Vụ bắt giữ là “giọt nước tràn ly” giữa Facebook với các nhà chức trách Bra-xin sau nhiều tháng mâu thuẫn vì ông Đ.Đdô-đan nhiều lần từ chối chia sẻ dữ liệu có thể giúp ích cho cuộc điều tra liên quan tới một vụ buôn bán ma túy. Từ 4 tháng trước, một thẩm phán đã yêu cầu Facebook phải cung cấp những dữ liệu trong tài khoản nhắn tin WhatsApp (thuộc sở hữu Facebook) của một tội phạm có liên quan tới cuộc điều tra này. Băng nhóm buôn ma túy mà tên tội phạm này là một thành viên chuyên sử dụng ứng dụng nhắn tin WhatsApp để hoạt động. Ngay từ đầu, Facebook đã không tuân thủ phán quyết trên và bị phạt khoảng 12.500USD. Sau đó, mức phạt tăng lên 250.000USD vì trang mạng xã hội này vẫn từ chối hợp tác. Kết quả là lãnh đạo của Facebook phụ trách khu vực Mỹ La-tinh bị bắt giữ trong quá trình chờ thẩm vấn phục vụ điều tra. Đây là phản ứng cứng rắn nhất của chính phủ Bra-xin đối với trang mạng này kể từ khi hai bên phát sinh mâu thuẫn. Trước khi lệnh bắt giữ được đưa ra, hồi tháng 12 năm ngoái, Bra-xin đã chặn ứng dụng tin nhắn WhatsApp trong vòng 2 ngày để trừng phạt việc Facebook từ chối cung cấp dữ liệu.Ứng dụng WhatsApp được sử dụng rộng rãi tại Bra-xin. Ảnh: Getty Images
Facebook cho biết đã xử lý cẩn trọng các đề nghị của chính phủ Bra-xin. Mỗi đề nghị đều được công ty kiểm tra kỹ lưỡng về “thẩm quyền pháp lý”. Các đề nghị cung cấp thông tin thiếu tính pháp lý hoặc không rõ ràng đều bị ngừng xử lý và Facebook thường chỉ chia sẻ các thông tin cơ bản của người đăng ký dịch vụ.
Nhà sáng lập Facebook Mác Dúc-cơ-bớc (Mark Zuckerberg) đã chỉ trích quyết định của nhà cầm quyền Bra-xin. Ông chủ của trang mạng xã hội tuyên bố: “Chúng tôi cực kỳ thất vọng vì biện pháp cực đoan và bất công là bắt giữ một giám đốc điều hành của Facebook trong một vụ việc liên quan đến WhatsApp, mà ứng dụng này vận hành riêng rẽ vớiFacebook... Facebook luôn có thiện chí và sẵn sàng đáp ứng mọi yêu cầu của nhà chức trách Bra-xin”. Theo Facebook, mạng xã hội này đã mua lại ứng dụng nhắn tin WhatsApp với giá 19 tỷ USD từ 2 năm trước, nhưng WhatsApp hoạt động độc lập với Facebook.
Ứng dụng nhắn tin WhatsApp được sử dụng phổ biến ở Bra-xin. Một nửa trong số 200 triệu dân số Bra-xin thường xuyên sử dụng chức năng nhắn tin văn bản và âm thanh miễn phí trên ứng dụng này. Nhiều người nghèo ở Bra-xin thậm chí còn bị phụ thuộc vào WhatsApp để thực hiện các liên lạc hằng ngày. Vì vậy, vụ việc liên quan tới WhatsApp của Facebook nếu xử lý không cẩn thận sẽ tác động tới hàng triệu người sử dụng ở Bra-xin.
Các nhà điều hành WhatsApp khẳng định ứng dụng này không lưu trữ các tin nhắn mà người sử dụng đã gửi đi, vì vậy họ không thể cung cấp tin nhắn cho nhà chức trách Bra-xin. Một người phát ngôn của WhatsApp nói: “Chúng tôi không thể cung cấp những thông tin mà chúng tôi không có”. Do cơ chế mã hóa quá mạnh của WhatsApp mà Facebookkhẳng định họ không thể chuyển giao dữ liệu theo yêu cầu. Ngoài ra, Facebook cũng cho biết họ không lưu dữ liệu trên máy chủ trung tâm nên càng khó đáp ứng các đề nghị.
Tranh cãi giữa Facebook và chính phủ Bra-xin diễn ra trong bối cảnh cuộc tranh cãi về chuyện cơ quan hành pháp có được phép tiếp cận những dữ liệu mã hóa trong các thiết bị điện tử hay không đang diễn ra căng thẳng ở Mỹ. Tại Mỹ, hãng Apple đang trong cuộc chiến pháp lý với chính phủ liên bang về việc có phải xây dựng một công cụ đặc biệt giúp lực lượng hành pháp mở khóa chiếc điện thoại iPhone của một tội phạm hay không. Mới đây, một thẩm phán tòa án ở Mỹ đã ra phán quyết có lợi cho Apple, rằng cảnh sát đã vượt quá quyền hạn khi yêu cầu Apple bẻ khóa điện thoại iPhone của một tội phạm. Thẩm phán Mỹ Giêm O-ren-xtên (James Orenstein) cho rằng, các nhà chức trách không đủ thẩm quyền buộc Apple phải tuân theo các yêu cầu.
Nhà chức trách Bra-xin đã tạm thời trả lại tự do cho Phó chủ tịch Facebook phụ trách khu vực Mỹ La-tinh Đi-ê-gô Đdô-đan nhưng vụ việc chắc sẽ không dừng lại ở đây. Nó hiện đã được trình lên một tòa án ở bang Đông Bắc Xơ-gi-pê của Bra-xin và hứa hẹn cũng sẽ căng thẳng không kém vụ kiện giữa Apple và chính phủ Mỹ.
MAI NGUYÊN