Mặc dù phe đối lập chưa lên tiếng trước cáo buộc này nhưng thực tế chính trường đất nước Mỹ La-tinh đã dậy sóng suốt thời gian qua, bởi cuộc đấu quyền lực giữa phe đối lập với Tổng thống N.Ma-đu-rô vẫn đang diễn ra rất quyết liệt.

Trên truyền hình quốc gia, Bộ trưởng Quốc phòng P.Lô-pết cho biết các thế lực phản động nước ngoài đang âm mưu mua chuộc các sĩ quan Lực lượng vũ trang quốc gia Bô-li-va để tiến hành nổi loạn tại Vê-nê-du-ê-la. Ông tuyên bố các lực lượng vũ trang Vê-nê-du-ê-la thề ủng hộ và trung thành với chính quyền được bầu cử dân chủ của Tổng thống N.Ma-đu-rô. Những kẻ âm mưu thực hiện kế hoạch đảo chính sẽ không thể thành công bởi lực lượng quân đội không bao giờ đàn áp và chống lại người dân, cũng như không tiến hành cuộc đảo chính làm phương hại tới thể chế quốc gia. Bộ trưởng Quốc phòng P.Lô-pết nhấn mạnh quân đội sẽ bảo vệ Hiến pháp, độc lập, tôn trọng Hiến pháp và nhân quyền Vê-nê-du-ê-la.

Tổng thống Vê-nê-du-ê-la N.Ma-đu-rô và Bộ trưởng Quốc phòng P.Lô-pết (bên trái).  Ảnh: Getty Images           

Cáo buộc đảo chính của Bộ trưởng Quốc phòng P.Lô-pết được đưa ra trong bối cảnh phe đối lập Vê-nê-du-ê-la đang tìm cách tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý về việc bãi nhiệm đương kim Tổng thống N.Ma-đu-rô. Trong tuần này, các nhà lập pháp Vê-nê-du-ê-la sẽ nhóm họp để xem xét thông qua một dự luật nhằm đơn giản hóa thủ tục các cuộc trưng cầu dân ý và dự định công bố đề xuất sửa đổi, bổ sung Hiến pháp để rút ngắn nhiệm kỳ của tổng thống. Ngày 19-4 vừa qua đánh dấu một nửa nhiệm kỳ kéo dài 6 năm của Tổng thống N.Ma-đu-rô, cũng là thời điểm theo Hiến pháp Vê-nê-du-ê-la cho phép tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý để bãi nhiệm tổng thống. Phe đối lập kiểm soát Quốc hội đã nắm lấy cơ hội này để thúc đẩy kế hoạch hạ bệ Tổng thống N.Ma-đu-rô bằng việc kêu gọi tổ chức một cuộc trưng cầu dân ý.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng, nỗ lực trên của phe đối lập khó có khả năng thành công bởi Tổng thống N.Ma-đu-rô luôn được sự ủng hộ của Tòa án Tối cao, cơ quan gần gũi nhất với chính quyền. Tất cả 5 đạo luật được phe đối lập nắm quyền kiểm soát Quốc hội thông qua kể từ sau khi giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Quốc hội, đều chưa được ban hành. Tòa án tối cao đã cản trở nhiều quyết định gây bất lợi cho Tổng thống N.Ma-đu-rô của Quốc hội Vê-nê-du-ê-la.

Có thể thấy rằng, cùng với cuộc đấu quyền lực trên chính trường, Vê-nê-du-ê-la đang ngày càng bị chìm sâu trong các cuộc chiến pháp lý. Theo dự đoán, cuộc chiến pháp lý này sẽ ngày càng trở nên gay gắt trong 3 năm nhiệm kỳ còn lại của ông N.Ma-đu-rô. Tòa án Tối cao đã liên tục bác bỏ các dự luật mà phe đối lập đề xuất, bao gồm dự luật ân xá cho các tù nhân chính trị và cải tổ Ngân hàng Trung ương nhằm giúp phe đối lập nắm quyền kiểm soát. Đáp lại, Tòa án Tối cao cũng thông qua một sắc lệnh thiết lập tình trạng khẩn cấp về kinh tế, trao cho Tổng thống N.Ma-đu-rô quyền lực tuyệt đối bất chấp sự phản đối của Quốc hội.

Phe đối lập không chỉ tìm cách thúc đẩy tổ chức cuộc trưng cầu dân ý mà còn đang nỗ lực nhằm cải tổ và thay đổi cơ cấu của Tòa án Tối cao. Tuy nhiên, trong một động thái “dằn mặt”, Tòa án Tối cao đã bãi bỏ luật về quyền giám sát của Quốc hội.

Cứ như vậy, cuộc đấu giữa phe đối lập với chính quyền đẩy chính trường Vê-nê-du-ê-la vào tình thế bế tắc kéo dài, bất phân thắng bại. Phe đối lập chỉ có thể dựa vào các hoạt động chính trị hoặc bỏ phiếu để đạt được mục đích, bởi dựa vào pháp luật hay Hiến pháp sẽ khó thành công vì chính quyền đang nắm quyền kiểm soát các cơ quan tư pháp. Các chuyên gia lập hiến của Vê-nê-du-ê-la cho rằng, Quốc hội do phe đối lập kiểm soát đang “bắn những viên đạn cuối cùng”. Các nỗ lực của phe đối lập sẽ ngày càng khó khăn hơn bởi Tổng thống N.Ma-đu-rô bắt đầu “phản công” bằng các biện pháp cứng rắn. Mới đây, ông N.Ma-đu-rô đe dọa sẽ rút ngắn nhiệm kỳ của các nhà lập pháp nếu họ tiếp tục “ngáng đường” ông.

Tuy nhiên, dù sao những nỗ lực của phe đối lập cũng đã dồn Tổng thống N.Ma-đu-rô vào “thế bí” vì ông không thể triển khai các nỗ lực nhằm cải tổ chính trị và phục hồi nền kinh tế đang trong tình cảnh khốn đốn. Giá dầu thế giới lao dốc khiến đất nước Vê-nê-du-ê-la giàu tài nguyên dầu mỏ không có đủ ngoại tệ chi trả cho các mặt hàng nhập khẩu. Cuộc sống sinh hoạt của người dân Vê-nê-du-ê-la ngày càng khó khăn vì các mặt hàng nhu yếu phẩm cung không đủ cầu. Trong khi đó, các dịch vụ cơ bản như điện và nước không đủ cung cấp, nhất là trong giai đoạn hiện nay khi xảy ra hạn hán, khiến Vê-nê-du-ê-la phải đối mặt với cuộc khủng hoảng điện năng. Lạm phát tại Vê-nê-du-ê-la năm 2015 lên tới 3 con số, ở mức 180%.

Trong bối cảnh ấy, dù Tổng thống N.Ma-đu-rô được cho là đang có lợi thế hơn so với phe đối lập trong cuộc đấu quyền lực, “quả bóng cũng không thể để căng mãi”. Mâu thuẫn kéo dài chắc chắn sẽ đẩy đất nước này tới chỗ tự hủy hoại, nhất là trong bối cảnh sự ủng hộ của người dân Vê-nê-du-ê-la dành cho chính quyền không còn được như trước đây. Với mớ bòng bong kinh tế và chính trị như hiện nay, Vê-nê-du-ê-la được đánh giá là đang ở rất gần “tình trạng nguy kịch” và đã đến lúc các đảng phái ở quốc gia này phải lựa chọn hoặc đối thoại hoặc để đất nước chìm sâu vào “một cuộc khủng hoảng xã hội” kéo theo những hệ lụy khôn lường.

MAI NGUYÊN