Chùa Cổ Lễ - nơi 35 nhà sư "cởi áo cà sa khoác chiến bào"

Theo sử sách, chùa Cổ Lễ được khởi dựng vào thế kỷ 12 dưới thời vua Lý Thần Tông, với kết cấu ban đầu bằng gỗ theo lối kiến trúc cổ. Chùa thờ Phật và Đức Thánh tổ Nguyễn Minh Không.

Quang cảnh chùa Cổ Lễ-Thần Quang Tự.

Tới năm 1902, Đệ Nhất Sư Tổ Phạm Quang Tuyên về trụ trì đã cùng người dân tái thiết lại ngôi chùa theo kiến trúc “Nhất Thốc Lâu Đài”. Khuôn viên chùa được bao bọc bởi sông nhỏ, hồ nước, tạo thế phong thủy hài hòa và thêm vẻ yên bình cho cảnh quan.

Phía trước ngôi chùa nổi bật với Tháp Cửu phẩm Liên hoa cao 32m, được xây dựng năm 1927. Tháp cao 9 tầng, mang ý nghĩa “cửu trùng”-nghĩa là 9 tầng trời. Đế tháp được đặt trên lưng một con rùa lớn, đầu quay vào phía chùa.

Tháp Cửu phẩm Liên hoa cao 32m.

Phía bên trong chùa, nằm giữa hồ trước chính điện là Đại Hồng Chung nặng 9 tấn. Chuông được đúc vào năm 1936, cao khoảng 4,2m; đường kính miệng 2,2m.

Tháp được đặt trên lưng một con rùa.

Kiến trúc chùa Cổ Lễ.

Tòa chính cung của ngôi chùa cao 29m. Theo sử sách, vào ngày 27-2-1947, tại chùa Cổ Lễ, Hòa thượng trụ trì Thích Thế Long làm lễ phát nguyện "Cởi áo cà sa khoác chiến bào" cho 27 nhà sư lên đường ra trận đánh giặc theo lời kêu gọi “Toàn quốc kháng chiến” của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Trong cuốn Lịch sử Phật giáo huyện Trực Ninh viết về sự kiện này như sau: “Đoàn nhà sư khoác áo cà sa, chân đất, đầu trần, tay cầm mũ vải, xếp hàng ba, cuối cùng là 2 ni cô Đàm Nhung và Đàm Lân. Sau đấy là bài phát nguyện cho 27 nhà sư: “Cởi áo cà sa khoác chiến bào/ Tuốt gươm, bồng súng diệt binh đao/ Ra đi quyết rửa thù cứu nước/ Vì nghĩa quên thân, hiến máu đào”.

Ngôi chùa được bao bọc bởi hồ nước.

Trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, chùa Cổ Lễ tiếp tục làm lễ cho 8 nhà sư khác lên đường ra trận.

35 nhà sư của chùa Cổ Lễ đã lập nên nhiều chiến tích, 12 người trong số đó đã hy sinh và trở thành liệt sĩ. Nhiều người sau khi hoàn thành nhiệm vụ đánh giặc cứu nước đã trở về với cuộc sống tu hành, có người trở thành sĩ quan cao cấp trong Quân đội… Ngày nay, phía sau ngôi chùa có Đài tưởng niệm các liệt sĩ phật tử của chùa đã anh dũng hy sinh, cùng đôi câu đối: “Dũng cảm xả thân vì đạo, vì dân, vì Tổ quốc/ Từ bi cứu khổ, nhớ ân, nhớ đức, nhớ công”.

Chùa Cổ Lễ được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia năm 1988.

Đại Hồng Chung nặng 9 tấn nằm giữa hồ.

Trong các cuộc kháng chiến chống Pháp, Mỹ, chùa Cổ Lễ còn là nơi hội họp chỉ đạo phong trào cách mạng của tỉnh Nam Định, huyện Trực Ninh, là cơ sở của đội tuyên truyền cách mạng vũ trang của tỉnh. Chùa còn là cơ sở nuôi giấu cán bộ, du kích và bộ đội chủ lực. Còn Tháp Cửu Phẩm Liên Hoa từng giữ vai trò là đài quan sát chỉ đạo tập kết bộ đội, du kích đánh bốt Cổ Lễ - Vô Tỉnh năm 1952.

Tòa chính cung của chùa Cổ Lễ.

Chùa Cổ Lễ thờ Phật và Đức Thánh tổ Nguyễn Minh Không.

Tháp chuông của Chùa Cổ Lễ.

Với những giá trị to lớn về văn hóa, lịch sử, kiến trúc, nghệ thuật, chùa Cổ Lễ được xếp hạng là Di tích kiến trúc nghệ thuật quốc gia năm 1988 và tháng 9-2025 được xếp hạng là Di tích quốc gia đặc biệt.

HOA LƯ (thực hiện)

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Xã hội xem các tin, bài liên quan.