QĐND - Có thể nói, cố Bộ trưởng Bộ Y tế, Anh hùng LLVT nhân dân, Thiếu tướng, bác sĩ Vũ Văn Cẩn là một tấm gương mà bất cứ ai gặp cũng đều nhớ. Người bạn của ông, bác sĩ Vũ Huy Thành đã viết tặng ông bài thơ “Nhớ anh": Chẳng phải anh hùng, chẳng giáo sư/ Hương thơm muôn thuở hãy còn dư/ Tình thầy, nghĩa bạn ai không nhớ/ Soi mãi gương anh chẳng thấy mờ. Để tưởng nhớ đến ông, Bộ Y tế đã phối hợp với Cục Quân y (Bộ Quốc phòng) tổ chức Lễ kỷ niệm 100 năm Ngày sinh bác sĩ Vũ Văn Cẩn (15-10-1915 / 15-10-2015).

Thiếu tướng Vũ Quốc Bình, Cục trưởng Cục Quân y tâm sự, bác sĩ Vũ Văn Cẩn là một người con ưu tú của mảnh đất Bạch Sam, Mỹ Hào, Hưng Yên. Cuộc đời của bác sĩ Vũ Văn Cẩn gắn liền với sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe của bộ đội, của nhân dân trong suốt chiều dài lịch sử cách mạng đấu tranh giành độc lập và thống nhất đất nước. Ông vừa là nhà quân sự, vừa là một nhà khoa học y khoa lỗi lạc của quân đội và của ngành y tế. Suốt 25 năm là người đứng đầu ngành quân y, ông đã đặt nền móng và xây dựng ngành quân y trưởng thành, lớn mạnh về mọi mặt, góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ cứu chữa thương binh, bệnh binh, chăm sóc và bảo vệ sức khỏe bộ đội trong kháng chiến chống Pháp, kháng chiến chống Mỹ, cứu nước và chiến tranh bảo vệ Tổ quốc ở biên giới Tây Nam, biên giới phía Bắc. Bác sĩ Vũ Văn Cẩn cũng là người khởi đầu cho công tác kết hợp quân-dân y. Đây là một yêu cầu lịch sử trong thời chiến, khi mà toàn dân, toàn quân ta đồng tâm, hiệp lực, đoàn kết đánh đuổi quân xâm lược ra khỏi bờ cõi, giữ toàn vẹn lãnh thổ thiêng liêng của dân tộc.

Ngày 25-3-1946, bác sĩ Vũ Văn Cẩn được Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 35/SL bổ nhiệm làm Cục trưởng Cục Quân y. Ông là người có công lao lớn xây dựng ngành quân y từ không đến có. Cuộc kháng chiến chống Pháp đầy gian khổ, thiếu thốn, ông và vợ là bà Từ Thị Giốc đã bán toàn bộ nữ trang để lấy tiền mua thuốc, đem toàn bộ trang thiết bị, thuốc men từ phòng khám của mình phục vụ kháng chiến. Đồng thời, ông còn tích cực vận động được nhiều người quyên góp, vay nóng tại các hiệu buôn bán lớn ở phố Hàng Đào, Hàng Ngang... lấy kinh phí để phục vụ kháng chiến; vận động đồng nghiệp tham gia phục vụ quân độị.

Quyết tâm xây dựng nền y học quân sự cách mạng non trẻ, ông đã đề ra nhiều chủ trương, giải pháp với nhiệm vụ cơ bản là: Bảo vệ sức khỏe bộ đội và cứu chữa, điều trị cho thương binh, bệnh binh; quy hoạch lại hệ thống bệnh viện; hoàn thành lý luận về tổ chức bảo đảm quân y trong chiến tranh và tổ chức cứu chữa thương binh, bệnh binh theo bậc thang điều trị, về tiếp tế quân y theo cơ số, về điều lệ cứu chữa thương binh... Đặc biệt, ông đã trực tiếp chỉ huy, chỉ đạo bảo đảm xuất sắc quân y cho Chiến dịch Điện Biên Phủ. Những cống hiến của ông trong suốt 9 năm chống Pháp là rất lớn, góp phần quan trọng để làm nên chiến thắng vĩ đại "lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu" của dân tộc ta và là tiền đề cho sự phát triển của công tác tổ chức bảo đảm quân y trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. Trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, trên cương vị Thứ trưởng Bộ Y tế (1960); Phó chủ nhiệm Tổng cục Hậu cần (1965), ông đã tham mưu cho Bộ Quốc phòng và Tổng cục Hậu cần xây dựng được một hệ thống tổ chức quân y hoàn chỉnh từ cấp chiến lược đến cấp chiến thuật; xây dựng hệ thống y học dự phòng đủ mạnh về mọi mặt, bảo đảm sức khỏe bộ đội ngày một nâng cao và vững chắc; các loại dịch bệnh sốt rét, sốt rét ác tính, bệnh đường tiêu hóa, đường hô hấp… được khống chế và đẩy lùi. Tỷ lệ quân số khỏe ở cả hai miền được giữ vững.

Với những cống hiến đặc biệt xuất sắc của bác sĩ Vũ Văn Cẩn, ngày 21-10- 2014, Chủ tịch nước đã ký Quyết định truy tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân trong kháng chiến chống Pháp cho bác sĩ Vũ Văn Cẩn-Cục trưởng Cục Quân y đầu tiên của Quân đội nhân dân Việt Nam.

THU HƯƠNG