Đặc sắc ấn rồng họa vàng mang tên "Kỳ linh Giáp Thìn"

Cảm hứng từ bảo vật ấn vàng “Hoàng đế chi bảo”

Theo truyền thuyết, người Việt ta xuất phát từ dòng dõi “con Rồng, cháu Tiên”, vì vậy hình tượng rồng đã đi sâu vào tiềm thức đời đời người Việt; qua đó, nhiều câu ca dao, tục ngữ, tranh vẽ, tượng điêu khắc… đa dạng, phong phú về loài rồng được ra đời. Tiếp thu nét đẹp trong đời sống tinh thần của bậc tiền nhân, ông Nguyễn Văn Lực, Phó chủ tịch Hiệp hội Gốm sứ Gia tộc Việt Nam đã cùng các nghệ nhân làng gốm Bát Tràng cho ra đời tác phẩm điêu khắc ấn rồng họa vàng mang tên “Kỳ linh Giáp Thìn”.

Tác phẩm điêu khắc rồng họa vàng “Kỳ linh Giáp Thìn” được lấy cảm hứng từ bảo vật ấn vàng “Hoàng đế chi bảo”, là một trong những bảo ấn đẹp nhất của triều Nguyễn, được đúc vào ngày 4 tháng 2 năm Minh Mạng thứ tư, tức ngày 15-3-1823. Từ nguyên mẫu này, ông Lực cùng các cộng sự đã lên mẫu ý tưởng về một sản phẩm điêu khắc ấn rồng được họa vàng.

Tác phẩm “Kỳ linh Giáp Thìn” được lấy cảm hứng từ bảo ấn “Hoàng đế chi bảo” thời Nguyễn, nhưng lại sử dụng hình tượng rồng thời Lê Sơ. Ảnh: MINH NGỌC

Chia sẻ với phóng viên, ông Nguyễn Văn Lực cho biết: “Tuy tác phẩm “Kỳ linh Giáp Thìn” được lấy cảm hứng từ bảo ấn “Hoàng đế chi bảo” của triều Nguyễn, nhưng hình tượng rồng trong tác phẩm chúng tôi chế tác lại được tạo hình theo hình tượng rồng thời Lê Sơ, ngự tại Điện Kính Thiên - Hoàng thành Thăng Long. Bởi lẽ, thần thái của rồng thời Lê Sơ hiền hòa, đường nét không bị dữ, phù hợp để người mua trang trí trong nhà”.

Cũng theo ông Lực, mỗi tác phẩm đều là tượng điêu khắc độc bản, số lượng có hạn. Vì sản phẩm được làm thủ công dưới những bàn tay tài hoa của các nghệ nhân làng gốm Bát Tràng, được tráng men hỏa biến, nung ở nhiệt độ cao, nên màu sắc cũng như tạo hình của các phiên bản ấn rồng họa vàng không sản phẩm nào giống nhau y đúc.

Tài hoa trên đôi bàn tay người thợ

Để làm ra ấn rồng họa vàng “Kỳ linh Giáp Thìn”, mỗi nghệ nhân được đảm nhiệm một công đoạn khác nhau. Về tổng quan, để hoàn thiện một tác phẩm cần 5 nhân công phụ trách các quy trình từ tạo tác, lên khuôn, hoàn thiện phần thô, tráng men, rồi đem nung lần thứ nhất trong 5 ngày, sau mới đến công đoạn vẽ vàng và nung lần cuối trong vòng 6-8 giờ, để nguội 14 giờ trước khi đưa ra thị trường.

Nghệ nhân Phạm Việt Khoa (60 tuổi, xã Bát Tràng), có thâm niên 40 năm với nghề làm gốm chia sẻ: “Yêu cầu đối với nguyên liệu điêu khắc cũng phải chuẩn chỉ, cầu kỳ như đất sét lấy ở vùng đất thiêng, phù hợp với đặc tính của tác phẩm điêu khắc tại Quảng Ninh. Khi nhào nặn đất lại dùng từ nước sông Hồng... Đặc biệt, trên thân ấn rồng họa vàng được đắp hình tượng “cá chép hóa rồng”, và khắc ba chữ “An - Thuận – Phát”, thể hiện ước vọng về một năm mới bình an, thuận lợi và phát triển”.

Nghệ nhân Phạm Việt Khoa tỉ mẩn, tập trung thực hiện chế tác sản phẩm độc đáo năm Giáp Thìn.

Quan sát tại xưởng làm việc nơi nghệ nhân Phạm Việt Khoa làm việc, chúng tôi thấy tượng rồng không có khuôn đúc nào có sẵn. Người thợ phải tự tay nhào nặn từng chi tiết, rồi mới ráp nối lên ấn. Trong đó, khâu tạo hình gắn vẩy và râu cho đầu rồng yêu cầu độ chính xác, tỉ mỉ, khéo léo rất cao, vì nhỡ chệch tay, sai lực sẽ khiến chi tiết bị cong, vênh, gãy... Ngoài ra, công đoạn tráng men cũng đòi hỏi kỹ thuật tốt, vì phải tráng sao cho tác phẩm bóng đẹp, không bị lỗi.

Công đoạn dát, vẽ vàng cũng đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận không kém. Theo anh Mạc Triều Dương (30 tuổi, nhân công tại xưởng của ông Nguyễn Văn Lực), người thợ dùng vàng pha dạng lỏng, rồi đưa bút vẽ vào từng chi tiết nhỏ, ẩn khuất trong các khe nhỏ hẹp sao cho tác phẩm đạt đến độ sáng đều, không có vết cháy, các nét vẽ liền mạch, không đứt quãng. Trung bình một ngày, mỗi người thợ vẽ khoảng từ 5 đến 6 ấn rồng, mỗi tác phẩm được họa trong vòng 3 giờ.

Mỗi tác phẩm “Kỳ linh Giáp Thìn”  đều được thực hiện thủ công, độc bản.

Năm nay, việc ứng dụng hình tượng rồng vào các sản phẩm gia dụng, cũng như đồ trang trí nội thất rất sôi động trong thị trường mua sắm ngày Tết. Nhưng tác phẩm ấn rồng họa vàng “Kỳ linh Giáp Thìn” như một làn gió mới, ấn tượng hơn cả, thu hút sự quan tâm của người dân bởi vẻ đẹp độc đáo. Ngay từ khi ra mắt, sản phẩm điêu khắc ấn rồng này luôn trong tình trạng “cháy hàng”.

Chị Nguyễn Thu Uyên (40 tuổi, quận Hoàn Kiếm) chia sẻ: “Vào mỗi dịp Tết đến, gia đình tôi lại tìm mua những sản phẩm mang linh vật biểu tượng trong năm đó. Tôi quan niệm rằng, tượng hay các đồ trang trí hình linh vật của năm không những đem lại sự sang trọng, đẹp mắt mà theo phong thủy còn mang tới tài lộc và may mắn cho gia chủ. Qua tham khảo, tôi được biết tác phẩm “Kỳ linh Giáp Thìn” có mức giá dao động từ 8 triệu đến 12 triệu đồng tùy từng sản phẩm. Đây là một mức giá tương đối phù hợp với sự kỳ công mỗi người nghệ nhân làng gốm Bát Tràng phải bỏ ra”.

THÁI PHƯƠNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.