Sự kiện thể hiện tinh thần trách nhiệm, trí tuệ và tâm huyết của đội ngũ trí thức ĐHQGHN trong tham mưu, đóng góp cho việc xác lập tầm nhìn, mục tiêu và các quyết sách lớn đối với sự phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

Hội nghị do PGS, TS Hoàng Minh Sơn, Chủ tịch Hội đồng, Giám đốc ĐHQGHN và GS, TS Phùng Hữu Phú, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đồng chủ trì. Tham dự có PGS, TS Phạm Văn Linh, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, cùng đại diện lãnh đạo các ban, bộ, ngành và đông đảo chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành trong nhiều lĩnh vực...

Quang cảnh hội nghị. 

Phát biểu khai mạc, Giám đốc ĐHQGHN Hoàng Minh Sơn nhấn mạnh, Đại hội XIV là bước ngoặt, tổng kết 40 năm đổi mới và xác lập tầm nhìn đến 2045 nhằm đưa Việt Nam trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao. Ông cho biết, dự thảo Văn kiện Đại hội XIV đặt giáo dục - đào tạo, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển con người vào vị trí trung tâm của mô hình tăng trưởng mới.

Đây vừa là định hướng đúng đắn của Đảng, vừa là cơ hội để ĐHQGHN phát huy lợi thế của một đại học nghiên cứu hàng đầu. Ông nhấn mạnh yêu cầu tiếp tục đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục - đào tạo; phát triển hệ thống giáo dục mở, hiện đại, hội nhập; tăng cường tự chủ đại học; đổi mới mô hình quản trị; và gắn kết chặt chẽ giữa đào tạo với nhu cầu thị trường lao động, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.

Từ trụ cột văn hóa đến quản trị xã hội và an ninh môi trường

Các ý kiến tại hội nghị tập trung vào nhiều nội dung then chốt, đề xuất những góc nhìn mới.

Về văn hóa, GS, TSKH Vũ Minh Giang, Chủ tịch Hội đồng Khoa học và Đào tạo ĐHQGHN cho rằng văn hóa phải được nhìn nhận là “tài nguyên vô tận và vô địch”, có khả năng chuyển hóa mọi giá trị của con người Việt Nam thành năng lực cạnh tranh quốc gia. Vì vậy, cần làm nổi bật vai trò bao trùm của văn hóa trong mô hình phát triển đất nước. GS, TS Nguyễn Quang Ngọc, Phó chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam khẳng định di sản chính là yếu tố cốt lõi của văn hóa, nơi kết tinh bản sắc và chiều sâu lịch sử của dân tộc.

Về phát triển xã hội, GS, TS Nguyễn Tuấn Anh, Tổng biên tập Tạp chí Khoa học Xã hội và Nhân văn, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, đề nghị chuyển từ “quản lý” sang “quản trị” phát triển xã hội. Mô hình này cần sự tham gia của nhiều chủ thể (nhà nước, doanh nghiệp, các tổ chức xã hội, người dân) để nâng cao trách nhiệm giải trình và mở rộng không gian tham gia của xã hội. Mô hình này cũng tái định vị vai trò của Nhà nước từ điều hành trực tiếp sang kiến tạo và điều tiết phát triển.

 Nhiều ý kiến tâm huyết, có giá trị thực tiễn cao đã được đóng góp trong hội nghị.

Về môi trường, PGS, TS Lưu Thế Anh, Viện trưởng Viện Tài nguyên và Môi trường cảnh báo, lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam thuộc nhóm cao nhất thế giới. Ông kiến nghị xem bảo vệ môi trường là điều kiện tiên quyết cho phát triển bền vững và đề xuất chuyển từ đánh giá độ che phủ rừng (42%) sang đánh giá chất lượng rừng dựa trên sinh khối, yếu tố then chốt cho hấp thụ carbon và phòng hộ môi trường. Trong khi đó, PGS, TS Trần Quốc Bình, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Tự nhiên đề nghị văn kiện bổ sung các nội dung quan trọng như an ninh nguồn nước, ngoại giao nguồn nước, môi trường biển, chỉ tiêu Net Zero và vai trò của cộng đồng trong giải quyết vấn đề môi trường, những yếu tố sống còn của phát triển bền vững.

Đột phá về thể chế, lấy doanh nghiệp làm trung tâm đổi mới

Các nhà khoa học nhấn mạnh yêu cầu cải cách thể chế và mô hình tăng trưởng dựa trên khoa học công nghệ.

Về khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, GS, TS Chử Đức Trình, Hiệu trưởng Trường Đại học Công nghệ nhận định, khoa học và công nghệ phải là trụ cột mới của mô hình tăng trưởng. Ông đề xuất tạo cơ chế mạnh mẽ để doanh nghiệp trở thành trung tâm của hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu ở các công đoạn có giá trị gia tăng cao, thay vì gặp khó khăn do vướng mắc về thể chế như hiện nay.

Về kinh tế, PGS, TS Lê Trung Thành, Hiệu trưởng Trường Đại học Kinh tế đề nghị văn kiện lượng hóa rõ các mục tiêu chiến lược về khoa học - công nghệ, kinh tế số và thể chế xanh, như tỷ trọng kinh tế số, chỉ tiêu đầu tư cho khoa học, công nghệ hay mục tiêu tăng trưởng của các ngành công nghệ. Ông nhấn mạnh cần sớm hoàn thiện cơ chế định giá carbon, phát triển thị trường tín chỉ carbon, và hệ thống tài chính xanh phù hợp với cam kết Net Zero 2050. Đồng thời, Việt Nam cần có chính sách hỗ trợ doanh nghiệp vươn ra đầu tư quốc tế nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh.

Về thể chế và pháp quyền, PGS, TS Nguyễn Hoàng Anh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Luật cho rằng, thể chế hiện hành còn cồng kềnh, "lạm phát quy định", gây khó cho thực thi chính sách. Văn kiện cần ưu tiên cải cách thể chế cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo, kinh tế tư nhân, chuyển đổi số, và trí tuệ nhân tạo. GS, TS Lại Quốc Khánh, Phó hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn đề xuất bổ sung khái niệm "Nhà nước pháp quyền số" và mở rộng sang xây dựng "xã hội pháp quyền" và “văn hóa pháp quyền”.

“Lấy xây dựng chính trị làm cơ sở”

Thiếu tướng, PGS, TS Nguyễn Văn Thế, nguyên Phó giám đốc Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng đánh giá cao nội dung về quốc phòng - an ninh trong dự thảo văn kiện, đặc biệt là tinh thần đột phá trong phát triển công nghiệp quốc phòng và công nghiệp an ninh theo hướng tự chủ, tự lực, tự cường. 

PGS, TS Phạm Văn Linh, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương đánh giá cao các ý kiến. 

Phát biểu chỉ đạo hội nghị, PGS, TS Phạm Văn Linh, Phó chủ tịch Hội đồng Lý luận Trung ương, đánh giá cao các ý kiến. Ông cho biết, văn kiện lần này tích hợp nhiều tư tưởng mới, xác định văn hóa là hệ điều tiết phát triển xã hội, nhấn mạnh vai trò động lực của kinh tế tư nhân và đột phá về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

GS, TS Phùng Hữu Phú kết luận, các ý kiến tâm huyết, có giá trị thực tiễn cao sẽ được tổng hợp đầy đủ để gửi Tiểu ban Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

KHÁNH HÀ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Tiến tới Đại hội XIV của Đảng xem các tin, bài liên quan.