Thế giới tuần qua: Tiền đề thuận lợi cho hòa bình

1. Đàm phán liên Triều thành công tốt đẹp

Ngày 9-1, trong cuộc gặp tại làng đình chiến Panmunjom, đại diện cấp cao của Hàn Quốc và Triều Tiên đã tiến hành tham vấn thẳng thắn và chân thành về nhiều vấn đề, bao gồm đảm bảo thành công Thế vận hội mùa Đông PyeongChang 2018 và cải thiện quan hệ hai miền liên Triều. 

Quan chức hai nước bắt tay trong cuộc gặp. Ảnh: Reuters.

Theo thông cáo chung, cả Triều Tiên và Hàn Quốc đã nhất trí hợp tác chủ động để đảm bảo một kỳ Olympic thành công. Bình Nhưỡng coi sự kiện này là cơ hội để nâng cao uy tín và vị thế quốc gia. Hai bên cũng quyết định giữ vững các cam kết trước đó về các vấn đề liên Triều, nhất trí mọi vấn đề giữa hai miền phải được giải quyết giữa hai bên thông qua đối thoại và tham vấn. Bên cạnh đó, hai bên cũng tán thành tiếp tục gặp lại để giải quyết những bất đồng và tránh xung đột bùng phát ngoài ý muốn. 

Đàm phán cấp cao liên Triều được nối lại sau khi nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un trong thông điệp Năm mới bày tỏ sẵn sàng cử một phái đoàn của Triều Tiên tham gia Olympic mùa Đông PyeongChang 2018  và cho biết Triều Tiên để ngỏ đối thoại. Đường dây nóng giữa hai miền đã được mở lại cuối tuần trước.  

2. Chính phủ và phe đối lập Venezuela đối thoại

Ngày 12-1, chính phủ và phe đối lập Venezuela đã nối lại đối thoại tại CH Dominicana nhằm tìm ra giải pháp cho cuộc khủng hoảng chính trị và kinh tế hiện nay tại nước Nam Mỹ. 

Một phiên đối thoại giữa Chính phủ Venezuela và phe đối lập. Ảnh: Reuters

Vòng đối thoại lần này có sự tham dự của đại diện chính phủ của Tổng thống Nicolas Maduro và phe đối lập, Tổng thống CH Dominicana Danilo Medina và cựu Thủ tướng Tây Ban Nha José Luis Rodríguez Zapatero và các bên trung gian hòa giải.   

Trong quá trình đối thoại, phe đối lập yêu cầu Chính phủ Venezuela công khai lộ trình tổ chức tổng tuyển cử, coi đây là điều kiện tiên quyết để đạt được thỏa thuận hòa bình giữa hai bên. Phe đối lập cũng kêu gọi thiết lập kênh viện trợ nhân đạo để có thể đưa thực phẩm và thuốc men vào Venezuela, song tới nay chính phủ chưa chấp nhận yêu cầu này.

Trước đó, Chính phủ Venezuela đã phóng thích hơn 40 tù nhân chính trị theo đề nghị của phe đối lập, đồng thời yêu cầu phe đối lập can thiệp để Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt kinh tế chống nước này.

3. Hàn Quốc – Nhật Bản lại căng thẳng về vấn đề "phụ nữ mua vui"

Vấn đề "phụ nữ mua vui", chỉ những phụ nữ Hàn Quốc bị ép làm nô lệ tình dục cho binh sĩ phát xít Nhật trong Chiến tranh Thế giới thứ 2, tiếp tục khiến quan hệ hai nước nóng lên.

Bức tượng cô gái trẻ tượng trưng cho những người phụ nữ bị ép buộc mua vui cho binh sĩ Nhật Bản trong Chiến tranh Thế giới thứ hai bên ngoài Lãnh sự quán Nhật Bản ở Busan. Nguồn: Kyodo/TTXVN.

Ngày 9-1, Ngoại trưởng Hàn Quốc Kang Kyung-wha thông báo thỏa thuận đạt được giữa chính phủ hai nước Hàn Quốc và Nhật Bản năm 2015 về vấn đề "phụ nữ mua vui" là không giải quyết được vấn đề, song Seoul sẽ không tìm cách đàm phán lại thỏa thuận gây tranh cãi này. Bà Kang kêu gọi Tokyo cần nỗ lực hỗ trợ các nạn nhân lấy lại danh dự và phẩm giá cũng như chữa lành các vết thương tinh thần. 

Trong cuộc họp báo đầu năm mới, Tổng thống Moon nhấn mạnh "không thể phủ nhận" thỏa thuận nói trên là một thỏa thuận song phương chính thức, song ông cho rằng "nút thắt sai lầm" với Nhật Bản về vấn đề "phụ nữ mua vui" phải được tháo gỡ, theo đó Tokyo phải xin lỗi các nạn nhân. 

Ngoại trưởng Taro Kono Nhật Bản ngay lập tức đưa ra tuyên bố đáp trả, trong đó nhấn mạnh Nhật Bản không thể chấp nhận yêu cầu của phía Hàn Quốc. Nhật Bản cũng bày tỏ phản đối yêu cầu của Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in cho rằng Tokyo cần cải thiện quan hệ song phương bằng lời xin lỗi chân thành đối với các nạn nhân. 

Thủ tướng Nhật Bản Shido Abe cũng khẳng định không chấp nhận đề nghị đơn phương trên của Hàn Quốc, bởi đây là một "nguyên tắc quốc tế và phổ quát" để có thể duy trì thỏa thuận trên, Nhật Bản đã "chân thành" thực hiện mọi cam kết. 

Cuối năm 2015, Hàn Quốc và Nhật Bản đã đạt được thỏa thuận về giải quyết vấn đề "phụ nữ mua vui". Năm ngoái, Nhật Bản chi 1 tỷ yên hỗ trợ các nạn nhân là "phụ nữ mua vui" và gia đình họ. Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe cũng đã bày tỏ "sự hối tiếc và xin lỗi" về những tổn thương mà các nạn nhân phải trải qua. Tuy nhiên, các ý kiến phản đối cho rằng thỏa thuận này chưa thể hiện tiếng nói của nạn nhân.

4. Israel phê duyệt kế hoạch xây hàng trăm nhà định cư mới.

Tổ chức "Peace Now" của Israel ngày 11-1 cho biết, nhà chức trách nước này lại tiếp tục thông qua việc xây dựng hơn 1.100 ngôi nhà định cư mới tại khu Bờ Tây. 

Công trường xây dựng nhà tái định cư của Israel tại Đông Jerusalem. Ảnh: AP

Quyết định xây dựng những ngôi nhà này đã được một ủy ban của Bộ Quốc phòng Israel thông qua, theo đó khoảng 350 ngôi nhà ở khu Bờ Tây đã được cấp phép xây dựng, trong khi số còn lại đang được tiếp tục xử lý. 

Bộ Ngoại giao Palestine đã lên tiếng chỉ trích kế hoạch trên, đồng thời tuyên bố sẽ cân nhắc xem xét lại toàn bộ tiến trình hòa bình. Palestine cho rằng, động thái này của Israel là "kết quả trực tiếp" của việc Tổng thống Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và ông Trump sẽ phải chịu "hoàn toàn trách nhiệm" về những biện pháp của Israel đối với người Palestine. 

Nhà định cư là một trong những vấn đề "nóng" trong cuộc đàm phán hòa bình Israel - Palesine, vốn bị đóng băng từ năm 2014. Hầu hết các nước đều coi các nhà định cư mà Israel xây dựng trên phần lãnh thổ mà họ chiếm đóng trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967 là bất hợp pháp. Hiện có khoảng 500.000 người Israel sống tại Bờ Tây và Đông Jerusalem. Đây cũng là nơi sinh sống của hơn 2,6 triệu người Palestine.

5. Iran cảnh báo xem xét lại hợp tác với IAEA

Iran ngày 8-1 tuyên bố có thể sẽ xem xét lại hợp tác với Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) nếu Mỹ không tôn trọng các cam kết trong thỏa thuận hạt nhân năm 2015 giữa Tehran và các cường quốc trên thế giới, còn gọi là Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA). 

Người đứng đầu Tổ chức Năng lượng nguyên tử Iran Ali Akbar Salehi. Nguồn: Reuters

Cơ quan năng lượng nguyên tử Iran cũng cảnh báo Tehran có khả năng tăng tốc các hoạt động hạt nhân lên gấp nhiều lần so với thời điểm trước khi nước này đạt được JCPOA.

Thứ trưởng Ngoại giao Iran Abbas Araghchi cũng nhấn mạnh nếu chính quyền Mỹ quyết định vi phạm thỏa thuận hạt nhân, cộng đồng quốc tế và khu vực sẽ là những bên thất bại nhất. 

Các tuyên bố trên của giới chức Iran được đưa ra sau khi truyền thông Mỹ đưa tin Tổng thống Trump nhiều khả năng sẽ quyết định Washington rút khỏi JCPOA.

JCPOA được Iran ký kết với nhóm P5+1 hồi tháng 7-2015, dưới thời Tổng thống Mỹ Barack Obama. Theo thỏa thuận này, Tehran hạn chế các hoạt động làm giàu urani để đổi lấy việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của quốc tế. Tuy nhiên, ngày 13-10 vừa qua, Tổng thống Mỹ Trump tuyên bố không công nhận Iran tuân thủ thỏa thuận hạt nhân và cho rằng thỏa thuận này quá nhân nhượng Tehran.

6. Biểu tình kéo dài tại Tunisia

Tuần qua, các vụ đụng độ giữa người biểu tỉnh và lực lượng thực thi pháp luật liên tục diễn ra tại Tunisia, ít nhất 600 người đã bị bắt giữ.

Người dân Tunisia biểu tình phản đối biện pháp kinh tế khắc khổ của chính phủ. Ảnh: vtv.vn

Người biểu tình quá khích đã đốt phá một trụ sở cơ quan an ninh quốc gia ở thị trấn Thala, khiến nhà chức trách phải điều động thêm binh sĩ tới đây ổn định trật tự. Quân đội cũng đã được triển khai ở một số thành phố trọng điểm. 

Các cuộc biểu tình bùng phát sau khi nhiều tầng lớp trong xã hội lên tiếng phản đối các biện pháp kinh tế khắc khổ của chính phủ, trong đó có tăng thuế và những khoản đóng góp xã hội. Thủ tướng Tunisia Youssef Chahed cáo buộc phe đối lập kích động biểu tình. 

Bảy năm trước, làn sóng nổi dậy tại Tunisia đã dẫn tới sự sụp đổ của chính quyền nhà lãnh đạo Zine El-Abidine Ben Ali tháng 1-2011. Đây được xem là khởi nguồn làn sóng nổi dậy được gọi là "Mùa Xuân Arab" ở khu vực Bắc Phi - Trung Đông năm 2011.

7. Thời tiết cực đoan tại nhiều nước trên thế giới

Vùng bờ Đông của nước Mỹ đang được ví là "lạnh như sao Hỏa", khi nhiệt độ giảm tới -50 độ C do tác động của những đợt gió lạnh và tuyết rơi dày. Nhiệt độ tại đỉnh núi Washington, đỉnh núi cao nhất vùng Đông Bắc nước Mỹ hạ xuống mức -68 độ C, lập kỷ lục lạnh thứ hai trên hành tinh sau Nam Cực.

Người dân New York đi làm trong giá lạnh khủng khiếp. Ảnh: Getty Images

Trung Quốc cũng đang bị giá lạnh đang tấn công khi tuyết rơi dày và thời tiết xuống mức đóng băng tại nhiều khu vực ở miền bắc, trung và đông nước này.

Tại miền Bắc Ấn Độ, một số vùng đã hứng chịu tuyết rơi dày, nước cũng bị đóng băng.  Nhiệt độ tại thủ đô New Delhi có lúc xuống 5 độ C.

Canada cũng đang hứng chịu đợt lạnh kỷ lục với nhiệt độ giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 57 năm.

Còn tại phía Nam Bán cầu, nhiệt độ ở thành phố Sydney, Australia có hôm lên tới 47,3 độ C. Nắng nóng kỷ lục cũng gây ra tình trạng cháy rừng nghiêm trọng ở khu vực phía Nam, buộc Australia phải ban bố cảnh báo khẩn cấp tại nhiều bang.

Tại Pháp, Nhiệt độ trung bình trên toàn quốc là 11,5 độ C, cao hơn 6 độ so với mức bình thường; có nơi nhiệt độ tăng cao kỷ lục như ở thành phố Cannes chạm mức 22,9 độ C.

VĂN DUYÊN  (tổng hợp)