Theo Sputnik, Điện Krem-lin không xem tuyên bố của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ về sự cần thiết phải khôi phục hợp tác giữa hai bên là sự cố gắng cải thiện quan hệ. Thư ký báo chí của Tổng thống Nga V.Pu-tin, ông Đi-mi-tơ-ri Pét-xcốp (Dimitry Peskov) nhắc nhở rằng, cho đến nay An-ca-ra chưa hề đưa ra lời xin lỗi về vụ bắn rơi máy bay SU-24 cũng như vụ sát hại phi công Nga trên chiếc máy bay này.

Nga cũng phản ứng thận trọng trước tin Thổ Nhĩ Kỳ bất ngờ bắt giữ tay súng An-pa-xlan Xê-lích (Alparslan Celik), người nhận trách nhiệm đã sát hại viên phi công Ô-lếch Pê-sơ-cốp (Oleg Peshkov) của chiếc máy bay Nga SU-24 bị bắn rơi. Thư ký báo chí Tổng thống Nga nói thêm rằng, vừa qua có tin Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ tay súng A.Xê-lích, nhưng dù sao vẫn chưa biết đối tượng này sẽ bị cáo buộc những tội danh gì. Cũng chưa rõ quan tòa Thổ Nhĩ Kỳ sẽ phán quyết thế nào về vụ giết người này. Ông Đ.Pét-xcốp nhấn mạnh quan điểm của Nga là những kẻ có tội trong cái chết của phi công Ô.Pê-sơ-cốp sẽ phải chịu trách nhiệm.

Ảnh chân dung phi công Nga Ô.Pê-sơ-cốp được phủ đầy hoa ở Li-pét-xcơ, Nga. Ảnh: Roi-tơ 

Trước đây, Thổ Nhĩ Kỳ từng phớt lờ yêu cầu của Nga phải bắt giữ và xét xử A.Xê-lích vì vụ sát hại phi công Nga Ô.Pê-sơ-cốp và vì tên này là thành viên của nhóm vũ trang phi pháp ở Xy-ri. Thái độ bất hợp tác của An-ca-ra càng “đổ thêm dầu” vào cơn tức giận đang bùng nổ của Mát-xcơ-va ở thời điểm bấy giờ.

Hiện các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ chưa xác nhận thông tin việc bắt giữ A.Xê-lích có liên quan đến vụ bắn phi công Ô.Pê-sơ-cốp hay không. Tay súng A.Xê-lích là Phó sư đoàn trưởng Sư đoàn Duyên hải số 2 của phiến quân người Thổ Nhĩ Kỳ ở Xy-ri. Các quan chức quốc phòng Nga cho biết, phi công Ô.Pê-sơ-cốp nhảy dù ra khỏi máy bay đã bị một nhóm phiến quân dưới mặt đất ở Xy-ri bắn chết.

Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga, bà Ma-ri-a Da-kha-rô-va (Maria Zakharova), khi được yêu cầu giải thích về vụ bắt giữ A.Xê-lích sẽ ảnh hưởng như thế nào đến mối quan hệ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ, đã khẳng định, Điện Krem-lin không thay đổi quan điểm với An-ca-ra. Bà nhấn mạnh: “Quan điểm của Mát-xcơ-va về Thổ Nhĩ Kỳ vẫn không thay đổi-những người Thổ Nhĩ Kỳ không phải là kẻ thù, nhưng không thể nào biện minh cho hành động Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi máy bay SU-24 của Nga, và những tuyên bố sau đó của An-ca-ra”.

Trở lại thời điểm sau khi xảy ra vụ máy bay SU-24 của Nga bị Thổ Nhĩ Kỳ bắn rơi vào tháng 11 năm ngoái, có thể thấy mâu thuẫn giữa Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đã chồng chất. Hai bên đã “lời qua tiếng lại” và sử dụng các ngôn từ nặng nề để đổ lỗi cho nhau trong vụ việc này. Thổ Nhĩ Kỳ khẳng định sẽ không xin lỗi Nga về vụ việc, đồng thời cáo buộc Mát-xcơ-va đã vu khống khi cho rằng An-ca-ra đồng lõa với nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng. Và trong khi Nga yêu cầu Thổ Nhĩ Kỳ xin lỗi thì An-ca-ra đáp lại Mát-xcơ-va mới là bên phải xin lỗi vì để máy bay xâm phạm không phận Thổ Nhĩ Kỳ. Những màn khẩu chiến càng khiến quan hệ hai bên trở nên căng thẳng chưa từng có và chính thức sụp đổ sau khi Nga áp đặt một loạt lệnh trừng phạt kinh tế lên Thổ Nhĩ Kỳ.

Kể từ sau vụ bắn rơi máy bay SU-24 của Nga, đây không phải là lần đầu tiên Thổ Nhĩ Kỳ có động thái muốn hàn gắn quan hệ với Nga. Trước đó, Ngoại trưởng Thổ Nhĩ Kỳ Me-vơ-lút Ca-vu-xốc-lu (Mevlut Cavusoglu) cũng đã bày tỏ mong muốn cải thiện quan hệ với Nga và cho biết, An-ca-ra không bao giờ muốn leo thang căng thẳng với một đối tác quan trọng như nước Nga.

Tuy nhiên, trong bối cảnh còn tồn tại nhiều mâu thuẫn chưa thể giải quyết trong một thời gian ngắn, hai bên khó có thể sớm khôi phục lại quan hệ như trước đây. Một trong những cản trở lớn đối với quan hệ hai nước được cho là vấn đề người Cuốc tại Xy-ri. Trong khi Mát-xcơ-va luôn đánh giá tích cực vai trò của lực lượng người Cuốc tại Xy-ri trong cuộc chiến chống IS thì An-ca-ra lại coi lực lượng này là mối đe dọa đối với sự ổn định của Thổ Nhĩ Kỳ và có các hành động tấn công xuyên biên giới nhằm tiêu diệt lực lượng này. Nga cũng nhiều lần lên tiếng cáo buộc Thổ Nhĩ Kỳ có các hành động ủng hộ IS khi “nhắm mắt làm ngơ” để tổ chức này buôn bán dầu lậu thông qua biên giới Thổ Nhĩ Kỳ. Nga cáo buộc nhờ sự hậu thuẫn của chính quyền An-ca-ra mà IS vẫn có khả năng chống trả quân chính phủ Xy-ri và không quân Nga.

Nhưng dù sao, quan hệ Nga-Thổ Nhĩ Kỳ vẫn chưa hẳn đã hết hy vọng sẽ được hàn gắn mà cần có thêm thời gian vì kéo dài tình trạng căng thẳng như hiện nay cả hai bên cũng chẳng được lợi gì. Theo trang điện tử Azer News, cả Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều chịu thiệt hại từ lệnh trừng phạt kinh tế mà Mát-xcơ-va áp đặt từ tháng 12-2015 lên Thổ Nhĩ Kỳ. Các con số thống kê sơ bộ cho thấy kim ngạch xuất khẩu từ Thổ Nhĩ Kỳ sang Nga trong tháng 1-2016 chỉ còn 108 triệu USD, giảm 2/3 so với cùng kỳ năm ngoái. Trong khi kim ngạch xuất khẩu từ Nga sang Thổ Nhĩ Kỳ, chủ yếu là năng lượng, giảm 30%, xuống còn 1,3 tỷ USD. Rõ ràng, cả hai nước Nga và Thổ Nhĩ Kỳ đều có những lợi ích chung và ảnh hưởng lẫn nhau không thể phủ nhận như tuyên bố mới đây của Tổng thống T.Ét-đô-gan.

Hiện nay, mặc dù chưa đáp lại chính thức thiện chí của Thổ Nhĩ Kỳ, nhưng Nga vẫn để ngỏ mối quan hệ với An-ca-ra. Khi trả lời câu hỏi rằng sự đổ vỡ trong quan hệ giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Nga có phải chỉ là tạm thời hay không, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Nga Ma-ri-a Da-kha-rô-va khẳng định “chắc chắn là như vậy”.

MAI NGUYÊN