Theo Euronews, đối với EU, các nguyên liệu thô có vai trò quan trọng trong nỗ lực nhằm đạt mục tiêu trung hòa khí hậu của Thỏa thuận xanh, chuyển đổi số cũng như trong các lĩnh vực quốc phòng, an ninh, không gian và đổi mới. EU đã xác định 34 nguyên liệu thô quan trọng đối với khối này, bao gồm lithium, coban, các nguyên tố đất hiếm và magie. Theo ước tính của EU, nhu cầu lithium-thành phần quan trọng để sản xuất pin xe điện của khối sẽ tăng gấp 12 lần vào năm 2030 và con số này sẽ là 21 lần vào năm 2050. Nhu cầu tăng cao đặt ra bài toán cấp bách về nguồn cung ổn định và bền vững.

Lithium - thành phần quan trọng để sản xuất pin xe điện. Ảnh: Shutterstock 

Tuy nhiên, EU đang phụ thuộc nhiều vào nguồn cung nguyên liệu thô từ nước ngoài. EU nhập khẩu 100% nguyên tố đất hiếm vốn là thành phần chủ yếu trong pin xe điện, ổ cứng máy tính và tuabin gió từ Trung Quốc, 99% boron từ Thổ Nhĩ Kỳ và 71% bạch kim từ Nam Phi. Sự phụ thuộc đó không chỉ tạo ra lỗ hổng trong an ninh kinh tế mà còn khiến EU dễ bị tổn thương khi nguồn cung bị gián đoạn.

Những căng thẳng và xung đột địa chính trị trên thế giới đã khiến EU nhận ra rằng khối này dễ bị tổn thương khi phụ thuộc vào nguồn cung của một hoặc một vài quốc gia. Sau bài học đắt giá từ sự phụ thuộc vào khí đốt Nga khi cuộc xung đột ở Ukraine nổ ra, EU muốn tăng năng lực tự chủ về nguyên liệu thô cũng như đa dạng hóa các nguồn cung ứng.

Để giảm rủi ro về nguồn cung, vào năm 2024, EU đã thông qua Đạo luật Nguyên liệu thô quan trọng (CRMA) để nâng cao năng lực tự chủ về nguyên liệu thô của khối và hạn chế phụ thuộc vào nguồn cung nước ngoài. Theo Đạo luật CRMA, EU đặt mục tiêu khai thác 10%, xử lý 40% và tái chế 15% lượng nguyên liệu thô tiêu thụ hằng năm của khối vào năm 2030. Đặc biệt, đạo luật này quy định không nhập quá 65% nguyên liệu thô chiến lược nào từ một quốc gia thứ ba. Đây là một lộ trình rõ ràng để EU tăng cường năng lực về nguyên liệu thô và đa dạng hóa nguồn cung ứng, tránh sự phụ thuộc quá mức vào bất kỳ một nguồn cung nguyên liệu nào.

Hồi tháng 3 năm nay, EU đã công bố danh sách 47 dự án chiến lược đối với các lĩnh vực công nghiệp chính của châu Âu, như ngành pin, bán dẫn, năng lượng và công nghiệp quốc phòng. Việc lựa chọn 47 dự án này đánh dấu một bước quan trọng trong việc thực hiện Đạo luật CRMA của EU. Mục tiêu là bảo đảm nguồn cung cấp nguyên liệu thô an toàn và bền vững bằng cách tối đa hóa nguồn cung từ chính châu Âu.

Theo Ủy ban châu Âu (EC), các dự án này được triển khai ở 13 quốc gia thành viên EU, bao gồm: Bỉ, Pháp, Italy, Đức, Tây Ban Nha, Estonia, Cộng hòa Séc, Hy Lạp, Thụy Điển, Phần Lan, Bồ Đào Nha, Ba Lan và Romania. Trong số 47 dự án chiến lược được EC lựa chọn để thúc đẩy năng lực về nguyên liệu thô, có một dự án khai thác lithium đáng chú ý tại thị trấn Cinovec, Cộng hòa Séc. Các chuyên gia ước tính rằng 3-5% trữ lượng lithium của thế giới có thể được tìm thấy tại Cinovec.

Khi được hỏi liệu nhu cầu về nguyên liệu thô quan trọng có khiến châu Âu quên đi tình trạng ô nhiễm đi kèm với khai thác mỏ hay không, nhà địa chất Gabriel Zbynek từ Cục Khảo sát địa chất Séc lưu ý rằng các phương pháp khai thác mỏ, cũng như luật pháp châu Âu, đã có quy định chặt chẽ liên quan đến cách thức giám sát và kiểm soát khai thác mỏ hiện nay.

Phó chủ tịch điều hành EU về thịnh vượng và chiến lược công nghiệp Stephane Sejourne cho biết, châu Âu thường mua hầu hết các nguyên liệu thô từ nước ngoài. Tuy nhiên, các vấn đề về chuỗi cung ứng trong đại dịch Covid-19 và việc mất nguồn khí đốt giá rẻ của Nga khi cuộc chiến ở Ukraine nổ ra đã khiến EU nhận ra mối nguy hiểm của “cơn nghiện” này và muốn tránh bất kỳ sự phụ thuộc quá mức nào vào nguồn cung nước ngoài.

LÂM ANH

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.