Thủ tướng Nhật Bản thăm Trân Châu Cảng

Phát biểu trước thềm chuyến đi, Thủ tướng A-bê cho biết, qua chuyến thăm Trân Châu Cảng lần này, ông muốn gửi thông điệp đến toàn thế giới rằng, Nhật Bản sẽ không bao giờ lặp lại sự tàn khốc của các cuộc chiến tranh trong quá khứ. Nhà lãnh đạo này cũng hy vọng đây sẽ là chuyến thăm lịch sử với việc các lãnh đạo Nhật-Mỹ cùng thăm Trân Châu Cảng để thể hiện cho sự hòa giải. "Chúng ta không bao giờ được lặp lại sự kinh hoàng của chiến tranh một lần nữa. Cùng với Tổng thống Ô-ba-ma, tôi muốn bày tỏ với thế giới về cam kết cho tương lai và giá trị của hòa giải", ông A-bê nói. Lãnh đạo hai nước có cuộc họp thượng đỉnh tại Hô-nô-lu-lu trong ngày 27-12 (giờ Mỹ).

Trước khi cùng Tổng thống Ô-ba-ma thăm Trân Châu Cảng, Thủ tướng A-bê đã tới đặt hoa tại Nghĩa trang Quốc gia Thái Bình Dương, nơi tưởng nhớ những nạn nhân thiệt mạng trong vụ tấn công cách đây đúng 75 năm. Thủ tướng A-bê cũng đã tới Nghĩa trang Makiki để tưởng niệm những công dân Nhật Bản thiệt mạng tại Ha-oai trong chiến tranh và cả trong thời bình. Ông cũng tới đài tưởng niệm 9 thủy thủ và sinh viên Nhật Bản thiệt mạng trong vụ va chạm giữa tàu đánh cá của Nhật Bản và một tàu ngầm của Mỹ hồi năm 2001.

Trân Châu Cảng là địa danh lịch sử nổi tiếng nhất của quần đảo Ha-oai, Mỹ. Hải cảng nước sâu này nằm ở phía tây thành phố Hô-nô-lu-lu trên đảo O'ahu, giữa vùng Bắc Thái Bình Dương. Sáng 7-12-1941, hàng đoàn máy bay chiến đấu của Nhật Bản bất ngờ giội bom xuống tàu chiến Mỹ ở Trân Châu Cảng. Đây là một bước ngoặt quan trọng trong Chiến tranh thế giới thứ hai dẫn đến việc Tổng thống Mỹ quyết định đưa nước này chính thức tham chiến.

Trong trận Trân Châu Cảng ngày 7-12-1941, đã có tổng cộng 2.403 quân nhân Mỹ thiệt mạng, 1.100 người bị thương và 8 chiến hạm của Mỹ bị phá hủy. Các quan chức Nhật Bản cho biết, mục đích chuyến thăm của Thủ tướng A-bê không nhằm để xin lỗi mà thay vào đó là bày tỏ lòng kính trọng đối với các nạn nhân. Điều này cũng tương tự chuyến thăm của ông Ô-ba-ma đến Nhật Bản hồi tháng 5 vừa qua khi tham dự Hội nghị Thượng đỉnh G7 tổ chức tại Ise-Shima, tỉnh Mie, Nhật Bản. Vào thời điểm đó, nhà lãnh đạo Mỹ cũng không đưa ra lời xin lỗi về việc Oa-sinh-tơn ném bom nguyên tử xuống thành phố Hi-rô-si-ma và Na-ga-sa-ki vào năm 1945, cướp đi sinh mạng của hàng trăm nghìn dân thường.

Thủ tướng Nhật Bản S.A-bê cho biết rằng, việc thăm Trân Châu Cảng đã được quyết định nhân dịp Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma tới thăm Hi-rô-si-ma vào tháng 5 vừa rồi. Ngày 27-12 (giờ Mỹ), ông A-bê là Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên thăm đài tưởng niệm USS Arizona, tưởng niệm các binh sĩ Mỹ thiệt mạng trong trận đánh Trân Châu Cảng. Thủ tướng Nhật Bản đặt hoa viếng tại nơi chiến hạm USS Arizona bị đánh chìm là một tòa nhà bê tông, phần trang trọng nhất trên đó đặt tấm bia cẩm thạch khổng lồ ghi danh 1.177 thủy thủ đã chìm theo con tàu xuống đáy vịnh. Cùng viếng đài tưởng niệm USS Arizona với Thủ tướng A-bê là Tổng thống Mỹ Ô-ba-ma. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, một Thủ tướng Nhật Bản và Tổng thống Mỹ còn đương chức thăm Trân Châu Cảng.

Chuyến thăm lịch sử tới Trân Châu Cảng của ông S.A-bê diễn ra tại thời điểm có những mối quan ngại ngày càng tăng rằng trật tự thế giới đang bị đảo lộn theo nhiều cách. Các nhà phân tích cho rằng, qua chuyến thăm, Nhật Bản hy vọng sẽ thắt chặt quan hệ với Mỹ.

Bên cạnh đó, Tổng thống đắc cử Đô-nan Trăm (Donald Trump), trong cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ vừa rồi đã có những đề cập rằng sẽ xem xét lại mối quan hệ đồng minh của Mỹ trong đó có Nhật Bản. Tuy nhiên, Nhật Bản có lập trường duy trì mối quan hệ đồng minh tin tưởng Nhật-Mỹ ngay cả khi chính quyền mới của Mỹ ra mắt. Vì thế, cuộc gặp mang tính biểu tượng giữa ông A-bê và Tổng thống Ô-ba-ma nhằm cho thế giới thấy sức mạnh của mối quan hệ Mỹ-Nhật thời hậu chiến. Ngoài ra, Thủ tướng S.A-bê cũng mong muốn gửi thông điệp tới Tổng thống đắc cử Đ.Trăm cho quan hệ Nhật-Mỹ trong tương lai. Ông Trăm từng kịch liệt phản đối Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương (TPP) và cho rằng, các nước đồng minh phải chi trả cho sự hiện diện của quân đội Mỹ.

Năm 1994, Nhật hoàng A-ki-hi-tô (Akihito) nỗ lực đến thăm đài tưởng niệm Trân Châu Cảng nhưng vấp phải làn sóng phản đối mạnh mẽ từ phe dân tộc chủ nghĩa của Nhật Bản. Nhật hoàng A-ki-hi-tô cuối cùng phải thay đổi kế hoạch. Nhưng khi Thủ tướng A-bê, chính trị gia bảo thủ có mối liên hệ chặt chẽ với các nhóm dân tộc chủ nghĩa, công bố kế hoạch thăm Trân Châu Cảng, hầu hết phản ứng lại rất tích cực. Ngay cả tờ báo Sankei-vốn liên tục kêu gọi ông A-bê đầu tiên nên xem lại việc viếng thăm đền chiến tranh Yasukuni-cũng mô tả chuyến đi của ông A-bê đến Ha-oai là “cơ hội để làm mới cam kết của Nhật, làm sâu sắc thêm quan hệ Mỹ-Nhật và góp phần hòa bình cho thế giới”. Một số phương tiện truyền thông Nhật cho rằng, chuyến đi Trân Châu Cảng thậm chí có thể nâng tầm vị thế của ông A-bê và giúp ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 1-2017.

NGỌC HÀ