QĐND - Vào cuối năm 1943, phong trào cách mạng ở thị xã Bắc Kạn phát triển mạnh mẽ, cơ sở Việt Minh bắt đầu ăn sâu bén rễ trong lòng nhân dân.

Trên dãy phố hẹp, tên là Phố Mới chạy dài xuyên thị xã, bên những căn nhà tranh lụp xụp chen chúc của đồng bào là Khu dinh thự quan đầu tỉnh, bố chính, tri phủ, nhà dây thép, trại lính khố xanh, khố đỏ, trấn ngự trên đồi khoe vẻ hống hách, lạnh như tiền. Kẻ địch và tay sai đã đánh hơi thấy một làn sóng ngầm, một sợi dây vô hình đang xiết dần vào cổ chúng ở đằng sau cái vẻ nghèo nàn, heo hút, bình lặng của con phố nhỏ. Chúng điên cuồng ra tay săn lùng cán bộ phong trào Việt Minh.

Nhân dân Pắc Bó nồng nhiệt đón tiếp Hồ Chủ tịch về thăm (20.2.1961).

Lần ấy đồng chí Đức Xuân, một cán bộ cốt cán trong đoàn Nam Tiến do đồng chí Võ Nguyên Giáp chỉ huy, về ở tại nhà một cơ sở. Bỗng nửa đêm tên cai Mới huy động lính dõng, vây chặt khu nhà. Quá bất ngờ, đồng chí Xuân bị chúng bắt đưa về đồn. Đồng chí bỏ ngoài tai mọi lời dụ dỗ ngon ngọt, cắn răng chịu đựng mọi đòn tra tấn dã man của quân thù. Bất lực vì không khuất phục được người chiến sĩ cách mạng kiên cường, kẻ thù đã chặt đầu đồng chí Đức Xuân bỏ vào rọ, đem treo ở chợ để khủng bố tinh thần của nhân dân.

Đồng chí Vi Thị Hồng Nhung (sau này là phu nhân Thượng tướng Đàm Quang Trung, nguyên Phó chủ tịch Hội đồng Nhà nước), là một trong 7 nữ chiến sĩ Giải phóng quân đầu tiên, nhận lệnh bí mật đến tận nơi để điều tra. Đồng chí bàng hoàng đau đớn khi nhận ra người chỉ huy, người đồng chí thân thiết của mình. Sự hy sinh của đồng chí Đức Xuân làm đồng chí Võ Nguyên Giáp thương tiếc khôn nguôi.

Cuộc điều tra tìm kẻ chỉ điểm được khẩn trương tiến hành. Tên chỉ điểm nhanh chóng được nhận mặt là T.Đ.T. Tên T.Đ.T làm chỉ điểm nhưng đội lốt thầy giáo dạy tiểu học, y dạy lớp 2 ở thị xã Bắc Kạn. Thấy động, T trốn biệt nên ta chưa bắt được tên chỉ điểm nguy hiểm này.

Sang đầu năm 1945 khí thế cách mạng dâng trào mạnh mẽ trên khắp đất nước ta. Tại Bắc Kạn, cách mạng gần như làm chủ khắp vùng từ Chợ Rã, Ngân Sơn, Phủ Thông, đến thị xã Bắc Kạn, Chợ Mới… T biết khó trốn tránh được sự trừng phạt của cách mạng, từ Bắc Kạn, y ra Hà Vị tìm gặp đồng chí Đàm Quang Trung thú tội. Y đã khai đầy đủ sự việc.

Đồng chí Đàm Quang Trung ghi nhận lời khai của T rồi báo cáo với Bác Hồ. Bác nhắc về quan điểm đoàn kết dân tộc, về chính sách khoan hồng của chính quyền cách mạng, cuối cùng Bác dặn: “Xem xét thật kỹ tên T, nếu y khai báo thành khẩn và hứa cải tà quy chính thì tha chết cho y”.

Tên phản bội T đã thoát chết nhờ tấm lòng khoan dung của Bác Hồ, của chính quyền cách mạng.

CHÂU LONG (Theo ký ức của Đại tá Thụy Vũ)