Khi ống kính chạm vào hơi thở của biển cả

Mỗi mùa thi đi qua, “Tổ quốc bên bờ sóng” để lại trong lòng giới nghệ thuật và công chúng những rung động đặc biệt. Bởi hơn cả một cuộc thi, đó là hành trình của những người nghệ sĩ lặng lẽ đi tìm vẻ đẹp Tổ quốc trong từng giọt mồ hôi mặn chát, từng làn sóng bạc đầu và nụ cười của ngư dân giữa trùng khơi.

Giải nhất hạng mục ảnh bộ năm nay thuộc về nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Khắc Hào (Hưng Yên) với tác phẩm “Rộn ràng mùa cá cơm”. Ở tuổi 70, ông vẫn bền bỉ rong ruổi dọc dài đất nước, từ biên giới mây phủ đến biển, đảo gió tràn, cần mẫn ghi lại hình ảnh người Việt hiền hòa mà kiên cường. Năm 2022, dừng chân ở Ninh Thuận, ông bị cuốn hút bởi khung cảnh những đoàn thuyền trở về trong mùi mặn của gió, vị nồng của cá cơm, loài cá nhỏ bé nhưng là “linh hồn” của biển Việt. Từ đó, “Rộn ràng mùa cá cơm” ra đời như một bản hòa âm giữa người và biển, tái hiện trọn vẹn quy trình lao động từ đánh bắt, phơi khô đến chế biến, gắn liền với văn hóa và nếp sống của ngư dân miền duyên hải.

Tác phẩm được trưng bày tại triển lãm của cuộc thi. Ảnh: VIỆT TRUNG

Tới tháng 10-2024, ông đến với cảng Cà Ná (Khánh Hòa) để hoàn thiện tác phẩm. Suốt một tuần, ông hòa mình vào nhịp sống rộn ràng của ngư dân: Thuyền thúng ra vào tấp nập, khói từ những sọt cá ướt bảng lảng như sương, ngư dân hối hả khuân vác, người rửa cá, người phơi cá dưới nắng chan hòa. Trong mỗi khung hình, ông gửi gắm hình ảnh con người Việt Nam lạc quan, yêu đời, kiêu hãnh dưới lá cờ đỏ sao vàng phấp phới nơi đầu tàu. Đến tháng 6-2025, ông tiếp tục ra Hòn Yến, tỉnh Phú Yên (nay là tỉnh Đắk Lắk) cùng ngư dân đi thuyền thúng ra khơi, bay flycam giữa biển rộng. Trong quá trình thực hiện, một máy flycam của ông bị rơi do va vào chim biển, nhưng khi trò chuyện với chúng tôi, ông vẫn mỉm cười: “Tôi không tiếc thiết bị, chỉ thấy hạnh phúc vì được ngắm đất nước mình tươi đẹp, người dân hiền lành, mến khách đến thế”.

Với nghệ sĩ nhiếp ảnh Nguyễn Khắc Hào, giải thưởng lớn nhất không nằm ở huy chương hay danh hiệu, mà ở khoảnh khắc người xem lặng lại thật lâu trước bức ảnh để cảm nhận tình yêu quê hương qua từng nhịp sóng, từng nụ cười ngư dân.

Ở hạng mục ảnh đơn, giải nhất thuộc về bức “Dưới bóng cờ Tổ quốc”, được chụp vào tháng 10-2024 của Nguyễn Việt Hoàng Long, ghi lại khoảnh khắc thiêng liêng khi lá cờ đỏ sao vàng tung bay trong buổi sớm mênh mông sóng nước giữa vịnh Hạ Long. Ánh nắng hòa cùng sương sớm khiến hậu cảnh mờ ảo, làm nổi bật lá cờ rực rỡ, mềm mại mà hùng dũng giữa biển trời bao la. Xa xa, những con thuyền chài đang rẽ sóng, thuyền này ra khơi, thuyền kia trở về, gợi cảm giác yên bình, ấm áp. “Tôi mất hàng trăm lần thử để bắt đúng khoảnh khắc gió, ánh sáng và sương hòa quyện. Khi thuyền rẽ sóng trở về sau những chuyến khơi xa, lá cờ như một tấm khiên vững chãi, nhắc rằng họ luôn an toàn trong vòng tay của Tổ quốc”, anh Nguyễn Việt Hoàng Long chia sẻ.

Với giải nhì ảnh bộ, tác phẩm “Vũ điệu biển khơi” của Nguyễn Văn Khởi là kết quả của những ngày rong ruổi từ rạng đông đến hoàng hôn trong Tuần lễ du lịch tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu cuối năm 2024. Chỉ với hai chiếc máy ảnh và một ống kính, anh đã “săn” được những khoảnh khắc quý giá, từ cảnh thuyền rẽ sóng mang theo cờ Tổ quốc phần phật, đến nụ cười rạng rỡ của du khách giữa vạt nắng vàng. Anh Khởi cho biết: “Có lúc chỉ là phản xạ bản năng, khi thuyền bất ngờ đổi hướng, tôi chỉ kịp xoay flycam, bấm máy và ngay khi xem lại, tôi biết mình đã bắt được nhịp tim của biển”.

Các nghệ sĩ tham dự cuộc thi đến từ nhiều thế hệ, nhưng lại cùng chung một nhịp đập. Có người lặng lẽ gom góp hồn Việt trong từng khuôn hình, người lại bứt phá để nắm lấy khoảnh khắc của thời gian. Nhưng trong họ đều hội tụ lòng đam mê, tình yêu nước và dùng nhiếp ảnh để giữ lấy vẻ đẹp của Tổ quốc.

Lan tỏa tình yêu và góp phần khẳng định chủ quyền biển, đảo

Khởi động mùa đầu năm 2021, cuộc thi thu hút gần 6.000 tác phẩm, đến mùa thứ hai năm 2023 với 9.595 tác phẩm, cho đến năm 2025, con số đã vượt lên 15.770 tác phẩm từ 3.514 tác giả. Những con số biết nói ấy minh chứng cho sức sống mạnh mẽ của cuộc thi. Đồng chí Mã Thế Anh, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm nhận định: “Tình yêu biển, đảo, tình yêu Tổ quốc của các tác giả thể hiện rất rõ. Chính sự dấn thân ấy đã tạo nên những tác phẩm giàu cảm xúc và giá trị nghệ thuật cao”.

Mỗi bức ảnh là một câu chuyện, về giọt mồ hôi mặn chát của người lao động, nụ cười trong sáng của trẻ thơ hay ánh mắt kiên trung của người chiến sĩ nơi đầu sóng ngọn gió. Không chỉ là nghệ thuật, mà là những mảnh ghép cảm xúc về Tổ quốc trong thời đại mới. Nghệ sĩ nhiếp ảnh Hồ Sỹ Minh, Phó chủ tịch Thường trực Hội Nghệ sĩ nhiếp ảnh Việt Nam khẳng định: “Cuộc thi lần thứ ba hội tụ cả số lượng, chất lượng và sự lan tỏa. Đó là nền tảng vững chắc để "Tổ quốc bên bờ sóng" ngày càng lớn mạnh”.

Vượt khỏi giới hạn một cuộc thi nghệ thuật, “Tổ quốc bên bờ sóng” đã trở thành biểu tượng của tinh thần Việt Nam hướng ra biển lớn. Ở đó, mỗi bức ảnh là một khúc ca, mỗi khung hình là một mảnh hồn Tổ quốc. Như con sóng không ngừng vỗ bờ, hành trình ấy vẫn tiếp diễn để tình yêu biển, đảo, niềm tự hào dân tộc mãi rực sáng trong từng ánh nhìn, từng khung hình, từng nhịp sóng Việt Nam.

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.