Bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử

Nỗ lực bảo tồn, trùng tu di tích

Nhằm bảo tồn và phát huy những công trình, địa điểm gắn với quá trình hình thành và đấu tranh giải phóng dân tộc, thời gian qua, các đơn vị thuộc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh phối hợp hoàn thành hồ sơ khoa học xếp hạng các di tích lịch sử.

Cuối tháng 8-2025, có thêm 7 công trình-địa điểm được công nhận di tích cấp thành phố, gồm 2 di tích kiến trúc nghệ thuật (Đền thờ họ Trương và Khu mộ ông bà Trương Minh Thành; Công viên Khu mộ cổ Gò Quéo) và 5 di tích lịch sử: Đình Tân Phước; Đình thần Phú An; Căn cứ Tỉnh ủy Chợ Lớn, Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn tại Vườn Thơm; Khu tưởng niệm Vườn Cau Đỏ; Trường THPT Ten Lơ Man. Đến nay, TP Hồ Chí Minh có tổng cộng 321 di tích lịch sử-văn hóa, danh lam thắng cảnh, trong đó có 4 di tích quốc gia đặc biệt, 99 di tích quốc gia và 218 di tích cấp thành phố.

Chương trình nghệ thuật tổ chức tại Bến Nhà Rồng - Bảo tàng Hồ Chí Minh - Chi nhánh TP Hồ Chí Minh. Ảnh: XUÂN CƯỜNG

Theo đồng chí Nguyễn Minh Nhựt, Phó giám đốc Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh, Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định từng là một trung tâm đô thị lớn của miền Nam, giữ vị trí chiến lược và gắn bó chặt chẽ với phong trào đấu tranh cách mạng của cả nước. Các di tích-địa điểm được xếp hạng lần này đều phản ánh bề dày lịch sử, truyền thống văn hóa của người dân Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định, Bình Dương và Bà Rịa-Vũng Tàu; góp phần xây dựng nên một TP Hồ Chí Minh tươi đẹp như hiện tại. Trong thời gian tới, các đơn vị, địa phương nơi có công trình, địa điểm vừa được xếp hạng sẽ xây dựng đề án bảo tồn, phát huy giá trị di sản; đẩy mạnh tuyên truyền đến cán bộ, viên chức, học sinh và nhân dân về ý nghĩa của việc được xếp hạng; đồng thời nghiên cứu, quảng bá để công chúng tham quan, tìm hiểu giá trị lịch sử-văn hóa, qua đó bồi dưỡng lòng yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc.

Du khách tham quan Bảo tàng Chứng tích chiến tranh. Ảnh: HÀ THU

Trong những năm qua, công tác trùng tu, tôn tạo các di tích lịch sử, cách mạng được xem là một trong những điểm nhấn đáng chú ý của ngành văn hóa thành phố. Với tổng ngân sách hơn 1.000 tỷ đồng và các nguồn xã hội hóa, TP Hồ Chí Minh đã hoàn thành công tác tu bổ nhiều di tích quan trọng có ý nghĩa lịch sử. Đặc biệt, TP Hồ Chí Minh cũng đang triển khai dự án tu bổ Khu di tích lịch sử Chủ tịch Hồ Chí Minh tại tỉnh Savannakhet (Lào), thể hiện sự quan tâm gìn giữ giá trị lịch sử-ngoại giao, đồng thời góp phần vun đắp mối quan hệ hữu nghị Việt Nam-Lào. Ngoài ra, TP Hồ Chí Minh cũng phối hợp với các đơn vị liên quan để lập hồ sơ trình Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên hợp quốc (UNESCO) công nhận Khu di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi là Di sản thế giới. Đây là một bước đi quan trọng nhằm đưa giá trị lịch sử của thành phố đến gần hơn với bạn bè quốc tế.

Thúc đẩy phát triển du lịch gắn với giáo dục truyền thống

Du lịch di tích lịch sử tại TP Hồ Chí Minh đóng vai trò quan trọng trong bảo tồn văn hóa, giáo dục truyền thống và phát triển kinh tế. Theo Sở Du lịch thành phố, thời gian qua, các loại hình du lịch của thành phố phát triển khá ấn tượng với nhiều tour, sản phẩm ngày càng đặc sắc, trong đó không thể thiếu tour, sản phẩm du lịch gắn với di tích lịch sử, cách mạng. Bảo tồn và phát huy giá trị các di tích lịch sử, phục vụ phát triển du lịch là rất cần thiết, góp phần khai thác đa dạng sản phẩm du lịch, thu hút du khách. Điều này một mặt làm phong phú thêm loại hình du lịch, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của du khách; mặt khác cũng góp phần phát huy giá trị của di tích, giúp tăng cường giáo dục và nâng cao truyền thống văn hóa, lịch sử dân tộc. Có thể kể đến nhiều địa danh hấp dẫn du khách như: Dinh Độc Lập, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh, Khu di tích lịch sử Địa đạo Củ Chi, Chiến khu Rừng Sác (Cần Giờ) hay hệ thống di tích của lực lượng Biệt động Sài Gòn...

Tuy nhiên, công tác phát triển du lịch di tích lịch sử thành phố vẫn gặp không ít khó khăn do áp lực phát triển đô thị, thiếu nỗ lực bảo tồn cùng với áp lực tài chính. Nhiều di tích còn hạn chế trong việc cung cấp trải nghiệm tương tác để thu hút du khách trẻ và thiếu liên kết, đồng bộ.

Học sinh tham quan Di tích lịch sử quốc gia Ngã ba Giồng. Ảnh: KIỀU OANH

Theo đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa và Thể thao TP Hồ Chí Minh, ngành văn hóa, đặc biệt là lĩnh vực bảo tồn di sản văn hóa và ngành du lịch cần liên kết chặt chẽ hơn nữa trong việc tìm ra, cộng hưởng và phát huy các giá trị di sản văn hóa phục vụ du lịch, bảo đảm khai thác du lịch hài hòa với giữ gìn, bảo tồn di sản văn hóa. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cùng doanh nghiệp, người dân cần tập trung vào nâng cấp và làm phong phú, đa dạng các sản phẩm du lịch tại các di tích lịch sử, tạo động lực cho ngành du lịch phát triển...

Theo các chuyên gia, để phát triển du lịch di tích lịch sử, chính quyền địa phương cần tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào việc bảo tồn các di tích lịch sử, từ việc tu bổ, bảo dưỡng đến việc phát triển các tour du lịch di tích lịch sử; xây dựng các chính sách để bảo đảm sự phát triển bền vững của du lịch. Đồng thời, cần phát huy giá trị của di tích thông qua việc tổ chức các hoạt động văn hóa, giáo dục tại các di tích, tạo sự kết nối giữa quá khứ và hiện tại; đa dạng hóa sản phẩm du lịch di tích, kết hợp giữa tham quan di tích với các hoạt động trải nghiệm văn hóa, ẩm thực địa phương. Ngoài ra, cần nâng cao chất lượng dịch vụ tại các di tích lịch sử, bao gồm việc đào tạo đội ngũ hướng dẫn viên có kiến thức sâu rộng về lịch sử và kỹ năng thuyết minh hấp dẫn, bảo đảm an ninh, an toàn; tăng cường hoạt động quảng bá, xúc tiến du lịch di tích lịch sử của TP Hồ Chí Minh trên các phương tiện truyền thông trong nước và quốc tế.

HOÀNG NGÂN

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.