Tổng thống Mỹ công du châu Âu: Sứ mệnh trấn an đồng minh

Mở đầu chuyến công du trên, ông Ô-ba-ma đến thăm Đền Parthenon, có bài phát biểu về những thách thức của toàn cầu hóa và gặp các nhà lãnh đạo nước này. Tiếp sau chuyến thăm Hy Lạp, Tổng thống Ô-ba-ma sẽ lần lượt sang thăm các nước Đức, Pháp, Anh, I-ta-li-a và sẽ gặp lãnh đạo của những quốc gia này để thảo luận về cuộc khủng hoảng tại Xy-ri và U-crai-na, cũng như cuộc chiến chống lại Tổ chức "Nhà nước Hồi giáo" (IS) tự xưng.

Trước thềm chuyến công du lần này, Tổng thống Ô-ba-ma cho biết, ông muốn gửi đến các nước đồng minh gần gũi nhất của nước Mỹ ở bên kia bờ Đại Tây Dương một thông điệp đoàn kết và ủng hộ đối với một châu Âu mạnh mẽ, hội nhập và thống nhất. Ông Ô-ba-ma khẳng định, nhiệm vụ quan trọng nhất của ông trong chuyến công du châu Âu là thông báo cho các đồng minh về quyết tâm của Oa-sinh-tơn duy trì quan hệ vững mạnh với Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Tổng thống sắp mãn nhiệm của Mỹ cho biết, ông sẽ trấn an các đồng minh về cam kết của người kế nhiệm Đ.Trăm trong việc duy trì các mối quan hệ chiến lược cốt lõi của Mỹ trên thế giới, trong đó có quan hệ với NATO. Ông khẳng định điều này là cần thiết cho an ninh quốc gia cũng như sự ổn định toàn cầu.

Trong khi đó, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ A-stơn Ca-tơ (Ashton Carter) cũng hối thúc các nước thành viên NATO tiến hành trao đổi trực tiếp với bộ máy chính quyền mới. Ông chủ Lầu Năm Góc khẳng định hợp tác là cách tốt nhất để các bên có thể bảo vệ, củng cố sức mạnh và lợi ích quốc gia.

Trong quá trình vận động tranh cử, ông Đ.Trăm từng chỉ trích các đồng minh NATO không chi đủ tiền cho quốc phòng, trong khi Mỹ phải trả quá nhiều. Trong một cuộc phỏng vấn với tờ The NewYork Times hồi tháng 7, tỷ phú bất động sản nêu rõ, nước Mỹ, dưới sự lãnh đạo của ông, sẽ không nhất thiết phải triển khai viện trợ cho NATO nếu các nước thành viên bị tấn công, mà trước tiên là phải xem xét mức độ đóng góp của những nước thành viên NATO cho liên minh này. Theo ông Đ.Trăm, Mỹ sẽ chỉ hỗ trợ các đồng minh nếu những nước này "đáp ứng đầy đủ nghĩa vụ đối với Oa-sinh-tơn". Những phát biểu này đã dẫn đến làn sóng chỉ trích nặng nề từ phía các đồng minh truyền thống của Mỹ.

Cùng thời điểm Tổng thống Mỹ thực hiện chuyến công du châu Âu, Hội đồng đối ngoại Liên minh châu Âu cũng nhóm họp tại Bỉ, trong đó có phiên họp hỗn hợp giữa các Bộ trưởng Ngoại giao và Quốc phòng của 28 nước thành viên với chủ đề chính là thảo luận các nội dung xoay quanh kế hoạch triển khai các biện pháp bảo đảm an ninh, quốc phòng trong khuôn khổ Chiến lược toàn cầu về chính sách ngoại giao và an ninh của EU. Các nhà ngoại giao EU cho biết, việc tỷ phú Đ.Trăm thắng cử tại Mỹ và việc Anh rời khỏi EU đã khiến các quan chức EU kêu gọi một cuộc cải tổ tổng thể đối với chính sách đối ngoại và quốc phòng.

Không ít lãnh đạo châu Âu nhìn nhận việc ông Đ.Trăm lên làm Tổng thống Mỹ là cơ hội để châu Âu sống lại ý tưởng thành lập quân đội riêng. Chỉ 1 ngày sau khi ông Đ.Trăm được bầu làm Tổng thống thứ 45 của nước Mỹ, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Giăng Clốt Giăng-cơ (Jean-Claude Juncker) đã nhắc đến ý tưởng này trong một hội nghị tại Béc-lin.

Và trên thực tế, ông Giăng-cơ cũng không phải quan chức cấp cao châu Âu đầu tiên đề cập đến chủ đề này trong thời điểm “nhạy cảm” đối với quan hệ Mỹ-EU. Phát biểu ngày 14-11 tại cuộc họp cấp ngoại trưởng EU ở Brúc-xen, Bỉ để thảo luận về các đề xuất, trong đó có việc thiết lập một trụ sở quân sự EU riêng rẽ với NATO và đơn vị tham mưu, Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại EU Phê-đê-ri-ca Mô-ghê-ri-ni (Federica Mogherini) nhấn mạnh, các bộ trưởng trong EU ủng hộ "một quan hệ đối tác mạnh mẽ" với Tổng thống đắc cử Đ.Trăm, song EU cũng cần phải thúc đẩy kế hoạch riêng của mình trong đó có chính sách quốc phòng. Điều này được xem là sẽ mang lại cho EU khả năng thực hiện các hành động quân sự riêng rẽ mà không quá phụ thuộc vào cái ô an ninh của Mỹ.

HÙNG HÀ