Lễ hội đèn lồng Tự Cống

Khác với một số nước châu Á, Tết Nguyên đán tại Trung Quốc kéo dài 15 ngày. Và để kết thúc lễ hội mùa xuân đặc biệt này, một hội chợ đèn lồng đa sắc màu đã mở cửa đón khách tại phố Tự Cống, tỉnh Tứ Xuyên, phía tây nam Trung Quốc.

Thành phố Tự Cống có lịch sử làm đèn lồng lâu đời và hội chợ đèn lồng hằng năm tại đây đã trở thành một buổi trình diễn ánh sáng số một trên thế giới. Lịch sử thành phố ghi lại rằng, Lễ hội đèn lồng Tự Cống được tổ chức tại thành phố Tự Cống trong suốt dịp Tết Nguyên đán kể từ thời nhà Đường (618-907) cho tới nhà Tống (960-1279). Lễ hội đã có sự phát triển toàn diện trong triều đại nhà Thanh (1644-1911) khi thành phố Tự Cống trở thành địa phương chuyên sản xuất muối, thu hút thương nhân từ khắp nơi trên đất nước đến đây tấp nập. Nhiều doanh nhân đã tài trợ cho các nghệ nhân chế tác những chiếc đèn lồng kiểu mới đầy ấn tượng để trưng bày trong lễ hội mùa xuân với mục đích thể hiện sự sang trọng, giàu có của mình. 

Đèn lồng do các nghệ nhân Tự Cống chế tác được trưng bày trong Lễ hội Rồng và Đèn lồng tại thủ đô Paris (Pháp) nhân dịp Tết Nguyên đán 2024 của người châu Á. Ảnh: sortiraparis.com

Năm 1964, thành phố Tự Cống phát động tổ chức Lễ hội đèn lồng Tết Nguyên đán hằng năm và ủy quyền cho các công ty thiết kế đèn chiếu sáng tổ chức thực hiện, trưng bày đèn lồng trong công viên trung tâm thành phố.

Năm 1987, Lễ hội đèn lồng Tự Cống đổi tên thành Lễ hội đèn lồng khủng long quốc tế, là một trong những sự kiện tại Hội chợ thương mại Tự Cống. Sở dĩ tên lễ hội bị thay đổi bởi năm đó Bảo tàng Khủng long-nơi trưng bày bộ sưu tập hóa thạch khủng long khổng lồ-được mở cửa tại thành phố này.

Trong nhiều năm qua, các nghệ nhân của thành phố Tự Cống đã không ngừng đổi mới. Những chiếc đèn đầy màu sắc đã thay đổi từ những chiếc đèn lồng nhỏ thành những chiếc đèn lồng lớn, từ những chiếc đèn lồng tĩnh thành những chiếc đèn lồng chuyển động và mang một câu chuyện ý nghĩa nào đó. Năm 1988, những người thợ thủ công Tự Cống đã tổ chức buổi trình diễn đèn lồng hình rồng ở Công viên Bắc Hải để đánh dấu Năm Du lịch Quốc tế Bắc Kinh. 35 tác phẩm sắp đặt và khoảng 1.200 chiếc đèn lồng thủ công truyền thống đã thu hút hàng vạn du khách. Lễ hội đèn lồng Tự Cống đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia năm 2008 nhờ lịch sử lâu đời, sự uy nghi, thiết kế sáng tạo và cách sử dụng vật liệu khéo léo của các nghệ nhân.

Ông Wan Songtao, 54 tuổi, là một nghệ nhân có 30 năm kinh nghiệm làm đèn lồng ở Tự Cống. Từng học chuyên ngành hội họa ở trường đại học, ông Wan luôn trăn trở làm thế nào để có thể thiết kế đèn lồng đặc biệt, đáp ứng các tiêu chí về mô hình và màu sắc. Nghệ nhân Wan thường sử dụng đồ sứ như cốc, đĩa, bát, thìa… để làm những đèn lồng hình rồng và voi-một nghề thủ công truyền thống mà ở Tự Cống giờ chỉ có chưa đến 10 nghệ nhân theo đuổi.

Đèn lồng do các nghệ nhân Tự Cống chế tác được trưng bày trong Lễ hội Rồng và Đèn lồng tại thủ đô Paris (Pháp) nhân dịp Tết Nguyên đán 2024 của người châu Á. Ảnh: sortiraparis.com

Theo nghệ nhân Wan, ngày nay lễ hội đèn lồng không chỉ diễn ra vào dịp Tết Nguyên đán mà còn vào các dịp lễ lớn trong năm như Tết Trung thu hay Quốc khánh. Năm ngoái, nhân dịp cùng vui Tết Trung thu và Quốc khánh Trung Quốc (ngày 1-10), sự kiện "Thế giới đèn lồng Trung Quốc” diễn ra ở Tự Cống đã trở thành bữa tiệc ánh sáng và màu sắc, khi trưng bày những chiếc đèn lồng khổng lồ với nhiều hình dạng khác nhau: Người, động vật, hoa và các tòa nhà. “Đối với Lễ hội đèn lồng dịp Tết Trung Thu, chúng tôi thường lấy cảm hứng từ những bài thơ cổ của Trung Quốc có chủ đề Tết Trung thu. Năm ngoái, “Cung điện mặt trăng” là đèn lồng trung tâm trong số 21 chiếc đèn lồng lớn tại lễ hội sắp đặt. Các đèn lồng lớn rực rỡ trong không gian rộng lớn, khuyến khích du khách nhìn lên màn hình LED tròn mô tả mặt trăng mà trên đó họ có thể nhìn thấy Hằng Nga đang bay về phía cung điện”, ông Wan thuật lại.

Không chỉ tổ chức lễ hội đèn lồng ở trong nước, các nghệ nhân ở Tự Cống còn mang nghệ thuật độc đáo này ra nước ngoài. Năm 1990, Lễ hội đèn lồng Tự Cống được tổ chức tại Singapore, đánh dấu bước đầu tiên trong quá trình mở rộng toàn cầu của lễ hội dân gian vùng Tứ Xuyên. Đến nay, những lễ hội đèn lồng tương tự đã được tổ chức tại gần 500 thành phố của Trung Quốc cũng như ở 80 quốc gia và vùng lãnh thổ. Theo truyền thông Trung Quốc, trong nửa đầu năm 2023, Tự Cống đã hoàn thành 40 dự án Lễ hội đèn lồng ở nước ngoài.

Trong những ngày Tết Nguyên đán 2024, người dân Pháp và du khách nước ngoài rất thích thú khi có cơ hội được chiêm ngưỡng những chiếc đèn lồng khổng lồ, độc đáo tại Lễ hội “Rồng và Đèn lồng” diễn ra ở thủ đô Paris từ ngày 15-12-2023 đến 25-2-2024. Sự kiện này được tổ chức nhân dịp Tết Nguyên đán của người châu Á và kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao Pháp-Trung Quốc. Tại đây, 60 tác phẩm sắp đặt về chủ đề rồng-con vật cung hoàng đạo của năm 2024, cũng như các nhân vật và động vật thần thoại khác sẽ giúp du khách hiểu biết hơn về văn hóa truyền thống của Trung Quốc.

Theo ông Wan, nghệ nhân lấy cảm hứng từ các loài động vật thuộc cung hoàng đạo, thần thoại và các tác phẩm văn học cổ điển của Trung Quốc. Về chất liệu, các nghệ nhân lựa chọn lụa, sợi thủy tinh, bóng đèn, cũng như những vật liệu khác như đĩa CD, bộ đồ ăn bằng sứ và kén tằm. “Lễ hội đèn lồng là hình ảnh thu nhỏ của văn hóa dân gian Tết Nguyên đán. Nó mang ý nghĩa về một cuộc sống tốt đẹp. Tham gia vào lễ hội này, chúng ta có thể cảm nhận được không khí của Tết Nguyên đán của người Trung Quốc và tìm hiểu thêm về lịch sử cũng như văn hóa của thành phố Tự Cống”, ông Shen Hongyue, Chủ tịch Hiệp hội Công nghiệp Đèn lồng Tự Cống nhấn mạnh.

Ngày nay, lễ hội đèn lồng phần lớn được thực hiện bằng kỹ thuật số. Do đó, theo nghệ nhân Wan, đèn lồng Tự Cống cần được đổi mới về mặt nghệ thuật để có thể thu hút được nhiều du khách hơn nữa.

Bài và ảnh: HOÀNG ĐĂNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.