Hưởng ứng Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức triển lãm một số hình ảnh về di tích, công trình tưởng niệm Bác Hồ ở Việt Nam và trên thế giới đến hết Xuân Kỷ Sửu. Hơn 100 bức ảnh là bấy nhiêu câu chuyện cảm động về cuộc đời hoạt động cách mạng của vị lãnh tụ kính yêu, được tác giả Phạm Tiến Bình (hiện đang công tác tại Bảo tàng Hồ Chí Minh) cùng một số cộng sự đi nhiều nơi, cả trong và ngoài nước ghi lại. Đây không chỉ đơn thuần là một cuộc trưng bày - như tác giả Phạm Tiến Bình nói: “Mục đích của triển lãm là giúp mọi người hiểu rõ hơn về cuộc đời trong sáng của Bác; để Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” có sức lan tỏa sâu rộng hơn nữa”.

Ngay buổi đầu mở cửa, triển lãm đã thu hút được đông đảo khách tham quan. Tôi nhìn thấy trong đoàn người tấp nập ấy, có rất nhiều du khách quốc tế. Họ đứng hồi lâu trước các bức ảnh về công trình tưởng niệm Bác Hồ trên chính quê hương, Tổ quốc mình. Tôi hiểu, vì sao họ lại say sưa ngắm nghía cái địa danh đã quá quen thuộc với mình. Bởi bản thân tôi cũng như nhiều khách tham quan, đều thấy ngỡ ngàng khi được tiếp cận với các di tích “cũ” qua một góc nhìn thật độc đáo, mới mẻ của các nhiếp ảnh gia. Đã có rất nhiều nghệ sĩ chọn được góc độ đẹp để bấm máy, lưu lại cho người xem những bức ảnh đẹp về sự uy nghi của Lăng Bác giữa Quảng trường Ba Đình lịch sử. Nhưng nhìn sự đăm chiêu của du khách trước tấm hình chụp Lăng Bác tại triển lãm lần này, tôi tin rằng, tác giả Phạm Tiến Bình đã thành công khi tìm ra cách thể hiện khác biệt, không chỉ ở góc độ nghệ thuật mà còn hàm chứa ý nghĩa nhân văn sâu sắc: Chụp Lăng Bác qua gốc đa cổ thụ làm tiền cảnh - một lối so sánh ẩn dụ tinh tế, mang lại giá trị thẩm mỹ sâu sắc.

Mỗi bức ảnh là một sự khám phá, tìm tòi trong cách thể hiện, vừa là câu chuyện về Bác được tái hiện, xâu chuỗi bằng hình ảnh, vừa mang đậm dấu ấn cá nhân của người sáng tạo ra nó. “Lần đầu tiên tổ chức triển lãm, sao ông không chọn cho mình một đề tài khác có vẻ mới lạ hơn? Ông có lo rằng những “đứa con tinh thần” của mình sẽ khiến người ta cảm thấy “nhàm” khi mới chỉ nghe đến thôi?”- Tôi thắc mắc với ông Bình. Ông thẳng thắn bộc bạch: “Tìm ra một cái mới đã là không dễ, mới trong cái cũ lại càng khó hơn. Mục đích của tôi không phải là tạo ra sự “đột phá” trong giới nghệ thuật. Mấy chục năm công tác tại Bảo tàng, giờ tôi mới hoàn thành bộ sưu tập này. Cũng bởi tôi phải dày công tìm tòi, nghiên cứu để tất cả mọi người, dù không phải là chuyên gia nhiếp ảnh, đều có thể cảm nhận được sự tinh tế trong những tấm hình đó bằng cái nhìn giản đơn nhất. Tôi gấp rút hoàn thành công việc “hậu trường” để tổ chức triển lãm vào dịp cả nước đang đẩy mạnh Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”. Hy vọng mỗi người đến đây sẽ ý thức hơn nữa về việc học tập, làm theo Bác”.

Bạn bè của ông Bình - những nhiếp ảnh gia thì tán thưởng ông dưới con mắt nghệ thuật. Nhưng tôi - bằng cảm nhận của một người “ngoại đạo” lại thích hơn cả khi nghe được khách tham quan “xì xào” với nhau: “Mấy chỗ này tôi đến cả rồi, xem qua tranh ảnh cũng nhiều, nhưng nhìn ở đây lại thấy đẹp một kiểu khác”; “Giản dị mà sâu lắng nhỉ!; “Quá trình tìm đường cứu nước của Người gian nan quá!…”. Tôi thấy mãn nguyện thay cho tác giả, bởi tôi rất hiểu những tác phẩm ấy được chắt ra từ cảm nhận, từ hành trình gian nan của mấy chục năm ông “tìm dấu chân Người”. Bất kỳ ai nhìn vào bức ảnh đều thấy sự thiêng liêng của cột mốc 108 ở Cao Bằng - nơi Bác đặt bước chân đầu tiên khi trở về nước sau mấy chục năm bôn ba ở xứ người. Nhưng tôi còn thấy được ẩn hiện trong đó là những giọt mồ hôi lã chã rơi khi tác giả phải leo cao 2.000 mét để chụp lại tấm hình ấy. Hay những ngày ròng rã ông đi xe máy từ Hà Nội vào Tây Nguyên, đến mũi Cà Mau, rồi băng rừng, lội suối tìm gặp nhân chứng từng được ở bên Bác, tạo nguồn cảm hứng sáng tác…

Đã xế chiều nhưng lượng người đến xem vẫn không hề giảm. Với riêng tôi, những bức ảnh về Bác Hồ không đơn thuần là “nghệ thuật của khoảnh khắc ngưng đọng” như giới chuyên môn vẫn “khái niệm” về nhiếp ảnh. Mà đó sẽ là những khoảnh khắc không thể phai mờ trong lòng tất cả những ai đến đây và chiêm ngưỡng công trình nghệ thuật này.

HỒNG THẠNH