mỹ thuật Ứng dụng – Hội Mỹ thuật Việt Nam.

Sự nghiêm túc với nghệ thuật của nghệ sĩ Hồ Nam được bắt đầu từ việc thi, theo học và tốt nghiệp Trường Đại học Mỹ thuật Stroganov – Moscow (Thủ đô nước Nga) năm 1995. Đến nay, ông đã có gần 20 cuộc triển lãm cá nhân ở cả trong và ngoài nước, giành nhiều giải thưởng đáng nể như: Giải C ngành Mỹ thuật Ứng dụng (MTƯD) Khu vực (KV) 1 - Hội Mỹ thuật Việt Nam các năm 2012, 2014, 2019; Giải Khuyến khích ngành MTƯD KV1 - Hội Mỹ thuật Việt Nam các năm 2007, 2018; Kỷ niệm chương Vì sự nghiệp Mỹ thuật Việt Nam năm 2012; 2 giải thưởng “Triển lãm Quốc tế Thanh niên Sáng tạo” tại Nanning - Trung Quốc năm 2006; giải khuyến khích Triển lãm MTƯD toàn quốc lần thứ 1 năm 2004 và Giải B ngành MTƯD KV1 - Hội Mỹ thuật Việt Nam năm 2003.

Nghệ sĩ Hồ Nam tại triển lãm “NamHoCeramic”.

Xuyên suốt các hoạt động nghệ thuật của mình, nghệ sĩ Hồ Nam tâm huyết nhiều nhất cho triển lãm cá nhân “NamHoCeramic” của mình, được tổ chức thường niên mỗi năm 1 lần. Mỗi lần tổ chức, nghệ sĩ Hồ Nam đều đem đến cái mới, cải tiến tập trung vào chất liệu, phối liệu mang đến cho nghệ thuật điêu khắc gốm những góc nhìn mới mẻ từ phương diện tạo hình, tạo không gian, cho đến màu sắc, đường nét, nhịp điệu; tạo ra những trải nghiệm thị giác thú vị thông qua những tác phẩm điêu khắc gốm trừu tượng.

Năm 2023, công chúng đam mê điêu khắc một lần nữa lại có dịp tham quan triển lãm NamHoCeramic 2023. Tuy mới diễn ra vào những ngày cuối tháng 12 năm 2023, nhưng đây lại là tâm huyết ấp ủ từ 5 năm trước của nghệ sĩ Hồ Nam cùng tình yêu với nghệ thuật làm gốm. Trong suốt quá trình sáng tác, nghệ sĩ Hồ Nam đã được làm việc với những chuyên gia gốm Việt Nam và những nghệ nhân gốm của làng gốm Bát Tràng, ông tiếp thu những kinh nghiệm làm gốm truyền thống và các kỹ thuật của nhiều nghệ nhân. Không bảo thủ và đi vào lối mòn, tất cả những tinh hoa, sự tiến bộ trong nghệ thuật điêu khắc đều được thể hiện rõ nét, đầy đủ trên 66 tác phẩm được chọn lọc trong và trưng bày tại triển lãm NamHoCeramic 2023.

Một số tác phẩm điêu khắc gốm của nghệ sĩ Hồ Nam.

Nghệ thuật trong, trên, bên những cơn mưa

Đối với các nghệ sĩ nói chung, thiên nhiên luôn là một nguồn cảm hứng với nhiều khía cạnh để khai thác, tuy nhiên cảm xúc của nghệ sĩ Hồ Nam đối với cơn mưa lại sâu lắng hơn cả. Qua những sáng tác của ông trước đây và các kỳ triển lãm NamHoCeramic, cho chúng ta thấy cơn mưa qua những góc nhìn sâu, lạ mà cuốn hút đến từng chi tiết.

Trong quá trình sáng tác, không thể tránh khỏi những khó khăn, nghệ sĩ Hồ Nam chia sẻ: “Quá trình khó nhất khi làm gốm là tạo hình gốm. Nó đòi hỏi sự nhanh chóng, quyết đoán thường phải hoàn thành trong 1 ngày nếu không đất sét sẽ khô và không thể chỉnh sửa được. Bởi khi đất khô thì không thể đắp thêm đất mới, cũng không thể uốn nặn, điều đó có thể dẫn đến vỡ nứt và biến dạng không mong đợi khi nung ở nhiệt độ cao đến 1250°C và trong thời gian dài từ 19-21 giờ. Ngoài ra, gốm có tính biến đổi hình dạng sau khi nung không ổn định và khó kiểm soát, sản phẩm khi ra lò lại phải hoàn thiện đúng ý của nghệ sĩ để sau đó chỉ làm sạch đế và đáy. Vậy nên nghệ sĩ sẽ phải làm đi, làm lại nhiều lần cùng một mẫu cho đến khi sản phẩm đạt đúng yêu cầu, dẫn đến thời gian làm ra một sản phẩm có thể kéo dài đến vô cùng, đây cũng là điều làm nên giá trị lớn nhất của nghệ thuật làm gốm”.

Tác phẩm của nghệ sĩ Hồ Nam luôn được đánh giá cao bởi công chúng yêu mỹ thuật trong và ngoài nước.

Trong sáng tác của Hồ Nam có sự tĩnh lặng của mưa, âm thanh của giọt nước chạm vào vật thể, sự mờ mịt của khói và sương trong không khí, cảm giác lạnh của mưa…, mỗi tác phẩm ông mang lại truyền tải những cảm xúc hạnh phúc, tự do, bồn chồn, đợi chờ, giằng xé. Để có thể khai thác được những khía cạnh độc đáo này, nghệ sĩ Hồ Nam đã phải trăn trở, băn khoăn trong thời gian dài, ông tâm sự: “Giai đoạn nung nấu ý tưởng cho triển lãm là giai đoạn tốn nhiều công sức hơn cả đối với tôi. Quan trọng nhất là từ 5 năm trước tôi phải nghĩ xem làm cái gì, để cho 5 năm sau những sáng tác của mình không bị lạc hậu. Hơn nữa còn phải hiện đại, đặc biệt và mang dấu ấn sâu sắc của tác giả, tác phẩm đến với công chúng”.

Đáp lại những công sức, sự miệt mài lao động và đánh đổi trong thời gian dài 5 năm ấy, cuối cùng triển lãm NamHoCeramic 2023 diễn ra đã để lại nhiều ấn tượng đẹp đẽ trong lòng người xem. Anh Nguyễn Tiến Công (sinh năm 1985, tại Hoàn Kiếm) nhận định: “Trong bối cảnh nhiều tác giả trẻ trong nước đang chạy cho tác phẩm của mình được thương mại hóa ngày càng nhiều, dẫn tới người xem nhiều khi nhận định sai về giá trị nghệ thuật thật sự. Nghệ sĩ Hồ Nam là một trong những cây đại thụ còn đang say mê lao động trong thầm lặng, các triển lãm, tác phẩm của ông gần như chỉ có người yêu mỹ thuật trong giới mới biết đến, ít nhưng chất. Tôi hy vọng năm 2024 nghệ sĩ Hồ Nam sẽ tiếp tục mang đến những ngạc nhiên mới cho công chúng như tôi”.

Đối với nghệ sĩ Hồ Nam, mưa chính là nguồn cảm hứng bất tận cho sáng tác.

Có thể duy trì thường niên triển lãm NamHoCeramic, cũng như sự công nhận, biết đến của công chúng, cho thấy sự dấn thân, say mê phiêu lưu trên con đường sáng tác của nghệ sĩ Hồ Nam sẽ còn nhiều hấp dẫn, những khám phá mới lạ phía trước chờ ông khai phá và truyền tải đến với công chúng.

Bài, ảnh: PHƯƠNG ĐÔNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.