Tại sao Israel lại tấn công Doha vào thời điểm hiện tại?

Thủ tướng Benjamin Netanyahu tuyên bố, vụ tấn công ở Doha là để trả đũa vụ xả súng ở Jerusalem ngày 8-9, khi Hamas đã nhận trách nhiệm về vụ tấn công khiến 6 người Israel thiệt mạng và nhiều người khác bị thương. Tuy nhiên, thực tế Israel đã tỏ rõ ý định leo thang căng thẳng với Hamas từ trước khi xảy ra vụ xả súng; vào tuần trước, Tổng tham mưu trưởng IDF tuyên bố: “Israel đang hoạt động trên khắp Trung Đông... Hamas sẽ không còn nơi nào để trốn tránh”. Điều này cho thấy Israel đang ưu tiên việc đánh bại hoàn toàn Hamas.

Hình ảnh từ vụ không kích của Israel nhằm vào Thủ đô Doha, Qatar. Ảnh: CSIS 

Phản ứng của Qatar và các nước trong khu vực?

Israel nhận sự chỉ trích mạnh mẽ của Qatar và khu vực-có sự khác biệt so với phản ứng trước các cuộc không kích của Israel nhằm vào Iran hồi tháng 6.

Chính phủ Qatar đã lên án mạnh mẽ vụ tấn công, xem đây là một "hành vi tấn công hình sự". Một số chính phủ khu vực cũng lên án cuộc không kích của Israel, bao gồm Saudi Arabia, Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE), Oman và Lebanon. Đáng chú ý, Syria-quốc gia trước đây đã kiềm chế không chỉ trích Israel khi nước này tấn công Iran vào ngày 13-6 cũng tham gia vào làn sóng lên án Tel Aviv.

Hình ảnh từ vụ không kích của Israel nhằm vào Thủ đô Doha, Qatar. Ảnh: GETTY IMAGES 

Tác động trước mắt của vụ tấn công

Các nỗ lực hòa giải ở Trung Đông đi vào ngõ cụt. Các quốc gia vùng Vịnh sẽ xem xét lại vai trò làm trung gian hòa giải.

Bên cạnh việc đưa ra các tuyên bố phản ứng cứng rắn, Qatar cho biết, một thành viên của Lực lượng An ninh nội địa nước này đã thiệt mạng trong cuộc tấn công. Vì vậy, Doha tuyên bố tạm dừng các nỗ lực hòa giải giữa Israel và Hamas để đáp trả cuộc tấn công của Israel; khẳng định, Qatar khó có thể tiếp tục vai trò làm trung gian của mình trong hoàn cảnh hiện tại. Điều này sẽ làm giảm đáng kể triển vọng ngừng bắn ở Gaza và việc trả tự do cho các con tin Israel còn lại, trong bối cảnh trước đây cả Mỹ và Israel trước đây đều ủng hộ vai trò trung gian hòa giải của Qatar trong cuộc xung đột và đã đưa ra những yêu cầu cụ thể tới Doha. Các quan chức Qatar từng tiết lộ, Mỹ đã yêu cầu Qatar tiếp đón một phái đoàn Hamas như một phần trong nỗ lực hòa giải của Washington.

Nhìn rộng hơn, các quốc gia vùng Vịnh đã đóng vai trò nổi bật trong việc hòa giải các xung đột khu vực và quốc tế. Oman đã nhiều lần tổ chức các cuộc đàm phán Mỹ-Iran dưới thời Chính quyền Tổng thống Joe Biden và Barrack Obama, và gần đây nhất là dưới thời Chính quyền Donald Trump nhiệm kỳ 2. Các nhà ngoại giao vùng Vịnh cũng đã làm trung gian hòa giải các cuộc xung đột ngoài Trung Đông. Điển hình là Qatar đã tham gia tới 10 cuộc hòa giải khác nhau trong các cuộc xung đột rộng khắp từ Congo đến Venezuela. Saudi Arabia cũng đã tham gia với tư cách là bên trung gian, tổ chức các cuộc đàm phán cấp cao và tạo điều kiện cho việc trao đổi tù binh liên quan đến xung đột Nga-Ukraine. Riyadh cũng đã làm trung gian hòa giải giữa các phe phái đối địch ở Sudan. Vì vậy, hành động quân sự mới nhất của Israel nhằm vào Qatar có thể khiến vùng Vịnh đặt câu hỏi về giá trị của việc thay mặt Mỹ can thiệp vào các nỗ lực hòa giải trong khi an ninh của vùng Vịnh bị đe dọa bởi chính các nỗ lực trung gian này.

Hình ảnh từ vụ không kích của Israel nhằm vào Thủ đô Doha, Qatar. Ảnh: GETTY IMAGES 

Vụ tấn công tác động trực tiếp đến chiến lược tại khu vực Trung Đông của Chính quyền Tổng thống Donald Trump.

Vụ tấn công làm suy yếu uy tín của Mỹ với tư cách là bên bảo đảm hòa bình và ổn định với các đồng minh và đối tác ở vùng Vịnh. Các quốc gia vùng Vịnh có thể sẽ nghi ngờ khả năng hoặc thiện chí kiềm chế Israel của Mỹ, và liệu việc cho phép quân đội Mỹ đồn trú có thực sự đảm bảo sự bảo vệ của Mỹ đối với các cuộc tấn công từ bên ngoài vào vùng Vịnh hay không. Nhìn rộng hơn, vụ tấn công cũng làm suy yếu những nỗ lực của Mỹ nhằm khuyến khích các quốc gia Trung Đông khác bình thường hóa quan hệ với Israel. Nhà Trắng dường như nhận thức được những rủi ro này và tìm cách tránh xa vụ tấn công của Israel, khi ngày 9-9, Tổng thống Donald Trump đăng tải bài viết với nội dung: “Giới chức quân sự Mỹ thông báo cho chúng tôi rằng phía Israel đã tấn công phái đoàn Hamas tại một khu vực ở thủ đô Doha, Qatar. Đó là quyết định của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, chứ không phải của tôi. Việc Tel Aviv đơn phương ném bom vào Qatar, một quốc gia có chủ quyền và là đồng minh thân cận của Mỹ, một quốc gia đang nỗ lực hết mình và chấp nhận rủi ro cùng chúng tôi làm trung gian hòa bình, sẽ không thúc đẩy được các mục tiêu của Israel hay Mỹ”.

Các nước Vùng Vịnh sẽ đoàn kết hơn đối với trật tự khu vực ở Trung Đông

Cuộc không kích của Israel vào Doha là chưa từng có tiền lệ và đánh dấu sự leo thang căng thẳng đáng kể trong khu vực. Nó nằm trong xu hướng can thiệp quân sự ngày càng sâu rộng của Israel trên toàn khu vực và đã thể hiện những cách tiếp cận đối đầu trong việc định hình trật tự mới nổi. Điều này sẽ thúc đẩy các nước vùng Vịnh xích lại gần nhau hơn trong việc phản đối Israel và như câu nói của Anwar Gargash, một cố vấn nổi tiếng của Tổng thống UAE: “An ninh của các quốc gia Arab vùng Vịnh là không thể chia cắt".

ĐỖ VIỆT DŨNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.