“Những người xuyên núi” công nhân và những người dân địa phương trên hai công trường thủy điện A Vương và Sông Tranh gọi cán bộ, chiến sĩ Công ty Xây dựng Lũng Lô bằng danh hiệu thân mật ấy vì các anh chuyên nhận những phần việc khó khăn, gian khổ nhất: đào và đổ bê tông đường hầm áp lực, thi công tháp điều áp ở hai công trình thủy điện này với tốc độ của những người xuyên sơn phá thạch.

Những ngày hạ tuần tháng 3, có mặt trên công trường, tôi được chứng kiến các anh lập kỷ lục đổ bê tông đường hầm áp lực. “Đây là kỷ lục thứ hai đơn vị lập được trên công trường nằm sâu trong lòng đất, sau kỷ lục khoan đường hầm áp lực. Chúng tôi đang khởi động để lập kỷ lục thứ 3 chinh phục tháp điều áp thủy điện Sông Tranh. Bắt đầu bằng việc đào và vận chuyển gần 100 nghìn vét vuông đất đá để đến 31 tháng 3 bắt đầu đào buồng trên của tháp điều áp có độ cao nhất trong các nhà máy thủy điện ở Việt Nam”, thiếu tá Nguyễn Văn Nghĩa, chỉ huy trưởng công trường tháp điều áp thủy điện Sông Tranh nói trong niềm tự hào.

3 giờ sáng ngày 18-3, ngồi trên chiếc xe chở bom bê tông tươi của lái xe Ngô Phi Hải chui vào đường hầm áp lực sáng rực ánh đèn nê ông, đèn cao áp lắp dọc đường hầm. Ầm ầm tiếng khoan tay của thợ buộc cốt thép, các bơm áp lực phun bê tông tươi vào các cửa cốp-pha được định vị bằng kích thủy lực và kích ren từ đầu ca đêm (lúc 18 giờ chiều ngày hôm trước). Đây là chuyến bê tông thứ 10 mà Hải chở trong ca đêm nay. Sáng mai, chỉ nghỉ 30 phút để ăn bữa giữa ca, anh lại tiếp tục chở thêm 10 chuyến nữa trong ca làm ngày. Chạy cả đêm mà Hải vẫn tỉnh như sáo. Anh kể:

- Lái xe 16 tiếng, chạy 20 chuyến, tính ra em phải đi đoạn đường xoắn ruột gà dài 30km, chở 100m3 bê tông phục vụ chiến dịch đổ bê tông đã diễn ra 2 tháng nay. Mệt đấy, nhưng so với cánh thợ cốp-pha, cốt thép thì chưa ăn nhằm gì.

Trong đường hầm áp lực, cánh của bộ cốp-pha giương lên áp sát các khung cốt thép đã buộc sẵn được điều chỉnh theo hình mắt sàng 30x30cm còn cách biên hầm 45cm. Lòng trong của nó tua tủa thanh giằng, các kích thủy lực, kích ren, các đầm rung tự động là hai con đường hẹp thấp tè cho thợ cốp pha đi kiểm tra dọc Block khi thực hiện ca đổ bê tông. Kỹ sư Lê Đình Lam chỉ huy trưởng công trường ngách hai đường hầm áp lực miệng không rời chiếc máy bộ đàm cầm tay liên tục “thúc” các thợ bơm bê tông, thợ cốp pha hợp đồng chặt chẽ để bê tông được bơm liên tục vào các miệng cốp-pha đã mở sẵn. Trao đổi với anh tôi được biết:

- Mỗi Block trong ca đổ dài 12m, đường kính trong là 5,2m cần 163m3 bê tông tươi được bơm liên tục vào các miệng cốp-pha, chỉ dừng lại quá thời gian qui định bê tông sẽ bị phân lớp dẫn đến khả năng chống thấm kém, làm giảm tuổi thọ công trình. Vì vậy khi vào ca đổ các trạm trộn và xe vận chuyển phải bảo đảm đủ bê tông cho các máy bơm hoạt động. Nhờ sự hợp đồng chặt chẽ này trong tháng 2 và tháng 3 năm nay, cả hai ngách của công ty đã giảm thời gian đổ một Block từ 11 tiếng xuống còn 8 tiếng. Tính trung bình cả tháng đổ được 190m bê tông đường hầm áp lực. Theo tiến độ lý tưởng mà Ban Quản lý dự án đã phê duyệt thì đây là một kỷ lục đổ bê tông đường hầm Thuỷ điện của Việt Nam.

Giám sát viên bên A Lê Quang Dinh-người bám sát công trường như hình với bóng-đánh giá:

- Các anh bộ đội nhờ tổ chức tốt, phân công lao động hợp lý nên chất lượng bê tông đạt tiêu chuẩn kỹ thuật đã đề ra, còn tiến độ con số 190m/tháng là con số lý tưởng.

Để đạt được kỷ lục này phải kể đến công sức và trí tuệ của tập thể cán bộ kỹ thuật công ty-khi đi thương thảo thiết kế bộ cốp pha với công ty AMTEC CORP (Hàn Quốc) - đã kiên quyết đề nghị nhà sản xuất chấp nhận đưa vào thiết kế những cải tiến hợp lý bảo đảm độ bền của bộ cốp pha đưa vào sử dụng đạt được các tiêu chuẩn kỹ thuật của bên A. Kỹ sư Lê Đình Lam nhớ lại:

- Quyết định phương pháp di chuyển của bộ cốp-pha - khi đổ xong một Block- theo lối sâu đo với sự trợ giúp của 8 kích thủy lực dưới chân, bố trí hệ thống kích ren cùng với kích thủy lực trong lòng bảo đảm độ cân chỉnh chính xác, giữ độ ổn định tuyệt đối của ván khuôn, tăng độ bền, chế tạo thêm bộ cốp-pha bịt đầu đốc tránh cho bê tông chảy ra khỏi khe hở giữa ván khuôn và biên hầm, độ dài của cốp-pha dài 12m là quyết định hoàn toàn chính xác, tiết kiệm được một nửa thời gian, nguyên vật liệu để xử lý các khe chống thấm khi dùng bộ cốp pha có độ dài 6m.

8 giờ sáng ngày 19-3. Đã 10 tiếng liên tục thợ bơm bê tông Vũ Mai Mạnh đứng máy. Anh em trong đội gọi anh là: "ngọn tháp”. Vì vóc dáng to lớn của anh và cũng đã có lần anh đứng máy liên tục 3 ca thay cho một đồng nghiệp bị cảm bất ngờ. Hỏi chuyện anh cười hiền khô, nói:

- Anh em yêu mến nói vậy thôi, công việc đổ bê tông đường hầm yêu cầu phải vậy mà. Ai làm công việc của em đều thế cả. Hầu như thợ bơm bê tông có tuổi nghề như em chỉ cần nghe tiếng máy là biết bê tông tắc ở đoạn nào, máy phải làm việc liên tục, áp lực tăng, dễ dẫn đến bể ống dầu, cháy phớt, cánh thợ chúng em có sẵn túi đồ nghề đeo bên mình chỉ cần 5 phút là mọi việc lại “đâu vào đấy”. Đổ bê tông đường hầm đòi hỏi kỹ thuật cao nếu dừng lại 30 phút là mẻ bê tông đó phải bỏ đi. Biết vậy nên ai cũng cố gắng.

12 giờ ngày 19-3, thiếu tá Nguyễn Văn Lanh, kỹ sư đo đạc vác chân vào bộ máy đo leo ngược lên đỉnh đồi, nơi dưới chân anh những chiếc máy xúc nhẫn nại vung gầu ngoạm đầy đất đổ lên những chiếc xe KAMAZ to đùng cần cù chạy trên con đường mới mưa, như có người đổ lên một lớp cháo loãng dày tới nửa mét. Cẩn thận lắp máy lên chân, anh hí hoáy ghi chép vào cuốn sổ lúc nào cũng kè kè bên mình: "Nhiệm vụ của tổ đo đạc chúng tôi là xác định độ chính xác tuyệt đối cho vị trí của tháp điều áp thủy điện Sông Tranh. Đo đạc để đưa toạ độ, cao độ các vị trí hố móng từ bản vẽ ra thực địa để thi công bảo đảm thông hầm, chính xác giữa tháp điều áp với tâm đường hầm áp lực".

Vừa đổ bê tông đường hầm áp lực thủy điện A Vương, công ty Lũng Lô đã cơ động máy móc, điều động lực lượng cán bộ, kỹ sư, thợ máy sang thủy điện Sông Tranh vừa dựng lán trại vừa thi công hạ cao độ cấp ta luy của móng giếng điều áp. Ngay trên bãi cỏ đỉnh đồi, trung tá Đàm Thuận Hán, kỹ sư chỉ huy phó công trường giở bản thiết kế tháp điều áp và giải thích cho tôi các giải pháp thi công mà tập thể kỹ sư cán bộ ở đây đã nghiền ngẫm ở trong đầu suốt cả tháng trời:

- Độ cao của tháp điều áp Thủy điện Sông Tranh cao nhất trong các nhà máy thủy điện ở Việt Nam. Nếu tính từ tim hầm áp lực tháp cao 124,5m. Có hai cái khó chúng tôi phải giải quyết đó là đổ bê tông phần nổi từ cao độ 145 lên cao độ 191. Trên độ cao 46m này theo thiết kế đổ bê tông chân đáy dày 4m thu dần theo kiểu hình thang để đến đỉnh tháp, độ dày của tường chỉ còn 1m. Lối làm ván khuôn buộc cốt thép đổ bê tông chúng tôi đã tính các giải pháp thi công đạt hiệu quả và tiến độ nhanh nhất. Cái khó thứ hai cần giải quyết đó là với độ sâu 22m phần chìm dưới chân tháp ở cao độ 123 chúng tôi phải dùng cẩu tháp để đưa 17 nghìn mét khối đất đá lên trên, sau đó san mặt bằng đưa máy khoan rôbin xuống, khoan và mở rộng họng của tháp bằng phá nổ với chiều cao là 56,15m. Nếu không tính chi tiết các biện pháp thi công và công tác bảo đảm an toàn lao động thật tốt, sẽ gây mất an toàn cho người và phương tiện…

Tôi tin rằng với trí tuệ và lòng quyết tâm của các anh, sẽ có một kỷ lục mới nữa ra đời. Vẫn biết rằng các anh lập kỷ lục đâu phải vì bệnh thành tích, hoặc tự đánh giá mình quá cao, đó chỉ là yêu cầu tiến độ công trình và vì hàng chục vạn người dân ở Tây Trường Sơn đang cần điện của Nhà máy để bản làng được sáng ánh điện, đẩy nhanh sản xuất, hàng vạn héc-ta lúa, hoa màu ở hạ lưu của hai con sông Bung, sông Tranh đang khát khao chờ nước, mùa khô đến người dân có nước dùng, có điện phát triển sản xuất nông nghiệp, công nghiệp. Và như anh lái máy xúc Nguyễn Đình Tuấn nói với tôi một điều dung dị: Vì chúng em là chiến sĩ Công binh.

Vũ Đạt