Tại hội nghị, các nhà lãnh đạo châu Âu đã khẳng định lập trường chung rằng, các cuộc đối thoại giữa EU và Anh chỉ có thể được diễn ra sau khi Luân Đôn khởi động Điều khoản 50 của Hiệp ước Lisbon và cần được thực hiện vì lợi ích của 27 nước thành viên còn lại. EU cũng tuyên bố bảo vệ nguyên tắc là Anh sẽ không được phép tham gia thị trường chung châu Âu nếu nước này chủ trương hạn chế sự di chuyển tự do của người lao động.
Chủ tịch EU Đô-nan Tu-xcơ (Donald Tusk) cho biết, gần đây ông đã gặp Thủ tướng Anh Tê-rê-xa May (Theresa May) và được thông báo rằng cuộc thương lượng về Brexit sẽ không sớm diễn ra như các nhà lãnh đạo EU vẫn mong đợi sau khi cử tri Anh bỏ phiếu ủng hộ Brexit hôm 23-6. Theo ông Tu-xcơ, bà May đã tuyên bố rằng hầu như không thể bắt đầu thực thi Điều khoản 50 trong Hiệp ước Lisbon để rời EU trong năm nay, song nhiều khả năng sẽ diễn ra trong tháng một hoặc tháng hai năm 2017.
Các nhà lãnh đạo châu Âu tham dự Hội nghị thượng đỉnh không chính thức của EU tại Xlô-va-ki-a. Ảnh:Reuters
Ngoài ra, tại hội nghị, 27 nhà lãnh đạo các nước thành viên EU cũng nhất trí về một "lộ trình" cho các vấn đề nhập cư, chống khủng bố, quốc phòng và kinh tế của liên minh. Dự kiến, kế hoạch về những cam kết hợp tác mới này sẽ được thông qua vào tháng 3-2017, nhân dịp kỷ niệm 60 năm các hiệp ước thành lập EU được ký kết tại thủ đô Rô-ma (I-ta-li-a).
Phát biểu tại cuộc họp báo sau hội nghị, Thủ tướng Đức An-giê-la Méc-ken (Angela Merkel) khẳng định, việc Anh rời EU đã khiến khối này rơi vào một tình huống "nghiêm trọng", chính vì thế các nhà lãnh đạo châu Âu trong 6 tháng tới cần phải có một kế hoạch hành động để giải quyết từng vấn đề, như người nhập cư và an ninh biên giới vùng ngoài. Theo bà Méc-ken, EU cần phải có sự đoàn kết và hợp tác hơn nữa. “Đây là những giá trị đã được các nước sáng lập EU nhất trí vào năm 1957”, nữ Thủ tướng Đức nhấn mạnh.
Về phần mình, Tổng thống Pháp Phrăng-xoa Ô-lăng-đơ (Francois Hollande) đánh giá cao sự hợp tác của các nước thành viên với việc đạt được thống nhất chung về một “tầm nhìn hậu Brexit” tại hội nghị lần này. Ông Ô-lăng-đơ cũng bày tỏ lạc quan về sự phát triển của EU sau khi Anh rời khỏi khối. “Đây là cuộc họp đầu tiên mà chúng ta có với 27 nước thành viên. Chúng ta phải đưa ra một chương trình nghị sự cho các tháng tới. Châu Âu cần tiến lên phía trước và có thể thực hiện được điều này, miễn là nó có ưu tiên rõ ràng và những ưu tiên đó đáp ứng nguyện vọng của người dân châu Âu”, Tổng thống Pháp cho biết. Ông Ô-lăng-đơ cũng nhấn mạnh, người Anh đã quyết định rời khỏi “mái nhà chung” EU, nhưng “Pháp và Đức sẽ tiếp tục hợp tác để EU có thể đưa ra các biện pháp cụ thể”.
Mặc dù đạt được đồng thuận chung về tầm nhìn của khối hậu Brexit, nhưng hội nghị cũng không thể vượt qua được những bất đồng sâu sắc liên quan đến cuộc khủng hoảng người tị nạn và chính sách phát triển kinh tế. Thủ tướng Hung-ga-ri, Vích-to Oóc-ban (Viktor Orban) tuyên bố, hội nghị thượng đỉnh lần này đã thất bại trong việc thay đổi các chính sách về người nhập cư của EU mà ông gọi là "tự hủy diệt và ngây thơ". Dự kiến, Thủ tướng Oóc-ban sẽ thúc đẩy một kế hoạch liên quan đến vấn đề này tại hội nghị các nước khu vực Ban-căng vào ngày 24-9 tới. Trong khi đó, Thủ tướng I-ta-li-a, Mát-tê-ô Ren-di (Matteo Renzi) cũng bày tỏ không hài lòng với những quyết định của khối về vấn đề tăng trưởng kinh tế và di cư.
Những tranh cãi sau hội nghị thượng đỉnh lần đầu tiên vắng mặt Anh còn cho thấy sự bất đồng chia rẽ giữa các nước thành viên của khối. Sau một thời gian dài hợp tác chặt chẽ, những lo ngại đang gia tăng hiện nay về nguy cơ EU có thể bị tan rã khi niềm tin vào hòa bình và thịnh vượng của hơn 500 triệu cư dân châu Âu đang bị xói mòn.
BÌNH NGUYÊN