Báo The Star cho biết, lễ khai mạc diễn ra long trọng tại trại Camp Aguinaldo. Khoảng 5.000 binh sĩ Mỹ cùng với gần 4.000 binh sĩ Phi-líp-pin và 80 binh sĩ Ô-xtrây-li-a tham gia cuộc tập trận dự kiến kéo dài 11 ngày này. Phát biểu với báo giới tại Ma-ni-la, Tư lệnh Thủy quân lục chiến Mỹ ở Thái Bình Dương, Trung tướng Giôn Tô-lan (John Toolan) khẳng định, cuộc tập trận này sẽ giúp các nước đồng minh cải thiện tình hình an ninh biển và duy trì ổn định khu vực. "Liên minh của chúng tôi mạnh mẽ. Mỹ bảo đảm về mối quan hệ này và đây không phải là lời nói sáo rỗng. Hòa bình ở Đông Nam Á phụ thuộc vào sự hợp tác giữa chúng ta", Trung tướng Tô-lan nhấn mạnh.

Các quan chức quân đội cấp cao Phi-líp-pin và Mỹ tại lễ khai mạc cuộc tập trận Balikatan 2016. Ảnh:Philstar.com 

Ông Tô-lan cũng cho biết, theo kế hoạch, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ A-stơn Ca-tơ (Ashton Carter) sẽ tới Phi-líp-pin trong tuần tới để thị sát cuộc tập trận pháo binh bắn đạn thật và thăm các tàu Hải quân Mỹ tham gia sự kiện. Ca-tơ là Bộ trưởng Quốc phòng đầu tiên của Mỹ đến theo dõi các cuộc tập trận Balikatan.

Balikatan là cuộc tập trận chung thường niên giữa Mỹ và Phi-líp-pin nhằm tăng cường khả năng sẵn sàng chiến đấu của lực lượng Phi-líp-pin cũng như khả năng phối hợp giữa LLVT hai nước đồng minh. Cuộc tập trận kéo dài 11 ngày này diễn ra tại nhiều địa điểm gồm căn cứ không quân Clark, vịnh Subic và đảo Palawan. Đây là những địa điểm có vị trí chiến lược hướng ra Biển Đông. Ít nhất 55 máy bay chiến đấu của Mỹ cùng chiến đấu cơ Phi-líp-pin tham gia sự kiện năm nay.

Năm ngoái, cuộc tập trận Balikatan có sự tham gia của 5.000 binh sĩ Phi-líp-pin và 6.500 lính Mỹ, gấp đôi so với năm 2014. Những năm gần đây, số lượng binh lính tập trận “Vai kề vai” ngày càng tăng, điều này cho thấy mối quan hệ giữa Mỹ và đồng minh Phi-líp-pin đang được tăng cường.

AP dẫn lời người phát ngôn cuộc tập trận, đại úy C. Ph. Xay-xơn (Celeste Frank Sayson) cho biết, các vũ khí mới của Phi-líp-pin sẽ được đưa vào thử nghiệm trong cuộc tập trận chung Balikatan với Mỹ. Theo đó, hải quân Phi-líp-pin sẽ cho các tàu đổ bộ hạng nặng mua của Ô-xtrây-li-a tham gia cuộc tập trận chung. Phi-líp-pin cũng sẽ triển khai máy bay chiến đấu mới mua gần đây.

Ông C. Xay-xơn tiết lộ, các tàu đổ bộ sẽ tham gia đợt tập luyện tăng cường khả năng đối phó với thiên tai của các lực lượng an ninh. Theo ông Xay-xơn, bài tập đó sẽ giúp binh sĩ chu tất công việc hậu cần trên diện rộng. “Đây sẽ là lần đầu tiên chúng tôi tiến hành một bài tập như vậy với các đối tác Mỹ”, ông Xay-xơn nói với tờ The Star trong một cuộc phỏng vấn hôm 3-4.

Trong cuộc tập trận còn có nội dung tái chiếm một đảo bị kẻ thù chiếm đóng trên Biển Đông. Theo Reuters, nội dung này có thể chọc giận Trung Quốc. Giáo sư R. Đê Ca-xtơ-rô (Rene de Castro) thuộc Đại học De La Salle ở Ma-ni-la (Phi-líp-pin) phân tích: “Balikatan năm nay có bệ phóng tên lửa di động, máy bay chiến đấu. Đó là dấu hiệu cho thấy sự chuẩn bị cho trường hợp phải bảo vệ lãnh thổ”.

Đợt tập trận diễn ra trong bối cảnh các binh sĩ Mỹ sắp đồn trú tại ít nhất 5 căn cứ quân sự của Phi-líp-pin, trong đó có một căn cứ gần khu vực tranh chấp ở Biển Đông theo một thỏa thuận giữa Ma-ni-la với Oa-sinh-tơn. Hiệp ước quân sự thời hạn 10 năm đã được chính phủ Mỹ và chính phủ Phi-líp-pin ký ở Ma-ni-la vào năm 2014, nhưng chỉ mới được Tòa án tối cao Phi-líp-pin thông qua vào tháng 1-2016. Hiệp ước cho phép Mỹ đưa thêm lực lượng và các khí tài quân sự tới quốc gia Đông Nam Á này. Mỹ đang ngày càng gia tăng hiện diện và ảnh hưởng tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Ngoài lực lượng Mỹ, vào ngày 3-4, tàu ngầm Nhật Bản Oyashio đã cập cảng ở Phi-líp-pin lần đầu tiên trong 15 năm qua nhân chương trình tăng cường hợp tác quân sự giữa hai nước. Đó là một trong những tàu ngầm mới và lớn nhất trong lực lượng hải quân Nhật Bản, được hai tàu khu trục Nhật Bản Ariake JS và JS Sidogiri hộ tống vào căn cứ cũ của Mỹ tại Vịnh Subic trong hành trình đi khắp khu vực Đông Nam Á. Phía Nhật Bản khẳng định, mục đích chuyến đi chỉ là huấn luyện. Đại úy H. Y-ô-si-nô (Hiroaki Yoshino) nhấn mạnh: “Chúng tôi không nhắm đến bất cứ nước nào”.

Hãng tin Tân Hoa xã ngày 4-4 đã lên tiếng gay gắt rằng, các cuộc tập trận này che đậy những ý đồ gần đây của Ma-ni-la nhằm lôi kéo các nước bên ngoài vào cuộc tranh chấp trong khu vực. “Những nước bên ngoài” mà hãng truyền thông lớn nhất Trung Quốc đề cập ở đây, như nhận định của giới chuyên gia, không chỉ có Mỹ mà còn có Nhật Bản và Ô-xtrây-li-a.

“Các bài tập trận cho thấy nỗ lực gần đây của Ma-ni-la khi lôi kéo người ngoài vào tranh chấp khu vực”,AFP  trích bài bình luận của Tân Hoa xã. Hãng thông tấn cho rằng, “những kẻ khởi xướng sẽ hứng đòn gậy ông đập lưng ông". “Là một quốc gia lớn với những lợi ích sống còn ở châu Á, trước hết Mỹ cần làm rõ mục tiêu của chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương. Chiến lược này cho tới nay không có gì khác ngoài sự vô nguyên tắc và mâu thuẫn giữa những hành động gây hoang mang dư luận và lời nói yêu chuộng hòa bình”, hãng này viết.

Đáp lại những chỉ trích gay gắt của Tân Hoa xã, giám đốc chương trình Balikatan của Phi-líp-pin, Phó đô đốc A. Lô-pết (Alexander Lopez) nhấn mạnh: “Các cuộc tập trận Balikatan được thiết kế không nhằm giải quyết một mối quan ngại cụ thể nào, mà thể hiện bao quát một cuộc chiến tranh tổng thể. Trung Quốc không nằm trong ý tưởng này”.

NGỌC HÀ