Thế giới tuần qua: Nhiệm vụ cấp bách

1. Sau những tranh luận căng thẳng tại cuộc họp Bộ trưởng Nội vụ và Tư pháp các quốc gia thành viên khối Schengen tại Hà Lan ngày 26-1, Liên minh châu Âu (EU) đã miễn cưỡng cho phép một số quốc gia trong khối Schengen tái kiểm soát biên giới trong hai năm để đối phó với cuộc khủng hoảng nhập cư hiện nay.

Quyết định trên được đưa ra trong bối cảnh nhiều nước châu Âu thuộc khối Schengen quyết định thắt chặt chính sách tỵ nạn. Nhiều người tỏ ra lo ngại với chính sách này có thể là bước đầu cho sự sụp đổ của khối.

Quốc hội Đan Mạch đã thông qua một số biện pháp cải cách, quy định người nhập cư sẽ phải đợi lâu hơn để có thể đoàn tụ với gia đình và những tài sản có giá trị như tiền mặt và vàng sẽ bị cơ quan chức năng thu giữ để trang trải cho cuộc sống của những người này tại các trung tâm tị nạn.

Áo đã thông qua chính sách giảm trợ cấp xã hội cho người tị nạn. Chính phủ Phần Lan cũng thông báo kế hoạch trục xuất vài chục nghìn người bị từ chối đơn xin tị nạn.

Thụy Điển đã thực thi chính sách tịch thu tài sản trên 1.000 USD của người di cư, đồng thời lên kế hoạch trục xuất 80.000 người di cư đến quốc gia này vào năm 2015. 

Còn tại Đức, trong bối cảnh các vụ tấn công vào trại tị nạn tại nước này gia tăng đến mức báo động, Liên minh cầm quyền đã nhất trí về "gói tị nạn" thứ 2, trong đó có việc thiết lập các trung tâm tiếp nhận đặc biệt nhằm đẩy nhanh việc xét duyệt hồ sơ của người tị nạn đến từ những nhóm nước cụ thể. Những người tị nạn đến từ các nước Maroc, Algeria và Tunisia, vốn được xếp vào nhóm nước "an toàn", sẽ bị nhanh chóng trục xuất về nước.

2. Châu Mỹ đang phải vật lộn với virus Zika - loại virus lây truyền từ muỗi và gây dị tật ở thai nhi. Theo WHO, khoảng 3-4 triệu người ở châu Mỹ có thể sẽ bị lây nhiễm loại virus này.

Virus Zika cũng được phát hiện tại nhiều quốc gia châu Âu. Đã có 7 nước châu Âu bao gồm Anh, Italy, Hà Lan, Thổ Nhĩ Kỳ, Đan Mạch, Pháp và Thụy Sĩ ghi nhận các trường hợp bệnh nhân nhiễm virus Zika sau khi đi du lịch tại Nam Mỹ. Bộ Y tế New Zealand ngày 29-1 thông báo, 9 công dân nước này đã bị nhiễm virus Zika, trong đó một người bị nhiễm nặng đang được điều trị tích cực tại bệnh viện.

Virus Zika đang lây lan với tốc độ chóng mặt. Đến ngày 29-1, virus Zika đã xuất hiện tại khoảng 30 quốc gia trên thế giới và có nguy cơ tiếp tục lan rộng. 24 quốc gia tại khu vực Mỹ Latin và Caribbea có bệnh nhân lây nhiễm virus Zika. Trong đó, Colombia bị ảnh hưởng nặng nhất với 13.800 ca nhiễm bệnh.  

Các biện pháp mạnh để đối phó với dịch bệnh đang được các nước tích cực triển khai. Nhiều nước như El Sanvador, Colombia, Honduras và Ecuador đều đưa ra khuyến cáo đặc biệt đối với phụ nữ nên tránh mang thai trong thời gian ít nhất vài tháng tới để ngăn ngừa khả năng gây dị tật thai nhi.

Virus Zika thuộc họ virus Flaviviridae, lây nhiễm qua trung gian truyền bệnh là muỗi Aedes. Triệu chứng phổ biến nhất khi nhiễm virus là sốt, viêm kết mạc, nhức đầu, đau cơ và khớp, phát ban. Đối với phụ nữ có thai, virus để lại dị tật thai nhi với chứng teo não. Hiện chưa có vaccine phòng ngừa virus Zika. Loại virus này đầu tiên được phát hiện ở những con khỉ Rhesus trong rừng Zika ở Uganda từ năm 1947.

3. Đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc Samantha Power cho biết, các cuộc thảo luận về dự thảo nghị quyết siết chặt trừng phạt Triều Tiên liên quan tới vụ thử hạt nhân hồi đầu tháng đang trở nên phức tạp.

Mỹ và Trung Quốc nhất trí áp đặt các biện pháp trừng phạt mạnh hơn đối với Triều Tiên, nhưng vẫn bất đồng về mức độ trừng phạt. Mỹ theo đuổi biện pháp trừng phạt hà khắc, còn Trung Quốc không sẵn sàng cho việc áp đặt các lệnh trừng phạt này, do lo ngại việc đó sẽ khiến tình hình trên bán đảo Triều Tiên thêm bất ổn.

Trong khi đó, quan chức Nhật Bản và Mỹ ngày 28-1 cho biết, Triều Tiên có thể đang chuẩn bị phóng tên lửa đạn đạo tầm xa trong vòng một tuần tới. Hai nước này nhất trí tăng cường hợp tác nhằm thông qua một nghị quyết của Liên hợp quốc áp đặt biện pháp trừng phạt Triều Tiên. Quân đội Nhật Bản cũng đã được đặt trong tình trạng cảnh giác cao độ.

Thực hư của thông tin này vẫn chưa được kiểm chứng, Triều Tiên vẫn chưa tuyên bố cấm tàu cho vụ thử tên lửa.

4. Tiến trình hòa đàm cho Syria do Liên hợp quốc bảo trợ đã có dấu hiệu tích cực hơn, sau khi Ủy ban Đàm phán Cấp cao (HNC) - cơ quan đại diện cho phe đối lập ở nước này vào phút chót tuyên bố sẽ tham gia cuộc đàm phán.

Quyết định trên được đưa ra sau bốn ngày thảo luận và phe đối lập đã nhận được những đảm bảo mà họ tìm kiếm về việc ngừng ném bom các khu vực dân sự và chấm dứt các cuộc bao vây.

Tuyên bố tham gia đàm phán của HNC đã đảo ngược những đe dọa trước đó của lực lượng được Saudi Arabia hậu thuẫn này về việc tẩy chay các cuộc đàm phán ở Geneva. Nhóm này tuyên bố sẽ chỉ tham gia đàm phán nếu quân đội chính phủ ngừng không kích và tấn công vào các thành trì mà họ đang nắm giữ.

Việc HNC quyết định tham gia đàm phán được đánh giá là bước tiến mới trong các nỗ lực của LHQ và cộng đồng quốc tế nhằm giải quyết cuộc nội chiến dai dẳng tại Syria, vốn đã bị trì hoãn trong nhiều tháng qua. 

Cuộc hòa đàm giữa Chính phủ Syria và lực lượng đối lập tại Geneva dự kiến diễn ra ngày 25-1 được hoãn tới ngày 29-1 và kéo dài trong 6 tháng. Đây là một phần trong kế hoạch kéo dài 18 tháng đã được Hội đồng Bảo an LHQ thông qua hồi cuối năm ngoái nhằm giải quyết cuộc xung đột tại Syria.

Chính quyền Syria thông báo sẵn sàng tham gia các cuộc thương lượng, nhưng cũng nhấn mạnh rằng Damascus cần phải được cung cấp danh sách các nhóm khủng bố bị cấm tham gia hòa đàm cũng như tên của các nhân vật thuộc lực lượng đối lập tại Syria dự kiến tham gia hòa đàm.

5. Tuần qua, không khí lạnh và bão tuyết lớn đã gây ảnh hưởng và thiệt hại nặng nề tại Mỹ và khu vực Đông bắc Á.

Tại Mỹ, cơn bão tuyết biệt danh "Snowzilla" - 1 trong 5 cơn bão tuyết lớn nhất trong lịch sử nước Mỹ đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 35 người. Hoạt động giao thông trên không, trên bộ bị đình trệ, hàng nghìn người dân phải sống trong tình trạng mất điện. Các công sở của chính quyền liên bang phải đóng cửa, thậm chí Quốc hội Mỹ ngừng phần lớn việc thông qua các dự luật trong bối cảnh các tuyến đường ở khu vực thủ đô bị chôn vùi trong lớp tuyết dày trên 70cm. Đến nay, tình trạng khẩn cấp do bão tuyết đã được dỡ bỏ.

Tại khu vực Đông bắc Á, giá lạnh khắc nghiệt đã xuất hiện tại Hàn Quốc làm nền nhiệt độ giảm xuống dưới 18 độ C. Sân bay quốc tế Jeju đã phải đóng cửa hai ngày, khiến hàng nghìn hành khách bị mắc kẹt.

Còn tại Nhật Bản, bão tuyết và không khí lạnh bao phủ toàn bộ lãnh thổ, gây ra tình trạng giao thông đình trệ nghiêm trọng. Nhiều nơi nhiệt độ xuống thấp kỷ lục âm 15 độ C, tuyết rơi dày trên 70cm.

Tại Trung Quốc, Trung tâm Khí tượng thủy văn quốc gia đã nâng mức cảnh báo giá rét lên mức màu cam, cấp độ cao thứ 2 trong thang cảnh báo của nước này, khi nhiệt độ tiếp tục giảm mạnh, có nơi nhiệt độ xuống dưới âm 40 độ C. 

Ngay tại quốc gia có khí hậu ấm áp như Thái Lan, nền nhiệt độ cũng xuống dưới 5 độ C, khiến 12 người tử vong.

6. Ngày 28-1, LHQ cảnh báo 10,2 triệu người tại Ethiopia có thể đối mặt với tình trạng khan hiếm lương thực trầm trọng do thiếu hàng cứu trợ. Lũ lụt và hạn hán do hiện tượng El Nino đã làm gia tăng đáng kể số người đối mặt với nạn đói tại quốc gia Đông Phi này.

Báo cáo của Văn phòng Điều phối Viện trợ nhân đạo của Liên hợp quốc (OCHA) nhấn mạnh, nếu không có thêm nguồn cung, hàng cứu trợ sẽ bị gián đoạn trong những tháng tới. Như vậy, 1/5 dân số Ethiopia sẽ phải hứng chịu nạn đói.

Hiện hơn nửa dân số Ethiopia đang được chính phủ hỗ trợ, số còn lại phụ thuộc vào Chương trình Lương thực Thế giới (WFP) và các tổ chức cứu trợ quốc tế.

VĂN DUYÊN (tổng hợp)