“Bom” trong lòng phố

Theo bài viết trên tờ La Republica, một trong những nhật báo uy tín nhất của I-ta-li-a, quy mô của mạng lưới hỗ trợ cho những kẻ tấn công ở Pa-ri và Brúc-xen đã khiến người ta buộc phải đặt câu hỏi: Hiện có bao nhiêu phần tử Hồi giáo thánh chiến tại châu Âu, tính cả số đang hoạt động bí mật? Nhưng việc đưa ra con số chính xác dường như là "bất khả thi".

Lý do là trong 4 năm qua, số chiến binh châu Âu sang Xy-ri và I-rắc đầu quân cho IS khoảng 5 nghìn người, trong đó 2/3 là từ các nước Anh, Pháp, Đức và Bỉ... Các thống kê không đầy đủ của lực lượng an ninh và tình báo các nước cho thấy, trong số 1.700 người mang quốc tịch Pháp sang chiến đấu cho IS, có khoảng 250 người đã về nước; trong số 470 người Bỉ, có khoảng 120 người. Tổng cộng có khoảng hơn 1 nghìn tay súng IS đã trở về châu Âu. Vấn đề ở chỗ, sự trở lại châu Âu của số đối tượng trên đồng nghĩa với nguy cơ tăng lên không chỉ từ những kẻ đã chiến đấu trong lực lượng IS mà còn ở việc chúng sẽ tìm cách để nhân rộng hơn nữa các tư tưởng cực đoan trong cộng đồng.

Cảnh sát luyện tập tình huống bắt giữ một đối tượng tình nghi khủng bố. Ảnh: thesun.co.uk 

 

Khi I.E.Ba-ra-uy (Ibrahim El Bakraoui) tiến hành vụ đánh bom tự sát tại quầy làm thủ tục ở sân bay Brúc-xen hôm 22-3 khiến nhiều du khách thương vong, người ta mới nhận ra rằng đây ít nhất cũng đã là lần thứ ba trong vài tháng gần đây, kẻ khủng bố này dễ dàng lọt qua các trạm kiểm soát an ninh sân bay.

Việc giới chức lơi là mọi hoạt động của Ba-ra-uy đang làm dấy lên không ít câu hỏi về thực tế rằng chính quyền nắm được bao nhiêu phần thông tin liên quan tới những công dân hồi hương trong số hàng nghìn phần tử thánh chiến nước ngoài đã tới chiến đấu và được đào tạo ở Xy-ri và I-rắc. Cơ quan Cảnh sát châu Âu Europol cho rằng, nhiều người trong số này hiện là “mối đe dọa nghiêm trọng”. Một số kẻ như I.E.Ba-ra-uy đã dùng những kỹ năng chết người mà chúng học được từ trước để tiến hành các vụ khủng bố đẫm máu ở Brúc-xen và Pa-ri trước đó.

Chuyên gia M.Vô-đích-ca (Milan Vodicka) của Báo Mlada fronta Dnes (MfD) nhận định: "Thủ phạm gây ra các vụ tấn công trong thời gian qua tại các nước thành viên EU đã cho thấy sự thất bại của chính sách nhập cư và tái hội nhập người nhập cư vào xã hội châu Âu. Các vụ khủng bố diễn ra ngày một thường xuyên hơn, nhưng châu Âu phản ứng chậm chạp và không có nhiều kết quả cụ thể. Chuyên gia M.Vô-đích-ca cho rằng, việc X.Áp-đét-xlam (Salah Abdeslam)-một trong những nghi phạm tấn công khủng bố tại Pa-ri bị bắt-đã thúc đẩy các vụ nổ bom tại Brúc-xen (Bỉ). Các đối tượng khủng bố lo ngại X.Áp-đét-xlam có thể sẽ khai với cơ quan an ninh Bỉ nên đã tiến hành các vụ khủng bố đang trong quá trình chuẩn bị nhằm ra tay trước. Sự vui mừng trước việc bắt giữ nghi phạm X.Áp-đét-xlam là quá sớm. Điều này cũng giống như trùm khủng bố Ô.Bin La-đen (Osama Bin Laden) bị tiêu diệt trước đây nhưng các tổ chức khủng bố al-Qaeda vẫn tồn tại và dần bị tổ chức "Nhà nước Hồi giáo" (IS) nguy hiểm hơn "thế chỗ".

Ứng biến chậm chạp với những thay đổi quá nhanh

Trên Thời báo Kinh tế, chuyên gia M.En (Martin Ehl) nhận định, tình hình các khu vực bên ngoài EU đã và đang thay đổi nhanh chóng trong những năm qua; châu Âu đã không kịp thời trong việc đánh giá những thay đổi này để có chính sách ứng phó phù hợp.

Chuyên gia G.Gian-đa (Jakub Janda) của Báo Jakub Lidove noviny nhận định rằng, đối với châu Âu, việc chống khủng bố là chưa đủ mà cần phải tấn công vào hệ tư tưởng đang kích động các vụ tấn công khủng bố. Chuyên gia M.Mô-xéc (Michal Mocek) của Báo Pravo nhấn mạnh: "Châu Âu cần phải điều chỉnh chính sách chống khủng bố. Châu Âu không có cơ hội nào khác ngoài việc chuẩn bị các biện pháp mới để đối phó với nguy cơ khủng bố một cách hiệu quả hơn".

Cùng chung nhận định trên, trang mạng Tạp chí Newsweek cuối tháng 3-2016 đăng bài viết của tác giả G.Đem-pơ-xi (Judy Dempsey) cho rằng, loạt vụ tấn công khủng bố vừa xảy ra tại Brúc-xen (Bỉ) đã làm thay đổi nhận thức của châu Âu. Cho đến nay, bất chấp thực tế là đã xảy ra nhiều vụ tấn công cướp đi sinh mạng của nhiều người dân vô tội ở Ma-đrít (Tây Ban Nha), Luân Đôn (Anh), Cô-pen-ha-gen (Đan Mạch) và Pa-ri (Pháp), nhưng kể từ năm 2004, các nhà lãnh đạo châu Âu vẫn thực hiện các biện pháp không hiệu quả để đối phó với thách thức này. Tuy nhiên, vụ đánh bom ở Brúc-xen đã đánh dấu sự thay đổi bởi giờ đây các nhà lãnh đạo Liên minh châu Âu (EU) đều chấp nhận một thực tế là các vụ tấn công sẽ tiếp tục. Sau loạt vụ đánh bom ở Brúc-xen, ông E.Bróc (Elmar Brok), Chủ tịch Ủy ban Đối ngoại Nghị viện châu Âu nhận định: "Đây là một dạng chiến tranh mới mà châu Âu phải đương đầu".

Đây cũng là một thực tế phũ phàng mới mà các nước châu Âu giờ phải chấp nhận và đối phó. Hiện thực này sẽ không biến mất chừng nào IS hay al-Qaeda và các tổ chức tương tự khác đang nằm cả ở bên trong lẫn bên ngoài châu Âu tiếp tục mưu đồ tấn công tất cả những gì thuộc về châu Âu. Những thủ phạm khủng bố, trong đó có nhiều kẻ sinh ra tại châu Âu, đã lợi dụng chính các giá trị tự do và xã hội cởi mở của châu lục này để thực hiện tội ác của chúng. Tuy vậy, cho đến nay, trong phần lớn các trường hợp, các chính phủ châu Âu đều chưa tìm được phương tiện cũng như ý chí chính trị để ngăn chặn các vụ tấn công.

Những nút thắt chưa được mở

Nguyên nhân được các chuyên gia chỉ ra gồm: Thứ nhất, chưa bảo đảm  an ninh tốt. EU và các nước thành viên lâu nay vẫn không chịu coi việc chia sẻ thông tin tình báo là một ưu tiên chính. Việc này có rất nhiều lý do. Các cơ quan tình báo không muốn các cơ quan khác "giẫm chân" vào lãnh địa của họ. Một số chính phủ lại coi việc chia sẻ thông tin tình báo là vi phạm chủ quyền. Nếu các công dân EU có thể đi lại qua biên giới của nhau thì các cơ quan tình báo cũng có thể làm tương tự. Những điều lợi và bất lợi ở đây đều rõ ràng. Theo các chuyên gia, việc chia sẻ thông tin tình báo phải được thực hiện ngay không thể chậm trễ.

An ninh công cộng luôn là điểm yếu cố hữu. Các địa điểm công cộng sẽ vẫn là mục tiêu tấn công và các cơ quan an ninh phải tìm biện pháp để bảo vệ công dân tốt hơn tại những nơi này. Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất mà các chính phủ châu Âu phải xử lý là nhập cư và hội nhập. Trong vấn đề hội nhập, thực tế cho thấy nhiều người Hồi giáo sống ở châu Âu đã và đang tạo dựng nên những doanh nghiệp thành công. Họ tuân thủ những quy chuẩn châu Âu và căm ghét những gì đang xảy ra nhân danh tôn giáo của họ. Những kẻ gieo rắc sự thù hận, bạo lực và sợ hãi chỉ là thiểu số. Chúng lợi dụng những người đang cảm thấy bị gạt ra ngoài lề về xã hội, chính trị và kinh tế. Châu Âu cần hành động nhiều hơn nữa để các thế hệ trẻ có cơ hội phát triển trong xã hội.

NGUYỄN HÒA