Áp-ga-ni-xtan-“Điểm nóng” an ninh trong năm 2017

Ngày 10-1, đã trở thành “thứ ba đen tối” ở Áp-ga-ni-xtan, khi trong vòng một ngày có ba vụ đánh bom cướp đi sinh mạng của ít nhất 56 người và hơn 100 người khác bị thương. Vụ đánh bom đầu tiên xảy ra bên trong nhà khách của chính quyền tỉnh Can-đa-ha, miền Nam Áp-ga-ni-xtan, nơi các nhà ngoại giao của UAE đang có chuyến thăm tới tỉnh này để dự lễ khánh thành một bệnh viện tại đây. Vụ đánh bom đã cướp đi sinh mạng 13 người, trong đó có 5 nhà ngoại giao UAE, gần 20 người khác bị thương. Đại sứ UAE tại Áp-ga-ni-xtan Giu-ma Mô-ha-mét Áp-đu-la An Ca-bi (Juma Mohammed Abdullah al-Kaabi) cũng bị thương trong vụ tấn công nói trên.

Cùng ngày, hai vụ nổ liên tiếp xảy ra gần tòa nhà Quốc hội ở thủ đô Ca-bun khiến ít nhất 36 người thiệt mạng và 80 người bị thương. Theo một quan chức Áp-ga-ni-xtan, phần lớn nạn nhân là dân thường và nhân viên làm việc cho Quốc hội. Vụ đánh bom xảy ra vào giờ tan tầm khi các nhân viên rời khỏi tòa nhà này. Vụ nổ đầu tiên do một kẻ đánh bom liều chết đi bộ thực hiện bên ngoài tòa nhà Quốc hội, gần một chiếc xe buýt nhỏ chở các nhân viên chính phủ. Sau đó, đúng vào thời điểm các nhân viên cứu hộ tới hiện trường, một chiếc xe ô tô chứa bom đậu phía bên kia đường của tòa nhà Quốc hội đã phát nổ, khiến 4 sĩ quan cảnh sát thiệt mạng. Phiến quân Ta-li-ban đã thừa nhận tiến hành các vụ đánh bom trên.

Báo Le Point của Pháp nhận định, việc các phiến quân Ta-li-ban nhận trách nhiệm hai vụ đánh bom ở Ca-bun nhưng phủ nhận tiến hành vụ tấn công ở Can-đa-ha cho thấy mức độ tàn bạo của chúng, đồng thời làm gia tăng quan ngại về tình hình mất an ninh ở Áp-ga-ni-xtan. Chỉ tính từ đầu tháng 1-2017, đã có hàng chục vụ đánh bom liều chết xảy ra trên khắp đất nước Áp-ga-ni-xtan, làm hàng trăm người thương vong. Chiến tranh và bất ổn chính trị ở Áp-ga-ni-xtan đã và đang gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đối với hòa bình và an ninh ở quốc gia Tây Nam Á này cũng như trong khu vực và trên thế giới.

Theo ông Giăng Ma-ri Gu-ê-hen-nô (Jean-Marie Guehenno), Chủ tịch và Giám đốc điều hành của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, người từng giữ chức Phó tổng thư ký LHQ phụ trách về các hoạt động gìn giữ hòa bình giai đoạn 2000-2008, cách đây hơn 15 năm, lực lượng liên quân do Mỹ dẫn đầu đã lật đổ chế độ Ta-li-ban như là một phần của một chiến dịch rộng lớn hơn nhằm đánh bại mạng lưới khủng bố al-Qaeda. Sau một thời gian bị đẩy lùi, hiện Ta-li-ban đang giành được một số lợi thế trên thực địa. Tổng Thanh tra đặc biệt về tái thiết Áp-ga-ni-xtan (SIGAR), cơ quan trực thuộc Chính phủ Mỹ chuyên giám sát tình hình Áp-ga-ni-xtan, cho biết thêm, Chính phủ Áp-ga-ni-xtan đã mất kiểm soát hay ảnh hưởng đối với hơn 2% lãnh thổ mà họ đã kiểm soát từ tháng 5 đến 8-2016. “Ta-li-ban đang là mối thách thức lớn đối với các lực lượng an ninh Áp-ga-ni-xtan”, Reuters nhận định.

Không chỉ đối mặt với mối đe dọa từ Ta-li-ban, Áp-ga-ni-xtan giờ đây còn phải đứng trước những thách thức an ninh từ các nhóm phiến quân khác như mạng lưới Haqqani,  tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng… Việc IS tuyên bố sẽ tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào người Hồi giáo Si-ai ở Áp-ga-ni-xtan có nguy cơ làm bùng lên cuộc xung đột bạo lực giáo phái ở đây.

Trong khi đó, mối quan hệ của Áp-ga-ni-xtan với Pa-ki-xtan từ lâu đã trở nên căng thẳng khi hai nước cáo buộc nhau hỗ trợ cho Ta-li-ban và các nhóm chiến binh khác. Căng thẳng gia tăng vào mùa thu năm 2016 khi hàng nghìn người tị nạn Áp-ga-ni-xtan ở Pa-ki-xtan đã buộc phải chạy trốn trong bối cảnh bạo lực gia tăng, bị giam giữ và sách nhiễu. Cuộc khủng hoảng người tị nạn Áp-ga-ni-xtan trở nên tồi tệ hơn bởi kế hoạch của Liên minh châu Âu (EU) sẽ trục xuất 80.000 người tị nạn trở về Áp-ga-ni-xtan. Theo ông Giăng Ma-ri Gu-ê-hen-nô, tất cả điều trên làm tăng nguy cơ về một cuộc khủng hoảng kinh tế và bất ổn chính trị đối với Áp-ga-ni-xtan trong năm 2017.

BÌNH NGUYÊN