QĐND - Tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ (quận 3, TP Hồ Chí Minh), có một bức tượng chân dung người phụ nữ mà cuộc đời bà có ảnh hưởng không nhỏ tới các thế hệ phụ nữ Nam Bộ nói chung và phụ nữ TP Hồ Chí Minh nói riêng. Việc trưng bày tượng của người còn sống là việc hy hữu tại bảo tàng này nhưng bà hoàn toàn xứng đáng được tôn vinh. Người phụ nữ đó là Ngô Thị Huệ (Bảy Huệ), nguyên Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, phu nhân cố Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh, một trong 10 nữ đại biểu Quốc hội khóa đầu tiên của nước Việt Nam độc lập.

Nữ chiến sĩ cách mạng kiên cường

Sinh thời, Thủ tướng Võ Văn Kiệt từng nói: “Ý chí và nghị lực của chị Bảy thể hiện đúng nghĩa là một chiến sĩ cách mạng kiên trung. Chị Bảy Huệ là một biểu tượng rất đẹp của người phụ nữ Nam Bộ, người phụ nữ Việt Nam”.

Bà Ngô Thị Huệ (thứ tư, từ phải sang) cùng những phụ nữ tiêu biểu của TP Hồ Chí Minh trong lần họp mặt.

Bà Ngô Thị Huệ (tên thật là Ngô Thị Ngỡi), cán bộ tiền khởi nghĩa, năm nay 97 tuổi. Bà được nhiều người biết đến và gọi với cái tên thân mật: Dì Bảy Huệ. Suốt chặng đường hoạt động cách mạng, dấu chân của bà đã in khắp vùng đất Nam Bộ, từ Kiên Giang, Trà Vinh, Bạc Liêu đến Vĩnh Long, Đồng Tháp Mười, Sài Gòn-Chợ Lớn…, kinh qua nhiều chức vụ lãnh đạo chủ chốt ở Vĩnh Long, Xứ ủy Nam Kỳ, Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn. Bà đã trực tiếp tham gia và là chứng nhân của nhiều sự kiện lịch sử, như: Khởi nghĩa Nam Kỳ, Nam Bộ kháng chiến… Mới 22 tuổi, bà đã là Phó bí thư Tỉnh ủy Vĩnh Long, lãnh đạo nhân dân quận Vũng Liêm (nay là huyện Vũng Liêm) nổi dậy giành chính quyền trong cuộc Khởi nghĩa Nam Kỳ năm 1940. Phong trào thất bại, bà bị địch bắt, giam cầm 12 tháng nhưng sau đó được tuyên trắng án. Nhớ lại quãng thời gian đó, bà Bảy Huệ kể:

- Sau khi được trả tự do tôi tiếp tục hoạt động bí mật và lại bị bắt vào tháng 6-1942. Địch tra tấn dã man nhưng không khai thác được gì. Dù vậy, chúng vẫn tuyên án khổ sai chung thân rồi giam cầm tôi ở các nhà tù Chợ Quán, Chí Hòa, Côn Đảo… Trước những trận đòn roi chết đi sống lại ở những nhà tù khét tiếng tàn ác, tôi tự nhủ lòng mình phải kiên cường chịu đựng làm gương cho chị em khác. Nhờ vậy, suốt 3 năm trời, phòng giam nữ tù luôn giữ vững khí tiết, không một ai nao núng tinh thần, quyết tâm bảo vệ đồng chí, đồng đội và phong trào cách mạng. Tháng 6-1945, sau mấy lần tổ chức phá khám vượt ngục, tôi được đồng đội giải thoát đưa về Bạc Liêu.

Ngày còn nhỏ, trong cái nôi cách mạng, cô bé miền quê nghèo Kiên Giang đã nhen lên những suy nghĩ về mưu cầu hạnh phúc cho mọi người; tinh thần đấu tranh chống kẻ thù xâm lược và sự kiên cường, bất khuất lớn dần lên qua thực tiễn phong trào cách mạng. Bà Bảy Huệ nhớ lại:

- Năm 1929, mới 11 tuổi, tôi đã đi làm cách mạng với vai trò giao liên, rồi tham gia rải truyền đơn kêu gọi công nhân, thợ thuyền phản đối chủ Tây, đoàn kết chống đàn áp, đánh đập, cúp lương. Tham gia các hoạt động thực tiễn giúp tôi trưởng thành hơn, không hề nao núng ngay cả khi bị địch bắt, tù đày, tra khảo.

Gần 100 tuổi, cuộc đời bà đã trải qua bao thăng trầm, biến cố nhưng cho dù hiểm nguy, gian khổ đến mức nào bà cũng mạnh mẽ vượt qua, “giỏi việc nước, đảm việc nhà”. Ông Nguyễn Thọ Chân, 94 tuổi, cán bộ tiền khởi nghĩa, người từng công tác cùng bà Ngô Thị Huệ tại Sài Gòn-Chợ Lớn-Gia Định, chia sẻ:

- Từ những năm trước Tổng khởi nghĩa mùa Thu năm 1945 cho đến khi đảm nhiệm Ủy viên Thường vụ Thành ủy Sài Gòn-Chợ Lớn rồi làm Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, dù phải đảm nhiệm trọng trách nặng nề, chị Bảy Huệ vẫn luôn hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ. Đằng đẵng 15 năm trời vợ chồng xa cách, chị gánh vác cả công việc gia đình để chồng yên tâm lo việc nước. Những cống hiến lớn lao của Tổng Bí thư Nguyễn Văn Linh đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc có đóng góp không nhỏ của người vợ hiền đảm đang, người đồng chí kiên cường Ngô Thị Huệ.

Tấm lòng nhân ái,

bao dung

Bà Bảy Huệ nghỉ hưu tại TP Hồ Chí Minh đã nhiều năm nay. Nói là nghỉ hưu nhưng khi còn khỏe bà vẫn tích cực tham gia các hoạt động của Thành phố; dành thời gian, tâm huyết góp sức cho phong trào phụ nữ. Vốn trưởng thành trong kháng chiến, bà hiểu hơn ai hết về vai trò và những chiến công vang dội của phụ nữ Nam Bộ anh hùng. Chính các mẹ, các chị-những người phụ nữ thành đồng là hiện thân của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, hiện thân của vẻ đẹp người phụ nữ Việt Nam, xứng đáng với truyền thống Bà Trưng, Bà Triệu. Chiến tranh đã qua đi nhưng truyền thống anh hùng và bao tư liệu lịch sử về phụ nữ Nam Bộ vẫn còn đó cần được bảo tồn, lưu giữ để giáo dục truyền thống cho thế hệ mai sau. Ý tưởng thành lập bảo tàng dành riêng cho phụ nữ đã thôi thúc bà. Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ ra đời từ sự thôi thúc ấy. Bà Bảy Huệ hồi tưởng:

- Ngày 20-12-1982, trong một cuộc gặp mặt các thế hệ cán bộ Hội Liên hiệp Phụ nữ TP Hồ Chí Minh, hơn 200 đại biểu đã nhất trí ủng hộ việc tổng kết lịch sử phong trào phụ nữ Nam Bộ, đánh giá những cống hiến của phụ nữ qua hai cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, hình thành nên những bài học lịch sử, góp phần giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ sau. Để hoàn thành công trình có bề dày về lịch sử và khoa học ấy, Tổ sử phụ nữ Nam Bộ gồm 11 cán bộ lão thành cùng các cán bộ phụ nữ đã được thành lập, đảm nhiệm sưu tầm, tìm kiếm hình ảnh, tư liệu, hiện vật… để trưng bày.

Nhờ sự sưu tầm, đóng góp của các cơ quan, tổ chức, tư liệu, hiện vật ngày càng nhiều, nhu cầu cần phải phát triển nhà truyền thống thành bảo tàng được đặt ra. Bà Bảy Huệ cùng Tổ sử phụ nữ Nam Bộ dành 5 năm chuẩn bị cho sự ra đời của bảo tàng. Bà đã đến nhiều tỉnh, thành phố vận động ủng hộ vật chất, tư liệu. Ngày 30-4-1990, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ chính thức hoàn thành, đưa vào sử dụng, trở thành nơi lưu giữ, tôn vinh công lao của lớp lớp phụ nữ Nam Bộ anh hùng. Chị Nguyễn Thị Thắm, Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ, tâm sự:

- Bảo tàng là tâm huyết của dì Bảy Huệ cùng các dì trong Tổ sử phụ nữ Nam Bộ. Nhờ có bảo tàng này mà nhiều hoạt động giao lưu, gặp mặt, triển lãm tư liệu, hình ảnh người phụ nữ TP Hồ Chí Minh xưa và nay được tổ chức, thu hút đông đảo khách tham quan, góp phần không nhỏ giáo dục truyền thống, tôn vinh người phụ nữ; đồng thời, vận động giúp đỡ nhiều chị em có hoàn cảnh khó khăn, thiếu thốn vươn lên ổn định cuộc sống. Bằng tất cả tình cảm, trách nhiệm và sự kính trọng, chúng tôi nguyện nỗ lực giữ gìn và phát huy truyền thống phụ nữ Nam Bộ nói riêng, phụ nữ Việt Nam nói chung, đưa bảo tàng ngày càng gần gũi, đồng hành cùng phụ nữ và công chúng.

Không chỉ vận động xây dựng bảo tàng, bà Bảy Huệ còn là người có công lớn trong việc thành lập và phát triển Bệnh viện miễn phí An Bình. Nhiều năm nay, bệnh viện là địa chỉ tin cậy của người nghèo trên địa bàn Thành phố với nhiều hoạt động từ thiện, chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Bà Bảy Huệ nhớ lại:

- Hơn 20 năm trước, người nghèo ở Thành phố còn nhiều lắm! Họ phải làm đủ nghề kiếm sống nhưng khi bị bệnh vẫn chẳng có tiền để đến bệnh viện chữa trị. Gặp những hoàn cảnh ấy, tự nhiên tôi nghĩ đến việc phải có một bệnh viện từ thiện cho người nghèo.

Nghĩ là làm, bà đi quyên góp, vận động để xây dựng Bệnh viện miễn phí An Bình giúp đỡ bệnh nhân nghèo. Năm 1993, tại cuộc họp Thường trực Thành ủy TP Hồ Chí Minh, bà Bảy Huệ cùng một số cán bộ đã đề xuất thành lập Hội Bảo trợ bệnh nhân nghèo. Được lãnh đạo Thành phố nhất trí, một lần nữa bà lại sốt sắng tham gia vận động các nhà hảo tâm cùng góp công sức, tiền bạc, thuốc men, mời gọi các bác sĩ nổi tiếng tự nguyện tham gia chăm lo sức khỏe cho người già neo đơn, trẻ em nghèo bất hạnh của Thành phố và trên cả nước. Bà Triệu Lệ Khánh, Phó chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc TP Hồ Chí Minh, bày tỏ:

- Mấy năm trước còn khỏe, dì Bảy Huệ tham gia tích cực vào các hoạt động từ thiện xã hội của Thành phố và của hội phụ nữ. Chúng tôi luôn trân trọng và biết ơn những cống hiến của dì cho người dân Thành phố. Với chị em phụ nữ chúng tôi, dì là mẫu hình lý tưởng để chúng tôi học tập, noi theo.

Bài và ảnh: HOÀNG THÀNH - VŨ VIỆT