Định hướng đề tài hiện đại và di sản vĩ nhân

Phóng viên (PV): Thưa NSND Vũ Tự Long, Nhà hát Chèo Quân đội được biết đến là đơn vị tiên phong trong việc khai thác đề tài hiện đại. Hiện tại, Nhà hát đang tập trung vào những hình tượng nào để chuyển tải thông điệp đến công chúng?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Với Nhà hát Chèo Quân đội, chúng tôi luôn chọn những đề tài mang hơi thở cuộc sống và có giá trị lịch sử, chính trị rõ ràng. Hiện tại, chúng tôi đang có hai vở diễn về hai nhà lãnh đạo, mang hai thông điệp rất rõ ràng.

Đại tá, NSND Vũ Tự Long nhận Huy chương vàng cho vở diễn "Nguyễn Văn Cừ - Tuổi trẻ chí lớn" tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2025.

Thứ nhất là hình tượng người chiến sĩ cách mạng trước khi Đảng Cộng sản ra đời, qua vở diễn về cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ với vở: “Nguyễn Văn Cừ - Tuổi trẻ chí lớn”.

Thứ hai là hình tượng người chiến sĩ cách mạng trong thời kỳ đổi mới, về cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt, vở “Những người thắp lửa”.

PV: Trong giai đoạn hiện nay, với vở diễn về hình tượng cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt được dàn dựng có ý nghĩa như thế nào? Đồng chí có thể chia sẻ cụ thể hơn về di sản mà vở diễn muốn truyền tải?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Cố Thủ tướng Võ Văn Kiệt đã để lại những di sản rất giá trị cho thế hệ trẻ, đặc biệt là cương lĩnh và đường lối, với những phá rào ngoạn mục, những phát triển có trọng tâm, có chiến lược trong thời kỳ đổi mới.

Đặc biệt, dự án đường dây siêu cao áp 500kV là một công trình đã làm cho sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa của miền Nam thay da đổi thịt, tạo một bước chuyển mình lớn của đất nước. Tư tưởng và di sản của ông đến nay vẫn còn nguyên giá trị, là nền tảng vững chắc cho Đảng và Nhà nước ta phát triển kinh tế, hội nhập quốc tế và toàn cầu hóa. Chúng tôi mong muốn vở diễn này sẽ là một công trình chào mừng Đại hội Đảng toàn quốc sắp diễn ra tới đây.

Cảnh trong vở diễn về cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Cừ.

Giải mã sức hút nghệ thuật chèo với thế hệ trẻ

PV: Đề tài đương đại luôn là thách thức với chèo. Vậy, Nhà hát Chèo Quân đội đã làm gì để thu hút khán giả trẻ, những người khó có thể ngồi xem 2-3 tiếng với nghệ thuật truyền thống?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Đề tài đương đại luôn là một thách thức lớn. Khán giả trẻ của chúng tôi, phần lớn là lính trẻ xem nhanh, hiểu nhanh. Họ khó có thể ngồi 2-3 tiếng để theo dõi một mạch. Vì vậy, yếu tố kịch phải nhiều hơn, xung đột phải nhiều hơn, yếu tố tâm lý phải được khai thác, và quan trọng là phải phản ánh được hiện thực của cuộc sống.

PV: Cách để dung hòa giữa truyền thống và hiện đại trong chèo được Nhà hát sử dụng như thế nào để không bị “mang tiếng” là “kịch cắm ca”?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Việc kịch cắm ca, cắm hát không phải là câu chuyện mới. Từ những vở diễn trước, cụ thể là trong “Bài ca giữ nước”, cụ Tào Mạt đã từng sưu tầm rất nhiều thể loại, từ Lý hành vân cho đến dân ca ba miền đều đưa vào chèo. Quan trọng nhất không phải là kịch hay ca nhiều, mà là chúng ta giữ được khán giả. Họ xem mà họ vẫn nhận ra đó là chèo, đó là sự thành công. Nếu chúng ta phát huy và phát triển chèo, bắt buộc phải đưa hơi thở cuộc sống ngày hôm nay vào.

Cảnh trong vở chèo "Những người thắp lửa" về hình tượng Thủ tướng Võ Văn Kiệt.

Chúng tôi vẫn có “Quan Âm Thị Kính”, “Lưu Bình Dương Lễ”... nhưng chúng tôi cũng có những vở diễn mang đậm dấu ấn của cuộc sống ngày hôm nay. Tất cả đều được chuyển hóa thành những người chính trị viên, những anh hề trở thành đầu bếp, cô thủ quỹ, chị y tá... Tức là phát triển từ mô hình chèo cổ, nhưng mang hơi thở của cuộc sống. Tôi tin, điều đó sẽ giúp chèo có được khán giả trẻ”.

PV: Hiện tại, vấn đề thiếu kịch bản, nhất là kịch bản đề tài hiện đại, đang là nỗi lo chung của nhiều nhà hát. Nhà hát Chèo Quân đội đã có giải pháp gì cho nguồn kịch bản của mình?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Đúng là số lượng tác giả trẻ để viết về dân tộc không còn nhiều, chúng ta hầu như phải lấy tác phẩm để chuyển thể. Nhưng tôi nghĩ, càng lúc khó khăn thế này, càng cần những con người thực sự có tâm huyết, có trình độ để tìm nguồn động lực mới cho chèo. Chúng ta phải “đãi cát tìm vàng” và tập trung lực lượng để bồi dưỡng những cây viết cho sân khấu.

PV: Cụ thể, Nhà hát Chèo Quân đội tìm kịch bản như thế nào, thưa đồng chí?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Hằng năm, chúng tôi luôn có những cuộc vận động sáng tác về đề tài chiến tranh cách mạng, lực lượng vũ trang. Những kịch bản gửi đến sẽ được chúng tôi nâng cấp, lưu giữ, đầu tư và nhờ tác giả phát triển để phục vụ chiến sĩ và nhiệm vụ chính trị. Mặc dù thế mạnh là đề tài quân đội, chúng tôi vẫn đang thiếu đề tài dân gian đương đại để đưa vào.

Nhà hát Chèo Quân đội giành nhiều giải thưởng tại Liên hoan Chèo toàn quốc 2025.

PV: Đồng chí cũng đề cập đến những thách thức trong việc tổ chức các cuộc thi, hội diễn nghệ thuật hiện nay. Vậy đồng chí có đề xuất gì để tạo động lực cho các nghệ sĩ?

Đại tá, NSND Vũ Tự Long: Số lượng cuộc thi hiện nay quá nhiều, dẫn đến sự chuyên tâm bị chi phối và sự chững lại về động lực phấn đấu danh hiệu. Hơn nữa, việc tổ chức ở những nơi quá gần khiến các đơn vị đến diễn rồi về luôn, không có thời gian xem, học tập lẫn nhau để làm phong phú thêm nghề.

Tôi nghĩ, cần có những cuộc thi mà chúng ta tổ chức ở một nơi khu biệt, tách biệt và xa một chút. Chỉ riêng việc hàng nghìn diễn viên xem nhau đã là một sự động lực thúc đẩy rất lớn rồi. Điều này không chỉ là để dành cho khán giả, mà còn là để anh em đồng nghiệp trau dồi, nhìn lại và kiểm tra các nhân tố mới trong ngành chèo. Đặc biệt trong giai đoạn tinh gọn, sáp nhập đơn vị như hiện nay, chúng ta càng cần những ngọn lửa đam mê từ các cuộc giao lưu chất lượng để giữ lấy nghề.

PV: Cảm ơn Đại tá, NSND Vũ Tự Long về những chia sẻ tâm huyết!

 

* Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.