Căng Bắc Mê: Địa chỉ đỏ trên miền sơn cước Hà Giang

Đến với Căng Bắc Mê (Căng-phiên âm của từ Caseme trong tiếng Pháp nghĩa là đồn binh, trại lính), chúng ta như sống lại những năm tháng hào hùng của cuộc đấu tranh cách mạng giành độc lập dân tộc. Từ năm 1909, thực dân Pháp đã xây dựng một đồn binh nhỏ tên là Căng Bắc Mê với sự cai trị của một tên quan người Pháp và một số cai đội người địa phương để đàn áp phong trào cách mạng. Từ năm 1939 đến 1942, thực dân Pháp ra sức bắt bớ và giam cầm những người cộng sản yêu nước tại Căng Bắc Mê. 

Căng Bắc Mê là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia. Ảnh: CÁT THÀNH

Do vị trí nằm trên trục đường án ngữ nối 3 tỉnh Hà Giang, Cao Bằng và Tuyên Quang, Căng Bắc Mê khống chế cả một vùng rộng lớn phòng khi có biến sẽ thuận tiện di chuyển tù nhân đi nơi khác. Quần thể Căng Bắc Mê gồm: Trại giam, nhà Bang Tá và Kho Muối. Ngoài ra, thực dân Pháp còn cho xây dựng một sân bay trực thăng để phục vụ cơ động và hành quân, chúng đưa các tù nhân chính trị và các chiến sĩ cách mạng từ các nhà tù tại Phú Thọ, Thái Bình và Hải Phòng lên giam giữ tại đây.

Trên diện tích 2.500m², thực dân Pháp cho xây dựng hệ thống nhà giam, bốt gác, nhà thông tin, nhà kho, nhà làm việc và nhiều hạng mục phụ trợ cùng hệ thống tường thành cao 2m, cách 10m là một lỗ châu mai, các tù nhân bị tra tấn cưỡng bức lao động khổ sai. Trong gian khó, các chiến sĩ Cộng sản bị giam giữ tại đây vẫn một lòng trung kiên tin tưởng vào thắng lợi của cuộc đấu tranh cách mạng và một ngày mai tươi sáng. Từ năm 1939 đến năm 1945, có thời kỳ tại đây giam giữ lúc đông nhất lên đến khoảng 300 tù nhân chính trị, trong đó có các chiến sĩ cách mạng, các đảng viên của Đảng Cộng sản Đông Dương. Ngay trong lao tù, các đồng chí cộng sản đã thành lập chi bộ, tiến hành các hoạt động đấu tranh lan tỏa ảnh hưởng lớn đến phong trào cách mạng ở khu vực Bắc Mê và các vùng lân cận.

Một số di tích còn sót lại tại Căng Bắc Mê. Ảnh: CÁT THÀNH

Tháng 3-1992, Căng Bắc Mê được công nhận Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia, được trùng tu nhiều lần, gần đây nhất được đầu tư kinh phí tôn tạo và khánh thành giai đoạn 1 vào tháng 7-2022. Trong phòng trưng bày giới thiệu 4 giai đoạn của Căng Bắc Mê trước, trong và sau giai đoạn 1945, chúng ta được khám phá không gian nhà tù, chân dung, thân thế sự nghiệp của các tù nhân chính trị, qua hệ thống tai nghe và sách điện tử, chúng ta được nghe những câu chuyện do chính các tù nhân chính trị kể lại. Đây đều là những câu chuyện có thật của các nhân vật lịch sử, xem những thước phim tư liệu giúp ta hình dung sinh động toàn cảnh về khu di tích những năm 1939-1945.

Huyện Bắc Mê được UBND tỉnh Hà Giang phân cấp quản lý khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia đã tích cực tổ chức tìm kiếm sưu tầm hiện vật, tư liệu, tài liệu phục vụ công tác nghiên cứu trưng bày tuyên truyền tại khu di tích, tổ chức tốt các hoạt động phục vụ cho công tác giáo dục lịch sử truyền thống yêu nước và cách mạng cho thế hệ trẻ cùng các tầng lớp nhân dân. Duy trì tạo điều kiện cho các hoạt động nghiên cứu tham quan du lịch, đưa khu di tích lịch sử văn hóa quốc gia Căng Bắc Mê trở thành một điểm du lịch lịch sử văn hóa tiêu biểu thu hút đông đảo du khách trong nước và quốc tế.

Hoạt động kết nạp đoàn viên tại Căng Bắc Mê. Ảnh: Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bắc Mê

Anh Triệu Văn Nguyên, cán bộ quản lý di tích thuộc Trung tâm Văn hóa và Thông tin huyện Bắc Mê chia sẻ: "Thời gian qua, các cấp, các ngành của huyện Bắc Mê đã thường xuyên tổ chức các chuỗi hoạt động giáo dục truyền thống lịch sử địa phương cho đoàn viên thanh niên và đội viên nhi đồng; tổ chức kết nạp đội, kết nạp đoàn cho hàng trăm đội viên và đoàn viên. Hoạt động kết nạp đội viên, đoàn viên ở đây là chủ trương chung được Huyện đoàn, Hội đồng Đội huyện phối hợp với Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Bắc Mê triển khai nhiều năm nay với mong muốn góp phần giúp các em mở rộng kiến thức lịch sử, nâng cao niềm tự hào, tình yêu quê hương, Tổ quốc. Đây không chỉ là một niềm vinh dự, tự hào mà còn giúp các em ý thức hơn nữa vai trò của bản thân, nỗ lực phấn đấu rèn luyện tu dưỡng và học tập; qua đó phát huy tác dụng của việc giáo dục truyền thống cách mạng, niềm tự hào về quê hương đất nước trong mỗi học sinh, đội viên và đoàn viên”.

Căng Bắc Mê đón đông đảo du khách. Ảnh: Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bắc Mê

Học sinh hướng dẫn du khách nước ngoài tham quan Căng Bắc Mê. Ảnh: Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bắc Mê

Học sinh hướng dẫn du khách nước ngoài tham quan Căng Bắc Mê. Ảnh: Phòng Văn hóa và Thông tin huyện Bắc Mê

Từ khi hoàn thành việc trùng tu tôn tạo giai đoạn 1 đến nay, Khu di tích Căng Bắc Mê đã đón đông đảo du khách trong và ngoài nước tham quan, sự hướng dẫn và trợ giúp nhiệt tình của các hướng dẫn viên và tình nguyện viên đã để lại nhiều ấn tượng và tình cảm của du khách. Đây cũng là cơ hội, điều kiện thuận lợi và là tiềm năng phát triển du lịch của huyện Bắc Mê, thông qua đó góp phần quảng bá những giá trị tốt đẹp của khu di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia Căng Bắc Mê với bạn bè trong nước và quốc tế.

CÁT THÀNH

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.