Kết quả này cũng được cho là sẽ giúp chính quyền kiềm chế “đại dịch” tham nhũng và mang lại ổn định cho Thái Lan trước thềm cuộc tổng tuyển cử năm 2017...

Nỗ lực nhằm định hình hệ thống chính trị mới

Văn phòng Thủ tướng Pray-út Chan Ô-cha cho biết, cuộc trưng cầu ý dân “được chính phủ tiến hành một cách minh bạch và công khai”. Giáo sư G.A-ri-y-a (Gothom Areeya) tại Đại học Mahidol của Thái Lan cho rằng, bản dự thảo Hiến pháp này “nói lên rất nhiều nỗi lo lắng và quan ngại của đa số người dân Thái Lan. Nhiều người dân Thái Lan muốn thấy nạn tham nhũng phải được chấm dứt và sự trở lại của hòa bình, phát triển”.

 Hàng nghìn người dân ở thủ đô Băng Cốc kêu gọi cử tri tham gia trưng cầu ý dân về Hiến pháp mới. Ảnh: Channelnewsasia.

Ông G.Prom-pan (Jatuporn Prompan), một lãnh đạo của phong trào Áo đỏ, nói rằng: “Người dân đã bày tỏ nguyện vọng của họ và chúng tôi tôn trọng sự lựa chọn đó. Chúng tôi chỉ hy vọng rằng chính phủ có thể làm hết sức trong những ngày tới”.

Các nhà phân tích nhận định, khoảng hơn 50 triệu người tham gia cuộc trưng cầu ý dân về bản dự thảo Hiến pháp đã cho thấy tính quan trọng của văn kiện được đánh giá sẽ giúp định hình giai đoạn ổn định về mặt chính trị cho quốc gia Đông Nam Á này. 

Hạn chế tối đa các cuộc đảo chính quân sự

Dự thảo Hiến pháp 2016 do Ủy ban Dự thảo Hiến pháp (CDC) soạn ra có 16 chương và 279 điều. Đáng chú ý, theo Hiến pháp 2016 của Thái Lan, nước này sẽ thành lập một Quốc hội lưỡng viện bao gồm Hạ viện được bầu lên (500 nghị sĩ) và Thượng viện được bổ nhiệm (250 nghị sĩ). Nhiệm kỳ của Hạ viện kéo dài 4 năm, trong khi đó của Thượng viện là 5 năm. NCPO có thẩm quyền lựa chọn cẩn thận Thượng viện đầu tiên mà trong đó 6 ghế được dành cho những người đứng đầu các lực lượng an ninh. Các nhà lãnh đạo NCPO tuyên bố rằng, việc đưa các lực lượng an ninh vào Thượng viện sẽ ngăn chặn một cuộc đảo chính quân sự khác.

Để giúp Thái Lan ổn định hơn trong thời gian tới, theo Hiến pháp 2016, Chính phủ và các nhà lãnh đạo hành pháp có thể dễ dàng bị loại khỏi vị trí nếu không kiểm soát được tình hình. Ngân sách và việc thực thi các chính sách cũng có thể bị giám sát bởi các thể chế không được bầu khác nhau.

Điểm đáng chú ý, Tòa án Hiến pháp được trao cho sức mạnh sâu rộng để kiểm soát chính phủ và các đảng phái chính trị. Theo Khoản 5, nếu Hiến pháp và chính phủ bị tổn hại trong một cuộc khủng hoảng thì Tòa án Hiến pháp có thể triệu tập một cuộc họp chung đặc biệt. Cuộc họp này sẽ bao gồm chủ tịch Hạ viện, chủ tịch Thượng viện, thủ tướng, chánh án Tòa án tối cao, chánh án Tòa án Hành chính tối cao và chủ tịch các tổ chức độc lập. Nó sẽ được trao quyền để thay mặt chính phủ ra quyết định và điều này có thể bao gồm cả việc tạm thời bãi bỏ sự lãnh đạo theo Hiến pháp. Trong điều kiện thực tế, Tòa án Hiến pháp sẽ hoạt động như là bên có thẩm quyền tối cao có thể xác định bản chất của cuộc khủng hoảng bằng cách ban bố “tình trạng khẩn cấp” và đưa ra những quyết định ràng buộc tất cả các bên tham gia nhà nước.

Nỗ lực ngăn chặn bất ổn

Để thể hiện rõ nét nỗ lực ngăn chặn bất ổn, các điều khoản trong Hiến pháp buộc mọi chính quyền tương lai phải tuân thủ và triển khai kế hoạch phát triển quốc gia 20 năm mà chính quyền hiện tại đề ra, đồng thời cho phép quân đội được tiến hành các biện pháp pháp lý chống lại mọi chính quyền không tuân thủ kế hoạch này.

Tuy đa số người dân ủng hộ thông qua bản Hiến pháp do chính quyền hiện nay soạn thảo, song không phải không có những đánh giá trái chiều của giới quan sát và học giả Thái Lan về kết quả cuộc trưng cầu ý dân này.

Ở luồng quan điểm thứ nhất, các học giả cho rằng, kết quả trưng cầu ý dân cho thấy hầu hết cử tri Thái Lan đã quá chán ngán với các diễn biến chính trị từ sau cuộc khủng hoảng năm 2006 và muốn quân đội có vai trò lớn trong việc thành lập một chính phủ bảo đảm sự ổn định để phát triển đất nước. 

Ở luồng quan điểm thứ hai, các học giả đã lên tiếng cảnh báo rằng, tương lai của nền chính trị Thái Lan có thể sẽ trở nên bất ổn sau khi dự thảo Hiến pháp được cử tri thông qua. Những người chỉ trích cho rằng, dự thảo Hiến pháp sẽ trao cho quân đội quá nhiều quyền lực, cho phép lực lượng này thao túng các chính quyền được bầu trong tương lai, đồng thời làm suy yếu khả năng lãnh đạo của chính quyền.

NGUYỄN HÒA