Tổng thống Mỹ để ngỏ khả năng ủng hộ giải pháp “một nhà nước”

Phát biểu tại cuộc họp báo chung sau cuộc gặp, ông Đ.Trăm bất ngờ có phát biểu để ngỏ khả năng chấp nhận giải pháp “một nhà nước” mà không đề cập trực tiếp tới giải pháp hai nhà nước. Tổng thống Mỹ Đ.Trăm khẳng định: “Tôi đang xem xét giải pháp hai nhà nước và một nhà nước và tôi ủng hộ giải pháp mà cả hai bên (I-xra-en và Pa-le-xtin) đều ủng hộ. Tôi có thể sống với giải pháp một hoặc hai nhà nước. Tôi từng nghĩ giải pháp hai nhà nước có vẻ sẽ đơn giản hơn, nhưng thành thật mà nói, tôi thích giải pháp mà cả I-xra-en và Pa-le-xtin cho là tốt nhất”.

Cũng tại cuộc họp báo, Tổng thống Đ.Trăm khẳng định, cả người I-xra-en và Pa-le-xtin cần phải thỏa hiệp. Ông cho biết sẽ nỗ lực để mang lại hòa bình cho cả hai, song sẽ tùy thuộc vào các bên liên quan để đạt được một thỏa thuận hòa bình chung cuộc. Tổng thống Mỹ Đ.Trăm cũng hối thúc I-xra-en hạn chế hoạt động tái định cư.

Như vậy, chuyến công du của Thủ tướng I-xra-en B.Nê-ta-ni-a-hu đã phần nào hé lộ lập trường của chính quyền mới ở Oa-sinh-tơn về vấn đề hòa bình Trung Đông vốn đang bế tắc, trong bối cảnh có dư luận trước đó về khả năng Oa-sinh-tơn đang có sự điều chỉnh quan điểm hướng tới cách tiếp cận thận trọng hơn với chính sách về hòa bình Trung Đông.

Tuyên bố trên của người đứng đầu Nhà Trắng đồng nghĩa không loại trừ khả năng sẽ có những thay đổi liên quan tới cam kết của Oa-sinh-tơn trong suốt những nhiệm kỳ Tổng thống gần đây về việc ủng hộ giải pháp hai nhà nước, vốn được xem là “chìa khóa” để giải quyết cuộc xung đột giữa Pa-le-xtin và I-xra-en. Và cách tiếp cận mới của tân Tổng thống Mỹ được cho sẽ tạo ra thách thức mới đối với nỗ lực của cộng đồng quốc tế nhằm thành lập một Nhà nước Pa-le-xtin độc lập bên cạnh I-xra-en.

Mối lo ngại này càng rõ ràng khi một quan chức cấp cao của Nhà Trắng cho rằng, hòa bình không nhất thiết phải đòi hỏi hướng đến việc thành lập một nhà nước Pa-le-xtin.

Phản ứng trước những tuyên bố của Tổng thống Đ.Trăm, Tổng thống Pa-le-xtin, Ma-mút Áp-bát (Mahmoud Abbas) khẳng định cam kết theo đuổi giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột hiện nay. Văn phòng Tổng thống ra thông cáo cho biết, Pa-le-xtin sẵn sàng thỏa thuận tích cực với chính quyền của Tổng thống Đ.Trăm nhằm đạt được hòa bình tại Trung Đông.

Trong khi đó, Tổng thư ký tổ chức Giải phóng Pa-le-xtin (PLO) Xa-ép Ê-rê-cát (Saeb Erekat) chỉ trích phát biểu của Tổng thống Mỹ, coi đây là ý định “chôn vùi giải pháp hai nhà nước”. Việc thay đổi lập trường về giải pháp hai nhà nước sẽ là một thảm họa đối với I-xra-en và Pa-le-xtin. Ông cảnh báo I-xra-en rằng, nếu có một nhà nước duy nhất thì đó cũng không phải là nhà nước của người Do Thái. Theo ông, chỉ có một giải pháp thay thế đó là “một nhà nước dân chủ bảo đảm quyền cho tất cả: người Do Thái, Hồi giáo và Thiên chúa giáo”.

Sự thay đổi quan điểm của chính quyền mới ở Mỹ đã làm hài lòng Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu và liên minh cánh hữu của ông. Giới lãnh đạo I-xra-en ngay lập tức ca ngợi tuyên bố trên như “sự chấm dứt kỷ nguyên hai nhà nước”, đồng thời kêu gọi đẩy nhanh việc sáp nhập Bờ Tây. Bộ trưởng An ninh Nội địa I-xra-en, Gi-lát Éc-đan (Gilad Erdan) nói “đây là một ngày trọng đại”, mở ra một “kỷ nguyên mới”.

Tuy nhiên, tuyên bố của tân Tổng thống Mỹ không khỏi gây thất vọng cho cộng đồng quốc tế. Tuyên bố này đi ngược lại quan điểm được chính quyền tiền nhiệm Mỹ cùng 70 quốc gia đồng thuận tại hội nghị Pa-ri về Trung Đông hồi giữa tháng trước, theo đó mọi thỏa thuận về quy chế cuối cùng phải dựa trên sự trở lại các đường biên giới trước cuộc chiến tranh năm 1967. Trong phản ứng của mình, Pháp - nước tổ chức hội nghị hòa bình nói trên, đã một lần nữa khẳng định: “Cam kết giải pháp hai nhà nước mạnh hơn bao giờ hết”.

Trước đó, trong chuyến thăm Ai Cập, Tổng thư ký Liên hợp quốc An-tô-ni-ô Gu-tê-rết (Antonio Guterres) hối thúc không nên từ bỏ ý tưởng giải pháp hai nhà nước và cho rằng, sẽ không có lựa chọn nào khác thay thế. Ông A.Gu-tê-rết nhấn mạnh “cần phải làm tất cả những gì có thể” để duy trì khả năng đạt giải pháp hai nhà nước cho cuộc xung đột này.

Với những tuyên bố chưa rõ ràng của tân Tổng thống Mỹ Đ.Trăm trong cuộc gặp với Thủ tướng I-xra-en ở Oa-sinh-tơn về vấn đề hòa bình Trung Đông, người ta khó có thể hy vọng về một triển vọng sáng sủa hơn cho tiến trình hòa bình giữa Pa-le-xtin và I-xra-en. Mặc dù cam kết theo đuổi hòa bình giữa hai bên nhưng Tổng thống Đ.Trăm chưa đưa ra được bất cứ giải pháp nào để phá vỡ thế bế tắc của các cuộc đàm phán song phương từ năm 2014. Dư luận vẫn phải tiếp tục trông đợi vào những sáng kiến mới sẽ được thúc đẩy từ cộng đồng quốc tế để hướng tới một thỏa thuận hòa bình giữa Pa-le-xtin và I-xra-en, vốn được tìm kiếm trong vô vọng suốt mấy chục năm qua.

XUÂN PHONG