Theo Reuters, ngày 28-8, người đứng đầu Chính phủ Thống nhất Quốc gia Libya (GNU) Abdulhamid al-Dbeibah đã quyết định cách chức Ngoại trưởng Libya Najla El Mangoush và trước đó ám chỉ khả năng tiến hành một cuộc điều tra đối với nhà ngoại giao này. Quyết định trên được đưa ra sau khi Bộ Ngoại giao Israel ngày 27-8 xác nhận Ngoại trưởng Israel Eli Cohen và người đồng cấp Libya đã có cuộc gặp bí mật một tuần trước đó ở Rome.

Tại cuộc gặp, hai bên đã thảo luận về triển vọng hợp tác song phương. Cuộc gặp được cho là mang tính lịch sử giữa Ngoại trưởng Israel và Lybia diễn ra thông qua vai trò trung gian của người đồng cấp Italy Antonio Tajani.

leftcenterrightdel

Ngoại trưởng Libya Najla El Mangoush bị đình chỉ chức vụ sau khi gặp người đồng cấp Israel ở Rome (Italy). Ảnh: AFP

Thông cáo của Bộ Ngoại giao Israel dẫn lời Ngoại trưởng Cohen nêu rõ, hai bên đã trao đổi về tiềm năng to lớn trong mối quan hệ giữa hai nước. Ông Cohen cho biết, hai bên cũng đã thảo luận về tầm quan trọng của công cuộc bảo tồn di sản của cộng đồng người Do Thái trước đây ở Libya, trong đó có hoạt động cải tạo các giáo đường và nghĩa trang. Hai bên cũng đề cập khả năng hỗ trợ của Israel dành cho các lĩnh vực nhân đạo, nông nghiệp và quản lý nước của Libya.

Cũng tương tự một số quốc gia khác ở khu vực Bắc Phi, tại Libya tồn tại nhiều di sản của người Do Thái nhưng trong nhiều thập niên, dưới sự lãnh đạo của ông Muammar Gaddafi, người ủng hộ mạnh mẽ Palestine, hàng nghìn người Do Thái đã bị trục xuất khỏi Libya và nhiều giáo đường Do Thái bị phá hủy.

Ngoại trưởng Cohen cho biết Israel rất coi trọng việc thiết lập quan hệ chính thức với Libya, quốc gia lớn thứ 4 ở châu Phi. Ông cũng nhấn mạnh Israel đang thúc đẩy bình thường hóa quan hệ với các nước Hồi giáo ở Trung Đông, châu Phi và châu Á.

Cuộc gặp đầu tiên giữa hai nhà ngoại giao hàng đầu của Israel và Libya đã cho thấy những nỗ lực tiếp theo của Israel trong việc thúc đẩy bình thường hóa quan hệ với các nước Arab. Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu mong muốn mở rộng quan hệ với thế giới Arab, song các chính sách cứng rắn của Israel đối với Palestine khiến nước này bị nhiều nước Arab tẩy chay. Chính phủ theo đường lối cứng rắn của ông đã vấp phải sự chỉ trích từ các quốc gia Arab vì bạo lực gia tăng ở Bờ Tây và việc mở rộng khu định cư của người Do Thái trên vùng lãnh thổ Palestine tuyên bố chủ quyền.

Trong nỗ lực phá thế bị thế giới Arab tẩy chay, kể từ năm 2020 đến nay, Israel đã đạt được bình thường hóa quan hệ với Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE), Bahrain, Morocco và Sudan dưới sự trung gian của Mỹ thông qua Hiệp định Abraham.

Tuy nhiên, những rắc rối trong nước mà Ngoại trưởng Mangoush đang gặp phải liên quan tới cuộc gặp với người đồng cấp Israel ở Rome đã cho thấy nỗ lực tiếp theo của Israel sẽ không hề dễ dàng. Bộ Ngoại giao Libya cho biết, bà Mangoush khẳng định những gì đã diễn ra chỉ là một cuộc gặp tình cờ, không chuẩn bị trước, tại một sự kiện ở Bộ Ngoại giao Italy.

Bộ Ngoại giao Libya cho biết thêm hai bên không có bất kỳ cuộc thảo luận, thỏa thuận hay tham vấn nào, đồng thời nhắc lại quan điểm “bác bỏ hoàn toàn việc bình thường hóa” quan hệ với Israel. Cũng theo Bộ Ngoại giao Libya, Ngoại trưởng Mangoush đã từ chối gặp đại diện Israel và những gì xảy ra là “không chính thức”. Bộ này cũng cáo buộc Israel cố diễn giải sự việc như “cuộc gặp hoặc đàm phán”.

Tin tức về cuộc gặp ở Rome đã dẫn đến làn sóng phản đối ở Libya, quốc gia không công nhận Israel. Theo France 24, trên đường phố thủ đô Tripoli và các vùng ngoại ô, nhiều người đã tham gia biểu tình phản đối bình thường hóa quan hệ với Israel. Biểu tình cũng lan sang các thành phố khác, nơi thanh niên chặn đường, đốt lốp xe và vẫy cờ Palestine.

Trong khi đó, Hội đồng Tổng thống Libya ra tuyên bố yêu cầu người đứng đầu Chính phủ Thống nhất Quốc gia Libya làm rõ những gì đã xảy ra. Hội đồng này cho rằng, diễn biến này không phản ánh chính sách đối ngoại của Nhà nước Libya, không đại diện cho sự kiên định của Libya và bị coi là vi phạm luật pháp, đồng thời yêu cầu “áp dụng luật nếu cuộc gặp thực sự diễn ra”. Trong khi đó, Hội đồng Nhà nước cấp cao, cơ quan giữ vai trò cố vấn về chính trị Libya, đã bày tỏ ngạc nhiên trước thông tin về cuộc gặp ở Rome và cho biết những người liên quan “phải chịu trách nhiệm”.

XUÂN PHONG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.