Chương trình SAFE, một công cụ tài chính quốc phòng mới được thiết kế để giải ngân các khoản vay dài hạn lên tới 150 tỷ euro cho các quốc gia thành viên Liên minh châu Âu (EU), được thông qua vào ngày 27-5 và chính thức đi vào hoạt động từ ngày 29-7 năm nay. Theo đề xuất ban đầu mà EC đưa ra hồi tháng 3, SAFE sẽ tài trợ cho kế hoạch rộng lớn hơn nhằm thúc đẩy ngành công nghiệp quốc phòng, tăng cường sản xuất thiết bị quân sự và đạn dược, cũng như bổ sung kho dự trữ để "tái vũ trang" châu Âu. Chương trình được giới hạn ở mức 150 tỷ euro và cơ quan điều hành EU sẽ phải quyết định cách chia số tiền này và phân bổ cho các quốc gia thành viên dưới dạng cho vay.

Binh sĩ Đức tham gia một cuộc tập trận của Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). 

Tờ Defence 24 thì cho biết, chương trình SAFE sẽ hỗ trợ các hoạt động mua sắm quốc phòng khẩn cấp và quy mô lớn, tập trung vào các dự án chung và đầu tư công nghiệp chiến lược của châu Âu. Sáng kiến này là trụ cột chính trong kế hoạch tái vũ trang châu Âu và nhằm mục đích nhanh chóng củng cố nền tảng công nghiệp quốc phòng, cải thiện khả năng tương tác và tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu vào năm 2030 của EU.

Chỉ cách đây vài tuần, EC bày tỏ lo ngại rằng số tiền dành cho SAFE sẽ không được sử dụng hết và đã lên kế hoạch phân bổ số tiền còn lại cho các dự án quốc phòng mới.

Tuy nhiên, chỉ trong vòng một tuần qua, EC đã nhận được các đơn đăng ký vay với tổng số tiền vay tối thiểu là 127 tỷ euro, còn tổng số tiền vay tối đa mà các nước yêu cầu đã vượt qua khoản ngân sách 150 tỷ euro dành cho chương trình SAFE.

Mặc dù vậy, ngay cả khi nhu cầu hiện đã vượt quá ngân sách, cơ quan điều hành EU vẫn muốn có thêm nhiều quốc gia tham gia chương trình SAFE. Trong lá thư gửi hồi cuối tuần trước, cơ quan này đã khuyến khích 9 quốc gia thành viên còn lại của EU đăng ký vay. Các nước có thời hạn đến cuối tháng 11 để vạch ra kế hoạch rõ ràng về số tiền tối thiểu và tối đa họ muốn vay từ SAFE, đồng thời nêu chi tiết các loại thiết bị quân sự mà họ dự định mua bằng số tiền này.

Đến nay, các quốc gia đã nộp đơn vay gồm có Ba Lan, Pháp, Italy và các nước Baltic. Theo kế hoạch, Chính phủ các nước này sẽ nộp kế hoạch đầu tư quốc phòng chi tiết của mình trước ngày 30-11 năm nay. Nếu được chấp thuận, các thỏa thuận vay có thể được hoàn tất sớm nhất là vào tháng 2-2026, sau đó các khoản tạm ứng chính thức được kích hoạt và các dự án mua sắm có thể bắt đầu từ giữa năm 2026.

Defence 24 nhận định, chương trình SAFE đánh dấu một bước tiến lớn trong cách tiếp cận chính sách quốc phòng của EU khi lần đầu tiên áp dụng cơ chế cho vay dựa trên xếp hạng tín dụng của EU để tài trợ cho các khoản đầu tư quân sự của các quốc gia.

Không giống như các công cụ trước đây chỉ giới hạn ở các khoản tài trợ hoặc chương trình quy mô nhỏ, SAFE cho phép các quốc gia thành viên EU tiếp cận các khoản vay dài hạn để mua sắm các hạng mục quan trọng, từ pháo binh, đạn dược, trang thiết bị lục quân, đến phòng không, máy bay không người lái (UAV), an ninh mạng và các giải pháp chiến lược. EU kỳ vọng cơ chế mới này sẽ kích hoạt hơn 800 tỷ euro chi tiêu liên quan đến quốc phòng trên toàn khối vào cuối thập kỷ này.

ANH VŨ

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.