Tổng thống đắc cử Đô-nan Trăm (Donald Trump) ngày 15-12 đã chỉ định ông Đa-vít Phrai-mân, một luật sư và là một thành viên trong ban cố vấn chiến dịch tranh cử, làm Đại sứ Mỹ tại I-xra-en. Việc bổ nhiệm trên được coi là chủ trương cải thiện quan hệ với nhà nước Do Thái của chính quyền Oa-sinh-tơn kế nhiệm trong bối cảnh quan hệ hai nước đồng minh này có phần rạn nứt sau khi Oa-sinh-tơn đạt thỏa thuận hạt nhân lịch sử với I-ran. Thủ tướng I-xra-en Ben-gia-min Nê-ta-ni-a-hu (Benjamin Netanyahu) đã hoan nghênh quyết định trên của Tổng thống đắc cử Đô-nan Trăm, đồng thời bày tỏ mong muốn được hợp tác chặt chẽ với tân Đại sứ Mỹ. Trước đó, Thứ trưởng Ngoại giao I-xra-en Di-pi Hô-tô-vê-ly (Tzipi Hotovely) đã gọi việc chỉ định ông Phrai-mân là "thông tin tốt với I-xra-en."
Tỷ phú Đô-nan Trăm (bên trái) và Thủ tướng B.Nê-ta-ni-a-hu trong cuộc gặp hồi tháng 9-2016 tại Niu Y-oóc.Ảnh: Reuters
Trong khi I-xra-en vui mừng trước quyết định của Tổng thống đắc cử Trăm thì Pa-le-xtin lại tỏ ra lo lắng, bởi lẽ tân Đại sứ Mỹ tại I-xra-en lại là người có quan điểm ủng hộ việc mở rộng các khu định cư Do Thái tại Bờ Tây, vốn bị các chính quyền Mỹ trước đó lên án là "rào cản để đạt được hoà bình" với người Pa-le-xtin. Ông này cũng ủng hộ việc chuyển Đại sứ quán Mỹ tới Giê-ru-xa-lem, trái ngược hoàn toàn với chính sách lâu nay của Oa-sinh-tơn. Trước đó, tại cuộc gặp với ông Nê-ta-ni-a-hu hồi tháng 9 vừa qua ở Niu Y-oóc, tỷ phú Trăm cũng tuyên bố rằng nếu thắng cử, ông sẽ công nhận Giê-ru-xa-lem là "thủ đô không thể tách rời" của I-xra-en và thúc đẩy việc chuyển Đại sứ quán Mỹ tới vùng đất vốn bị I-xra-en chiếm đóng trái phép sau cuộc chiến tranh Trung Đông 1967.
Phản ứng trước quyết định trên của Tổng thống đắc cử Trăm, ngày 16-12, Tổng thư ký Tổ chức Giải phóng Pa-le-xtin (PLO) Sa-ép Ê-ra-cát (Saeb Erakat) cảnh báo nếu ông Trăm thực hiện lời hứa chuyển Đại sứ quán nước này ở I-xra-en tới Giê-ru-xa-lem, điều này sẽ phá hủy triển vọng hoà bình giữa I-xra-en và Pa-le-xtin. “Giê-ru-xa-lem là vấn đề tồn tại lâu nay mà I-xra-en và Pa-le-xtin vẫn đang tranh cãi và việc Mỹ đưa ra quyết định vào thời điểm này sẽ phá hủy tiến trình hoà bình Trung Đông”, ông Sa-ép Ê-ra-cát phát biểu với báo giới như vậy.
Cùng ngày, phát biểu tại Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ), Tổng Thư ký LHQ sắp mãn nhiệm Ban Ki-mun (Ban Ki-moon) đã hối thúc các nhà lập pháp I-xra-en cân nhắc lại việc thông qua một dự luật nhằm hợp pháp hóa các khu nhà định cư xây dựng trên vùng đất của người Pa-le-xtin tại khu Bờ Tây. Trong bài thuyết trình cuối cùng về vấn đề Trung Đông, ông Ban Ki-mun đã kêu gọi các nhà lập pháp I-xra-en cân nhắc lại việc thông qua dự luật có thể gây hậu quả tiêu cực về mặt pháp lý với I-xra-en và huỷ hoại nghiêm trọng cơ hội đạt được hoà bình giữa I-xra-en và thế giới Arập.
Các nhà lập pháp I-xra-en, bao gồm cả Thủ tướng Nê-ta-ni-a-hu, đã tranh luận nhiều tuần qua về dự luật có nội dung hợp pháp hóa khoảng 4.000 ngôi nhà định cư của người Do Thái ở khu Bờ Tây chiếm đóng của Pa-le-xtin. Quốc hội I-xra-en ngày 7-12 đã thông qua dự luật gây tranh cãi này trong phiên bỏ phiếu đầu tiên. Tuy nhiên, dự luật phải qua 3 vòng bỏ phiếu tại Quốc hội trước khi được thông qua lần cuối.
I-xra-en chiếm Bờ Tây trong cuộc chiến tranh Trung Đông năm 1967 và gần như ngay sau đó bắt đầu đưa người Do Thái đến sinh sống tại vùng lãnh thổ này. Ước tính hiện có khoảng 400.000 người định cư I-xra-en sống tại Bờ Tây cùng với khoảng 2,6 triệu người Pa-le-xtin. Tuy nhiên, I-xra-en chưa công khai sáp nhập Bờ Tây và chưa áp dụng luật của I-xra-en tại vùng lãnh thổ này. Cộng đồng quốc tế chưa bao giờ công nhận các khu định cư Do Thái cũng như chính sách của I-xra-en đưa người đến định cư ở Bờ Tây. Các quan chức LHQ, Mỹ và Liên minh châu Âu đã cảnh báo rằng, việc I-xra-en tiếp tục xây nhà định cư ngăn cản khả năng đạt giải pháp hai nhà nước đối với cuộc xung đột I-xra-en - Pa-le-xtin.
BÌNH NGUYÊN