Nhiều nước chuẩn bị đối phó với rủi ro thời bảo hộ

Cựu chuyên gia kinh tế trưởng của IMF Rắc-hu-ram Ra-gian (Raghuram Rajan) mới đây bày tỏ lo ngại làn sóng chủ nghĩa bảo hộ sẽ gia tăng ở các quốc gia phát triển. Trong khi đó, các chuyên gia kinh tế đều đánh giá rằng việc ông Đ.Trăm thực hiện chính sách bảo hộ thương mại đối với nước Mỹ sẽ khiến các nền kinh tế mới nổi, thiên về xuất khẩu hàng hóa bị ảnh hưởng nặng nề. Chính sách thắt chặt tài chính và tăng thuế đối với các loại hàng hóa nhập khẩu mà ông Đ.Trăm cam kết thực thi sẽ khiến các doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường Mỹ gặp nhiều khó khăn.

Chuyên gia kinh tế Vanh-xăng Linh-ga (Vincent Lingga) trên Báo Bưu điện Gia-các-ta cho rằng, với việc bị ảnh hưởng bởi những chính sách trên, về ngắn hạn và trung hạn, các nhà đầu tư sẽ rút vốn gây tác động tiêu cực tới nền kinh tế. Để đối phó với những rủi ro, thậm chí là nguy cơ khủng hoảng, các ngân hàng trung ương và các nhà quản lý kinh tế đều theo đuổi những giải pháp nhằm nâng cao chất lượng tăng trưởng, tiếp tục cải cách cơ cấu để củng cố nền kinh tế bằng cách duy trì mức thâm hụt thấp, lạm phát thấp và ổn định, nợ công ở ngưỡng an toàn, củng cố lĩnh vực ngân hàng và có dự trữ ngoại tệ lớn hơn.

Không chỉ các nước đang phát triển, những nền kinh tế mới nổi mà cả những nước phát triển cũng lo ngại trước những thay đổi chính sách gây cản trở tự do hóa thương mại toàn cầu của Oa-sinh-tơn. Mỗi nước đều đang theo đuổi những giải pháp riêng của mình để đối phó với những rủi ro có thể xuất hiện liên quan tới sự thay đổi này. Nhật Bản đã cho thấy quyết tâm tham gia TPP cho dù có Mỹ hay không. Nội các của Thủ tướng Nhật Bản Sin-dô A-bê đã thông qua TPP chỉ vài giờ trước lễ nhậm chức Tổng thống của ông Đ.Trăm và thông qua đạo luật liên quan. Bộ trưởng Thương mại Nhật Bản Hi-rô-si-ghê Xê-cô (Hiroshige Seko) còn cho biết, Nhật Bản sẽ tiếp tục vận động và thúc giục Mỹ tham gia TPP.

Trong khi đó, một thành viên khác của TPP là Ca-na-đa cho biết vẫn sẽ tiếp tục theo đuổi một hiệp định tự do thương mại đa phương mới với các quốc gia ở ven Thái Bình Dương, ngay cả khi ông Đ.Trăm tuyên bố rút nước Mỹ khỏi TPP. Ca-na-đa tuyên bố sẽ xem xét mọi lựa chọn hợp tác khác với các nước thành viên còn lại trong TPP, bao gồm cả khả năng giữ lại một thỏa thuận TPP mà không còn Mỹ.

Đáng chú ý là Ca-na-đa đã chủ động thảo luận về vấn đề thương mại, tạo việc làm và khả năng cạnh tranh ở khu vực Bắc Mỹ với Mê-hi-cô trong bối cảnh tân Tổng thống Mỹ Đ.Trăm cam kết đàm phán lại hoặc rút khỏi Hiệp định Thương mại tự do Bắc Mỹ (NAFTA). Trong cuộc điện đàm mới đây giữa Thủ tướng Ca-na-đa, Giu-xtin Tru-đô (Justin Trudeau) và người đồng cấp Mê-hi-cô, Ên-rích-kê Pê-nha Ni-ê-tô (Enrique Pena Nieto), hai nhà lãnh đạo bày tỏ mong muốn duy trì thường xuyên các cuộc trao đổi về vấn đề này.

Cả Mê-hi-cô và Ca-na-đa đều nhận thức rõ tầm quan trọng của việc duy trì mối quan hệ song phương trong bối cảnh đối tác Mỹ đang có dấu hiệu cho thấy muốn “dứt áo ra đi” khỏi NAFTA. Tân Tổng thống Mỹ Đ.Trăm đã tuyên bố rõ sẽ rút khỏi hiệp định 23 năm tuổi này nếu không có “thỏa thuận công bằng”. Thủ tướng Ca-na-đa cho rằng Bắc Mỹ là một trong những khu vực kinh tế thành công nhất thế giới, đồng thời nhấn mạnh sự cần thiết của việc duy trì sự ổn định và cởi mở trong việc trao đổi thương mại giữa các nước trong khu vực.

NAFTA, có hiệu lực từ năm 1994, đã trở thành nền tảng trong mọi chính sách kinh tế của Mê-hi-cô. Hàng hóa xuất khẩu của Mê-hi-cô được hưởng lợi nhiều từ hiệp định này với mức thuế ưu đãi. Hơn 81% xuất khẩu của Mê-hi-cô là sang thị trường Mỹ và ngược lại, 46% nhập khẩu cũng từ quốc gia láng giềng phía Bắc.

Trong khi đó, Liên minh châu Âu (EU) cũng đang khẩn trương triển khai các bước đi cần thiết. EU và Mê-hi-cô vừa ấn định 2 vòng đàm phán mới về thương mại vào nửa đầu năm 2017 nhằm nâng cấp Thỏa thuận thương mại tự do (FTA) song phương. FTA nâng cấp sẽ liên quan đến nhiều lĩnh vực như mua sắm công, mua bán nguyên vật liệu và các sản phẩm năng lượng, tăng cường bảo vệ sở hữu trí tuệ, quy định linh hoạt hơn trên những sản phẩm có thể được hưởng lợi từ mức thuế thấp hơn và thêm nhiều lợi ích cho doanh nghiệp nhỏ.

Ủy viên phụ trách thương mại của EU, bà Xe-xi-li-a Man-xtrom (Cecilia Malmstrom) khẳng định, EU cần phải tận dụng cơ hội để thúc đẩy đàm phán với các đối tác tiềm năng, trước lập trường theo đuổi chủ nghĩa bảo hộ của tân Tổng thống Mỹ Đ.Trăm. Còn phía Mê-hi-cô cũng thừa nhận đang phải đối mặt với những thách thức lớn trong việc đàm phán lại NAFTA theo đề nghị của ông Đ.Trăm.

Đáng chú ý, sau khi Mỹ rời khỏi TPP, nhiều nước đã xác định hiệp định tự do thương mại kiểu mới này không phải tất cả và họ còn có nhiều lựa chọn khác. Giới chức Ma-lai-xi-a cho biết nước này sẽ tập trung vào hội nhập kinh tế khu vực và hoàn tất Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP). Theo đó, Ma-lai-xi-a sẽ thúc đẩy hội nhập kinh tế với 10 nước ASEAN, hoàn tất RCEP bao gồm ASEAN và 6 đối tác thương mại chủ chốt. Ma-lai-xi-a cũng sẽ theo đuổi các hiệp định thương mại song phương với các thành viên của TPP mà hiện nước này không có bất kỳ thỏa thuận thương mại ưu đãi nào.

Cũng tương tự, Niu Di-lân khẳng định sẽ không loại bỏ các phiên bản tự do thương mại khác khi Mỹ rút khỏi TPP. Thủ tướng nước này Bin Inh-lích (Bill English) nêu rõ, TPP không chỉ là một phiên bản duy nhất và ý chí chính trị dành cho RCEP sẽ được tăng cường.

Mối lo ngại và sự chuẩn bị của các nước trước nguy cơ gặp phải rủi ro bởi chính sách bảo hộ thương mại của Mỹ đưa lại hoàn toàn có cơ sở. Nhiều dự báo đã cho rằng chính trường và kinh tế thế giới thời gian tới sẽ còn nhiều diễn biến phức tạp liên quan đến chính quyền mới ở Oa-sinh-tơn cũng như một số quốc gia phát triển. Nguy cơ này đặt ra những thách thức mà các nước đang phát triển cần phải có cách nhìn nhận, dự báo tình hình để đối phó hiệu quả với thách thức mới, để duy trì phát triển kinh tế.

XUÂN PHONG