Trong đó, điểm nổi bật của chiến dịch là nghệ thuật tổ chức bộ đội chủ lực, thực hiện phương châm “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”. Đây là phương châm độc đáo, sáng tạo, linh hoạt đạt hiệu quả cao.

Từ ngày 7 đến 14-10-1947, nghiên cứu về sức mạnh tiến công của địch và rút kinh nghiệm ta đánh nhiều trận đạt hiệu quả chưa cao trước đó, Bộ Tổng chỉ huy chủ trương thực hiện phương châm “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung” và được Thường vụ Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh chấp thuận, quyết định thực hiện ngay trên chiến trường Việt Bắc. Theo đó, Bộ Tổng chỉ huy chỉ đạo điều chỉnh bộ đội chủ lực của Bộ và các Khu 1, 10, 12, phân tán thành các “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”. “Đại đội độc lập” được xác định là đơn vị bố trí ở từng địa phương (huyện), “tiểu đoàn tập trung” là đơn vị chủ lực, bố trí ở những nơi cơ động, hoạt động tập trung trong từng khu vực, từng mặt trận.

Bộ đội pháo binh đánh địch trên sông Lô trong Chiến dịch Việt Bắc Thu-Đông 1947. Ảnh tư liệu 

Sau một thời gian điều chỉnh lực lượng, đến cuối tháng 10-1947, ta có 30 đại đội độc lập được triển khai ở các huyện Chợ Rã, Chợ Đồn, Ngân Sơn, Na Rì, Bạch Thông (Bắc Kạn); Phú Bình, Võ Nhai, Chợ Chu, Đại Từ, Đồng Hỷ (Thái Nguyên); Nguyên Bình, Sóc Giang, Hòa An, Quảng Uyên, Phục Hòa, Đông Khê (Cao Bằng); Thất Khê, Thoát Lãng, Đồng Đăng, Điềm He, Lộc Bình, Đồng Mỏ (Lạng Sơn)... Đồng thời, có khoảng 20 tiểu đoàn bộ binh và pháo binh tập trung, triển khai thế trận phản công trên các mặt trận ta lựa chọn (Sông Lô, Đường số 2, số 3 và số 4). Kịp thời điều chỉnh các trung đoàn chủ lực thành hai bộ phận lực lượng “đại đội độc lập” và “tiểu đoàn tập trung” để hoạt động không phải là “bước lùi” về quy mô tổ chức, mà là một chủ trương đúng đắn của Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với trình độ tác chiến của bộ đội ta trên chiến trường Việt Bắc.

Trên mặt trận Đường số 3, quán triệt phương châm tác chiến “đại đội độc lập”, tháng 11-1947, các đại đội độc lập phối hợp với dân quân phục kích địch ở Km số 3 và Km 22, Km 23 (Bắc Kạn-Chợ Mới), các tuyến đường Bắc Kạn đi Cao Bằng, Phủ Thông, Chợ Đồn, Chợ Rã; đồng thời tiến công các vị trí địch ở Chợ Mới, Chợ Đồn, Chợ Chu, Bản Thi. Đến ngày 20-11-1947, các đơn vị đã đánh hơn 17 trận, gây cho địch thiệt hại nặng. Đáng chú ý là trận Đại đội 395 thuộc Tiểu đoàn 160, Trung đoàn 72 tập kích đồn Phủ Thông (30-11-1947), có một trung đội du kích thị xã Bắc Kạn tham gia.

Tại mặt trận Đường số 4, các đại đội độc lập cùng các đội du kích đánh giao thông, tập kích những vị trí địch ở Đông Khê, Thất Khê, Quảng Uyên, Văn Mịch, Hào Lịch, Áng Mò, gây cho địch thiệt hại và việc tiếp tế của chúng ngày càng trở nên khó khăn hơn. Cùng với việc thực hiện phương châm “đại đội độc lập” đưa về các địa phương tác chiến, Bộ Tổng chỉ huy chỉ đạo các khu ở Việt Bắc triển khai lực lượng “tiểu đoàn tập trung” phối hợp với các đại đội độc lập và dân quân, du kích đánh địch. Trong khi các trung đoàn: 72 (Bắc Kạn), 121 (Thái Nguyên-Phúc Yên), 74 (Cao Bằng), 28 (Lạng Sơn), mỗi trung đoàn chỉ để lại một tiểu đoàn làm lực lượng cơ động, thì các trung đoàn chủ lực của Bộ và các khu ở Việt Bắc bố trí các tiểu đoàn sẵn sàng cơ động đánh địch ở bất cứ nơi nào chúng đến, hoặc chi viện cho các đơn vị bạn khi cần.

Trên Mặt trận Sông Lô-Đường số 2, một tiểu đoàn của Bộ và các đơn vị thuộc Trung đoàn 112 của Khu 10 đánh tàu địch trên sông Lô, từ Việt Trì lên Tuyên Quang. Hai tiểu đoàn của Bộ cùng các đơn vị thuộc Trung đoàn 147 bố trí lực lượng hoạt động ở phía nam đường liên tỉnh Tuyên Quang-Thái Nguyên. Tại mặt trận này, ta giành thắng lợi trong trận Khoan Bộ (23-10-1947)-khẳng định cách đánh phục kích “đặt gần, bắn thẳng” và trận Đoan Hùng (24-10-1947), mở ra một phương pháp mới “đặt gần, bắn thẳng” của bộ đội pháo binh. Đặc biệt, trên Mặt trận Đường số 4, Tiểu đoàn 249, Trung đoàn 28 phục kích địch ở đèo Bông Lau-Lũng Phầy thuộc huyện Tràng Định, tỉnh Lạng Sơn (30-10-1947) giành thắng lợi lớn. Ta phá hủy 27 xe, diệt 94 lính Âu-Phi, 55 tên ngụy, bắt 101 tên, thu toàn bộ vũ khí và nhiều quân trang, quân dụng. Kinh nghiệm về trận Bông Lau-Lũng Phầy của Tiểu đoàn 249 được Bộ Tổng chỉ huy chỉ đạo phổ biến tới các đơn vị toàn chiến trường Việt Bắc.

Phát huy khí thế thắng lợi, ngày 15-12-1947, Tiểu đoàn 102, Trung đoàn 165 phối hợp với các lực lượng trợ chiến và dân quân, du kích phục kích địch ở Km 187-188 đèo Giàng trên Đường số 3 (giáp ranh giữa hai huyện Bạch Thông và Ngân Sơn, tỉnh Bắc Kạn), giành thắng lợi lớn, khiến quân địch hết sức kinh hoàng.

Trải qua hơn 2 tháng hoạt động và chiến đấu theo phương châm “đại đội độc lập, tiểu đoàn tập trung”, các đơn vị phát huy được cách đánh thích hợp (tránh chỗ địch mạnh, đánh chỗ địch yếu, sơ hở). Nhờ đó, ta đánh thắng nhiều trận, tiến tới đánh bại hoàn toàn cuộc tiến công chiến lược quy mô lớn của địch lên Việt Bắc, bảo vệ căn cứ và cơ quan đầu não kháng chiến, đưa cuộc kháng chiến của quân và dân ta chuyển sang một giai đoạn mới, phát triển mạnh mẽ hơn.

DƯƠNG ĐÌNH LẬP