Đề tài được triển khai với mục tiêu ứng dụng công nghệ thông tin cho hệ thống mạng lưới quan trắc phóng xạ trong quân đội để thiết lập hệ thống mạng quan trắc cảnh báo phóng xạ trực tuyến. Đồng thời có khả năng kết hợp với mạng quan trắc phóng xạ quốc gia, hình thành hệ thống quan trắc vừa bảo đảm môi trường dân sinh, vừa bảo đảm quốc phòng, an ninh. Kết quả của đề tài sẽ là cơ sở để thiết lập một mạng lưới quan trắc và cảnh báo phóng xạ môi trường ở quy mô lớn, phủ sóng khắp cả nước trong thời gian tới.
Một trong những nội dung thuộc đề tài là thiết bị lấy mẫu sol khí cỡ lớn được trang bị cho các trạm quan trắc cảnh báo môi trường phóng xạ, có nhiệm vụ lấy mẫu sol khí tại khu vực quan trắc bằng phin lọc chuyên dụng. Mẫu sol sau khi lấy về, được phân tích dựa trên các hệ thiết bị đo hiện đại tại phòng thí nghiệm, nhằm phát hiện sớm các nguy cơ về sự cố hạt nhân ở ngoài phạm vi đo của các thiết bị quan trắc phóng xạ trực tuyến (lắp đặt cùng vị trí).
Hiện nay, đây là thiết bị không thể thiếu của các trạm giám sát phóng xạ trong và ngoài nước. Nhóm đề tài đã nghiên cứu, chế tạo thiết bị với 3 hệ thống module chính, gồm: Buồng lấy mẫu; điều khiển điện-điện tử; động cơ điện ba pha.
    |
 |
| Thiết bị lấy mẫu sol khí cỡ lớn do Viện Hóa học Môi trường Quân sự (Binh chủng Hóa học) nghiên cứu, chế tạo. |
Thiết bị được vận hành theo chế độ tự động hoặc thủ công bằng cách cài đặt trên phần mềm tại trạm thành viên hoặc trực tiếp trên thiết bị. Điểm nổi bật của thiết bị là có khả năng tạo lưu lượng lớn 1.000m3/giờ với sai số chỉ ± 1%, quá trình vận hành được điều khiển thông qua phần mềm quản lý thuộc trạm quan trắc phóng xạ thành viên. Qua đánh giá đối chứng khả năng sử dụng so với thiết bị lấy mẫu Taifful đang biên chế, dữ liệu lấy mẫu và quan trắc của hai thiết bị cho kết quả tương đương nhau.
Trung tá, TS Trần Đức Hùng, Phó viện trưởng Viện Hóa học Môi trường Quân sự, Chủ nhiệm đề tài, cho biết: "Thiết bị lấy mẫu sol khí cỡ lớn đã nâng cao hiệu quả cho quy trình lấy mẫu chính xác các mẫu sol khí trong môi trường theo tiêu chuẩn hiện hành, giảm tối đa sai số do thực hiện thủ công bằng tay. Ngoài ra, với các tính năng chọn bài lấy mẫu sẵn có, cài đặt lịch hẹn hoạt động, kiểm tra bảo dưỡng máy tự động đã hỗ trợ cho người quan trắc thực hành một cách dễ dàng, thuận tiện nhất".
Với việc làm chủ công nghệ chế tạo bằng nguồn nguyên liệu trong nước, chi phí thấp, các chức năng được tối ưu hóa, các tính năng tương đương với thiết bị hiện có trên thế giới, thiết bị lấy mẫu sol khí cỡ lớn của Viện Hóa học Môi trường Quân sự có thể thay thế các thiết bị nhập ngoại đắt đỏ.
Bài và ảnh: CHÍ PHAN