Sự trùng hợp này được hy vọng sẽ góp phần tạo ra bầu không khí tích cực cho vòng đàm phán về vấn đề được cho là nhạy cảm nhất trong quan hệ giữa Mỹ và Cu-ba. Tuy nhiên, theo Trưởng đoàn đàm phán Cu-ba, ông Pê-đrô Lu-ít Pê-đrô-xô (Pedro Luis Pedroso), Phó vụ trưởng Vụ Đa phương và Luật quốc tế thuộc Bộ Ngoại giao, buổi đàm phán đánh dấu nhiều khác biệt sâu sắc dù diễn ra trong bầu không khí chuyên nghiệp và tôn trọng lẫn nhau.
Xì gà Cu-ba được bày bán tại một khách sạn ở La Ha-ba-na. Ảnh: Reuters
Tại buổi đàm phán, phía Cu-ba đã khẳng định những thành tựu trong việc thúc đẩy và bảo vệ nhân quyền, không chỉ vì lợi ích của người dân Cu-ba mà còn của nhân dân các quốc gia khác trên thế giới. Cu-ba cho rằng các tác động tiêu cực của việc phong tỏa kinh tế, thương mại và tài chính mà Mỹ áp đặt lên Cu-ba từ hơn nửa thế kỷ trước đã tạo nên sự vi phạm trắng trợn, đồng loạt và có hệ thống đối với các quyền con người tại đất nước này.
Đáng chú ý, Cu-ba cũng bày tỏ những quan ngại về sự tôn trọng và bảo đảm nhân quyền không chỉ tại chính nước Mỹ mà còn tại các quốc gia khác trên thế giới, đặc biệt là trong bối cảnh của cái mà quốc gia này gọi là cuộc chiến chống khủng bố...
Bên cạnh sự khác biệt sâu sắc giữa hai chính phủ về các khái niệm và việc thực hiện các quyền con người, tại buổi đàm phán, Cu-ba tái khẳng định mong muốn của mình trong việc hai nước có thể tương tác một cách văn minh trong việc công nhận và tôn trọng những khác biệt này, để giải quyết bất kỳ chủ đề nào trong khuôn khổ của sự bình đẳng, tôn trọng và trao đổi lẫn nhau.
Mặc dù hoan nghênh chính sách mới nói trên của chính quyền Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma (Barack Obama), nhưng Cu-ba cho rằng biện pháp này còn “rất hạn chế” do lệnh cấm vận kinh tế và thương mại vẫn được duy trì. Vụ trưởng phụ trách các vấn đề Mỹ thuộc Bộ Ngoại giao Cu-ba, bà Hô-xê-phi-na Vi-đan (Josefina Vidal) nhấn mạnh, văn bản chính sách mới mang tính tích cực dù không che giấu những ý định của Oa-sinh-tơn nhằm thúc đẩy thay đổi về kinh tế, chính trị và xã hội trên quốc đảo Ca-ri-bê. Bà H.Vi-đan khẳng định, Mỹ không có ý định ngừng phát triển “các chương trình mang chủ nghĩa can thiệp” đi ngược lại những lợi ích của Chính phủ Cu-ba.
Phát biểu với báo giới ngày 14-10, bà H.Vi-đan cũng nêu rõ, văn bản chính sách mới của chính quyền Oa-sinh-tơn công nhận Cu-ba và Chính phủ Mỹ là đối tác hợp pháp và bình đẳng, cho phép cả hai nước cũng như nhân dân hai bên có được mối quan hệ chung sống văn minh giữa những bất đồng lớn của hai chính phủ. Theo đó, từ nay, mọi công dân Mỹ khi từ Cu-ba trở về có thể mang theo rượu rum truyền thống và xì gà của nước này. Sau khi hai nước nước nối lại quan hệ ngoại giao vào tháng 7-2015, Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma đã dỡ bỏ từng phần lệnh cấm này. Theo đó, công dân Mỹ trở về từ Cu-ba chỉ có thể mang số lượng rượu rum và xì gà trị giá 100USD trong hành lý xách tay. Nhưng nay theo quy định mới, hai sản phẩm này sẽ không bị giới hạn về số lượng nữa.
Các quy định mới do Bộ Tài chính Mỹ ban hành cũng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các công ty và doanh nghiệp Mỹ nhập khẩu dược phẩm do Cu-ba sản xuất. Bên cạnh đó, các công ty nông nghiệp Mỹ được dỡ bỏ các rào cản để xuất khẩu sản phẩm tới Cu-ba và người dân Cu-ba có thể mua hàng trực tuyến của Mỹ.
Động thái mới của Mỹ được cho là góp phần thúc đẩy mạnh mẽ quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Gia-cốp Liu (Jacob Lew) cho biết, quy định mới của Mỹ được đưa ra trên cơ sở những tiến triển nhằm thúc đẩy hơn nữa hợp tác khoa học, giáo dục, giao lưu nhân dân và thúc đẩy sự phát triển của khu vực tư nhân.
Đây có thể coi là bước tiến mới trong quá trình cải thiện quan hệ giữa Mỹ và Cu-ba đã đạt được những tiến triển ấn tượng trong gần 2 năm qua, đặc biệt sau khi hai nước mở lại các đại sứ quán ở thủ đô mỗi nước vào tháng 7-2015. Hiện Oa-sinh-tơn và La Ha-ba-na đã khôi phục hợp tác trên một loạt lĩnh vực như: Tài chính-ngân hàng, thực thi pháp luật, chống ma túy, bảo vệ môi trường, chống buôn người, mở rộng hợp tác thương mại, viễn thông, nông nghiệp, khoa học và y tế. Mỹ cũng đã nối lại đường bay thương mại trực tiếp tới “đảo quốc tự do” sau hơn nửa thế kỷ.
Nhưng để thực sự tiến tới bình thường hóa hoàn toàn quan hệ và hợp tác toàn diện, hai nước vẫn cần thêm những động lực mới mang tính đột phá, nhất là việc Mỹ cần chấm dứt việc viện dẫn vấn đề nhân quyền để biện hộ cho các lệnh cấm vận chống Cu-ba như hiện nay.
XUÂN PHONG