Bộ đội Biên phòng Xín Mần, Hà Giang cùng dân quân tuần tra biên giới. Ảnh: NGÔ MỸ

Hệ thống đường tuần tra biên giới (TTBG) là công trình trọng điểm, có vị trí đặc biệt quan trọng trong chiến lược bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia, góp phần củng cố quốc phòng-an ninh; tạo thuận lợi phát triển kinh tế-xã hội, xóa đói giảm nghèo. Bộ Quốc phòng đã quán triệt, giao nhiệm vụ cho các đơn vị tham gia xây dựng dự án xác định đây là nhiệm vụ chính trị được Đảng, Nhà nước tin tưởng giao cho quân đội thực hiện. Thấy rõ vinh dự, trách nhiệm, các đơn vị tham gia xây dựng tuyến đường quyết tâm hoàn thành tốt nhiệm vụ, bảo đảm chất lượng, an toàn tuyệt đối.

Tuyến đường “phên giậu biên cương”

Hệ thống đường TTBG được quy hoạch gắn với chủ trương xây dựng, điều chỉnh các đồn biên phòng cho phù hợp, cũng như việc củng cố, phát triển, mở rộng các khu kinh tế-quốc phòng, làm chỗ dựa để nhân dân khu vực biên giới phát triển kinh tế-xã hội, tăng cường khả năng bảo vệ chủ quyền an ninh biên giới quốc gia. Đường TTBG được xây dựng trên địa bàn 25 tỉnh biên giới đất liền từ Quảng Ninh đến Kiên Giang, tổng khối lượng theo quy hoạch là hơn 14.000km. Trước năm 2005, hơn 4.000km đã được xây dựng ở mức độ nhất định; nhu cầu khối lượng cần nâng cấp mở rộng tiếp theo gần 12.000km, với gần 8.000km đường ô tô; mặt đường bằng bê tông xi măng hoặc đá dăm nhựa. Đường đi bộ dùng cho những đoạn không làm đường ô tô được hoặc những trục chính ra các cột mốc biên giới. Tháng 3-2007, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 313 QĐ-TTg phê duyệt “Đề án quy hoạch xây dựng đường TTBG đất liền đến năm 2010 và những năm tiếp theo”.

Xây dựng hệ thống đường TTBG là một chủ trương lớn của Đảng, Nhà nước, được Chính phủ tin tưởng giao cho quân đội triển khai thực hiện. Đây là đề án lớn phải triển khai trong nhiều năm trên địa bàn tuyến biên giới đất liền cả nước. Tại Quyết định 313, Thủ tướng Chính phủ giao cho Bộ Quốc phòng thực hiện dự án với cơ chế đặc thù, nên công tác quản lý, điều hành dự án có những thuận lợi nhất định, song cũng còn gặp nhiều khó khăn.

Thực hiện Quyết định 313 của Thủ tướng Chính phủ, Thường vụ Đảng ủy Quân sự Trung ương đã ra Nghị quyết 132 ngày 4-5-2007 về lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ xây dựng đường TTBG. Bộ Quốc phòng đã thành lập ban chỉ đạo, Ban quản lý dự án chuyên trách giúp chủ đầu tư triển khai các bước theo đúng trình tự xây dựng cơ bản. Bộ trưởng Bộ Quốc phòng đã ra chỉ thị về thực hiện dự án; giao nhiệm vụ cho các cơ quan chức năng Bộ Quốc phòng, BTL Công binh trực tiếp tổ chức thực hiện dự án.

Triển khai đề án đường TTBG, từ năm 2005, Bộ Tổng tham mưu đã chỉ đạo khảo sát thiết kế trên toàn tuyến biên giới, tập trung ưu tiên các khu vực trọng điểm trên địa bàn các địa phương: Kon Tum, Bình Phước, tây Nghệ An, Thanh Hóa, Sơn La, Lạng Sơn, Quảng Ninh… Nhiệm vụ khảo sát thiết kế được giao cho Binh chủng Công binh chủ trì phối hợp với Công ty tư vấn khảo sát thiết kế Binh đoàn Trường Sơn, một số đơn vị tư vấn khảo sát thiết kế trong và ngoài quân đội… Trong giai đoạn 2005-2006 đã khảo sát, thiết kế lập dự án được 16 dự án thành phần theo tiêu chuẩn kỹ thuật trước đó (nền đường 4m, mặt đường rộng 3m). Hội đồng thẩm định Bộ Quốc phòng đã thẩm định, quyết định phê duyệt 7/8 dự án. Sau khi có Quyết định 313, các dự án trên đã được điều chỉnh lại cho phù hợp theo tiêu chuẩn mới. Trong kế hoạch năm 2007, đã có 9/10 dự án được phê duyệt với tổng chiều dài gần 400km; dự kiến năm 2008 tiếp tục triển khai khảo sát thiết kế 13 dự án.

Theo Thiếu tướng Hoàng Kiền, Giám đốc Ban Quản lý dự án xây dựng đường TTBG (gọi tắt là Ban Quản lý dự án 47), các tuyến đường biên giới chủ yếu nằm ở vùng cao, địa hình phức tạp, núi non hiểm trở, độ dốc lớn, bị chia cắt bởi nhiều sông suối. Dân cư trên tuyến thưa thớt, phần lớn là đồng bào các dân tộc thiểu số, đời sống còn nhiều khó khăn, nghèo và lạc hậu. Do dọc tuyến biên giới hầu như chưa có đường hoặc có thì phần lớn là đường đất, thời tiết khí hậu khắc nghiệt, chỉ sử dụng chủ yếu được trong mùa khô, nên việc tuần tra bảo vệ biên giới của các lực lượng chức năng, giao thông đi lại của người dân gặp rất nhiều khó khăn.

Một khó khăn lớn nữa là việc tổ chức vận chuyển nguyên vật liệu, trang thiết bị xây dựng, cùng lúc phải huy động lực lượng bộ đội địa phương, bộ đội biên phòng tham gia dẫn đường, cảnh giới, bảo vệ. Trong quá trình triển khai cần xây dựng mối quan hệ tốt với chính quyền địa phương trong giải phóng mặt bằng; phối hợp chặt chẽ với bộ đội biên phòng để thực hiện nghiêm quy định về quản lý biên giới.

Đẩy nhanh tiến độ, coi trọng chất lượng

Đại tá Dương Đức Hòa, Tư lệnh Binh chủng Công binh, thành viên Ban chỉ đạo dự án cho biết: Binh chủng và lực lượng công binh toàn quân đảm nhận nhiều phần việc quan trọng, khó khăn, nhưng luôn xác định đây là nhiệm vụ chính trị, phải thực hiện đồng bộ các giải pháp xây dựng tuyến đường với chất lượng tốt nhất, quản lý chặt chẽ. Ngoài lực lượng trực tiếp thi công, Binh chủng cùng các cơ quan chức năng đã thẩm định toàn bộ thiết kế, bản vẽ thi công, đề xuất sử dụng lực lượng và mua sắm trang, thiết bị bảo đảm hiệu quả nhất.

Theo Ban Quản lý dự án 47, trong 10 dự án với 40 gói thầu, Bộ Tổng tham mưu đã phê duyệt cho phép 42 đơn vị tham gia thi công, bao gồm 14 đơn vị công binh và 28 doanh nghiệp quân đội. Công tác rà phá bom mìn cũng đã hoàn thành ở 6 dự án tại Lạng Sơn, Sơn La, Kon Tum, Gia Lai, góp phần giải quyết những vướng mắc trong lập, phê duyệt phương án thi công và tổ chức thực hiện. Ban Quản lý dự án 47 cũng đã làm việc với UBND 8 tỉnh thông báo kế hoạch 5 năm cũng như từng năm, thống nhất với địa phương chuẩn bị mặt bằng cho dự án. Ban Quản lý dự án xác định: Cần có sự chỉ đạo, điều hành thống nhất và triển khai xây dựng với một cơ chế phù hợp để đạt hiệu quả toàn diện. Bên cạnh đó, việc giải phóng mặt bằng, bảo vệ rừng đầu nguồn rất phức tạp, cần sự phối hợp, hỗ trợ đắc lực của cấp ủy, chính quyền địa phương. Do trình tự về thủ tục xây dựng cơ bản phức tạp, các cơ quan chuyên môn của Bộ Quốc phòng cần tập trung giúp Ban Quản lý dự án 47 tháo gỡ các vướng mắc để tạo điều kiện cấp ứng vốn cho các đơn vị thi công và có thể giải ngân theo kế hoạch; vận dụng các trình tự thủ tục xây dựng cơ bản của Nhà nước cho phù hợp với cơ chế đặc thù của dự án.

Vấn đề bảo vệ tài nguyên rừng, tài nguyên môi trường được đặc biệt quan tâm. Các dự án thành phần trong hệ thống đường TTBG đều thực hiện cam kết bảo vệ môi trường hoặc đánh giá tác động môi trường. Được sự ủy quyền của Bộ Tổng tham mưu, Ban Quản lý dự án 47 đã ký hợp đồng với Phân viện Công nghệ mới và bảo vệ môi trường (Trung tâm KHKT và Công nghệ quân sự) lập cam kết bảo vệ môi trường. Toàn bộ 9 dự án khởi công năm 2007 đều đã lập cam kết bảo vệ môi trường và đăng ký với các huyện có dự án đi qua.

Các đơn vị, doanh nghiệp quân đội tham gia dự án đã và đang huy động lực lượng, trang bị ở mức cao, tranh thủ mùa khô để đẩy nhanh tiến độ thi công 10 dự án đã khởi công. Nhiệm vụ năm 2008 cũng như những năm tiếp theo của các đơn vị tham gia xây dựng đường TTBG rất nặng nề, khối lượng công việc lớn. Được sự quan tâm, chỉ đạo của Bộ Quốc phòng và các cơ quan chức năng, lãnh đạo, chỉ huy Ban Quản lý dự án 47 cũng như các đơn vị, doanh nghiệp quân đội tham gia dự án xác định quyết tâm đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án ngay từ những ngày đầu năm 2008, thực hiện tốt nhất chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ: “Đây là nhiệm vụ quan trọng của Nhà nước ta trong những năm tới, dự kiến nguồn kinh phí lớn, do vậy việc tổ chức triển khai phải hết sức chặt chẽ, có hiệu quả, không để xảy ra thất thoát, lãng phí. Đường TTBG phải được xây dựng có độ bền vững cao, bảo đảm sử dụng lâu dài, có tác dụng lớn trong việc quản lý, bảo vệ biên giới quốc gia và góp phần xóa đói, giảm nghèo, phát triển KT-XH trên các vùng biên cương Tổ quốc”.

Nhóm phóng viên QP-AN