Vở chèo kết thúc, khán giả vỗ tay tán thưởng và kéo nhau lên sân khấu khen ngợi và tặng hoa diễn viên đóng vai chính. Còn người đóng vai phản diện, vai người xấu lại lặng lẽ lùi vào trong hậu trường, mặc dù họ cũng diễn hết mình, đóng góp công sức cho vở diễn thành công…

Nghệ sĩ Duy Từ (thứ nhất, bên trái) trong vai cậu ấm con quan. Ảnh: Hoàng Nam

Nghệ sĩ-Trung tá Vũ Duy Từ sinh năm 1966, quê ở Yên Dũng, tỉnh Bắc Giang, hiện công tác tại Đoàn nghệ thuật Bộ đội Hậu cần. Duy Từ là một nghệ sĩ chuyên đảm nhận đóng các vai phản diện, vai những người đáng ghét nhất trong các vở chèo của Đoàn. Duy Từ kể chuyện:

- Tôi tốt nghiệp Khoa kịch hát dân tộc đầu tiên của Trường đại học Sân khấu-Điện ảnh (1983-1989). Cùng lớp với tôi ngày đó có nhiều Nghệ sĩ ưu tú tên tuổi: Xuân Hinh, Quốc Trượng, Hồng Ngát, Thúy Lụa… Tôi được nhận về công tác tại Đoàn chèo Tổng cục Hậu cần. Dáng người tôi cao và trông hơi dữ tướng nên được Đoàn phân công đóng các vai phản diện như: Ông quan tham lam, địa chủ độc ác, công tử bột, cậu ấm, lính ngụy… Toàn là những vai diễn xấu và đáng ghét nhất. Tôi phải nhập vai, phải diễn những hành động tàn bạo, hèn hạ mất nhân phẩm. Vai tôi đóng càng xấu, khán giả xem chèo càng ghét và căm tức vai diễn của tôi, có nghĩa là vai diễn của tôi đã thành công…

Đảm nhận vai diễn đầu tiên Trần Mỹ trong vở chèo Chiếc bóng oan khiên, Duy Từ đóng vai một nhân vật tàn bạo và xảo quyệt, bỏ thuốc độc vào rượu để giết một tướng tài hơn mình, với âm mưu cướp quyền. Sau đó, anh nhận đóng tiếp vai Tuấn thọt trong vở chèo Chuyện tình bên mái đình xưa (đạo diễn: NSND Bùi Đắc Sừ), đây là vai diễn kẻ tay sai theo giặc, đàn áp những người yêu nước cùng xóm làng. Vai khác Duy Từ đóng là Ấm Kỷ trong vở Chinh phụ hai chồng, diễn vai cậu ấm con quan, cậy bố làm quan to, ngang nhiên giết chồng cướp vợ người ta… Đóng vai phản diện rất khó, phải thể hiện được cá tính ngông cuồng, ngang tàng và luôn thách đố mọi người. Hành động đi lại, lời nói và cử chỉ phải huênh hoang, ba hoa và xỏ xiên, đểu cáng.

Năm 1995, tham gia Hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, Duy Từ trong vai cậu Ấm sứt trong vở Nữ tú tài (tác giả: Hoàng Kiều, đạo diễn: NSND Doãn Hoàng Giang) đoạt huy chương vàng. Năm 1997, anh đóng vai Trần Phan trong vở chèo Lời ước nguyền (tác giả: Hoàng Kiều), anh đoạt huy chương bạc. Năm 2005, tham gia Hội diễn chèo, đóng vai cậu Trời trong vở chèo Chuyện người xưa (tác giả: Hà Văn Cầu), Duy Từ đoạt tiếp huy chương bạc.

Hai mươi năm công tác tại Đoàn chèo Tổng cục Hậu cần, Duy Từ tham gia đóng khoảng 10 vai chính phản diện, đóng góp tài năng nghệ thuật của mình giúp cho các vở diễn của Đoàn thành công. Duy Từ có một gia đình sống hạnh phúc, vợ anh là chị Thu Hiền-Đại úy, hiện công tác tại Cục Bản đồ, Bộ Tổng tham mưu. Thu Hiền cũng tốt nghiệp Khoa chèo cùng trường với Duy Từ. Chị là một hạt nhân văn nghệ không chuyên của đơn vị. Thu Hiền cũng đã đoạt 7 huy chương vàng, bạc tại các Liên hoan văn nghệ quần chúng toàn quân, hát ru, hát dân ca… Anh chị có hai con, một trai và một gái.

Duy Từ tâm sự: “Vai diễn của tôi xuất hiện liên tục trên sân khấu, người diễn phải tạo được sự xung đột mạnh mẽ giữa nhân vật chính với vai phản diện. Tôi diễn được cá tính nhân vật càng độc ác, hèn hạ bao nhiêu thì nhân vật chính càng được tỏa sáng trong vở chèo. Vai diễn của tôi là quan tham lam, lính hầu, lính ngụy chẳng bao giờ được khán giả tặng hoa và khen ngợi vai diễn của tôi! Cùng lắm, là một vài thủ trưởng và khán giả sau khi tán dương hết các vai chính, rồi cuối cùng mới quay sang diễn viên đóng vai phản diện và nói nhỏ: Mình thấy vai cậu đóng cũng hay đấy! Rất hiếm khi các phóng viên quan tâm viết về vai diễn của tôi, nếu có nhiều người động viên đến vai diễn này, nghệ sĩ đóng vai phản diện chúng tôi sẽ cảm thấy yêu thích vai diễn của mình hơn…”.

HOÀNG HIỂN