Nhập ngũ tháng 6-1977, do có năng khiếu vẽ nên Bộ tư lệnh Đặc công đã cử Trịnh Bá Quát đi học tại Trường đại học Mỹ thuật công nghiệp (1982-1987). Tốt nghiệp với tấm bằng loại ưu, được giữ lại trường để học tiếp, nhưng Trịnh Bá Quát quyết định về lại đơn vị với suy nghĩ: Bộ đội đặc công mới là nguồn cảm hứng cho những sáng tạo của mình. Điều đó đã được kiểm chứng qua gần 30 năm công tác tại Binh chủng Đặc công.

Nhận nhiệm vụ tại Ban thường trực cuộc vận động sáng tác Mỹ thuật toàn quốc đề tài “Lực lượng vũ trang, Chiến tranh cách mạng” năm 2004, Trịnh Bá Quát đã tổ chức nhiều chuyến thâm nhập thực tế cho các họa sĩ tại các đơn vị quân đội, đổi mới công tác tổ chức các trại sáng tác nhằm tạo cảm hứng cho các tác giả sáng tác các tác phẩm cho cuộc vận động. Ngoài nhiệm vụ được giao, họa sĩ Trịnh Bá Quát còn là người sáng tác đều đặn và tham gia đầy đủ các triển lãm của Hội Mỹ thuật Việt Nam, Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch, Hội Mỹ thuật Hà Nội và các ban ngành khác. Anh đã triển lãm cá nhân 2 lần năm 1995 và 2007 và giành nhiều giải thưởng ở các cuộc triển lãm, các cuộc thi toàn quốc và quân đội đặc biệt ở mảng tranh cổ động tuyên truyền.

Tháng 9-2008, cuộc thi sáng tác tranh cổ động tuyên truyền kỷ niệm 50 năm ngày mở đường Trường Sơn (1959-2009) và 55 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ (7-5-1954/7-5-2009) được Cục Văn hóa cơ sở Bộ Văn hóa-Thể thao và Du lịch phát động, Trịnh Bá Quát gửi 5 tác phẩm thì 3 tác phẩm lọt vào chung khảo trong đó có 1 giải nhất, 1 giải nhì và 1 giải ba cho 2 đề tài của cuộc thi.

Tác phẩm: Vinh dự tự hào là bộ đội Trường Sơn (giải nhất), Trịnh Bá Quát đã mạnh dạn trong xây dựng hình tượng và sử dụng màu sắc: mạch lạc, rõ ràng, gây ấn tượng mạnh khi xem tác phẩm. Toàn bộ nền tác phẩm là màu đen nguyên với dụng ý con đường Trường Sơn đã đi vào huyền thoại năm xưa phải gánh chịu nhiều mất mát hy sinh gian khổ của một thế hệ, với những vệt màu đan chéo tạo tầng lớp cao thấp, trên đó có đoàn bộ đội hành quân, những chiến sĩ giao liên mở đường, từng đoàn xe vận tải hướng vào miền Nam ruột thịt. Phần hình tượng chính, tác giả xây dựng 4 nhân vật điển hình của bộ đội Trường Sơn xưa, đỏ, đen, trắng 3 màu có độ tương phản mạnh làm cho tác phẩm rõ về ý và có độ chuyển giữa hình và nền, gắn kết giữa hình tượng chính với yếu tố phụ làm cho bố cục tác phẩm thêm chặt chẽ. Chữ trong tranh cổ động cũng đóng vai trò quan trọng trong bố cục, kiểu chữ đơn giản, chắc khỏe, rõ ràng, bổ sung và tôn cho nội dung và bố cục tổng thể tác phẩm gợi cho người xem nhớ lại những ngày oanh liệt nhất trên tuyến đường Trường Sơn trong những năm đánh Mỹ.

Tác phẩm đạt giải nhì: "Phát huy truyền thống đánh địch mà đi, mở đường mà tiến-Đẩy mạnh phong trào thi đua quyết thắng, lao động có kỷ luật, có kỹ thuật và năng suất cao" tác giả đã đề cập đến bộ đội Trường Sơn (Binh đoàn 12) hôm nay trên công trường xây dựng và thi công đường Trường Sơn mới, phục vụ cho nhiệm vụ quốc phòng và dân sinh. Tác giả đã sử dụng lối tạo hình khác, phần nền của tác phẩm cho người xem cảm nhận được truyền thống oanh liệt của lớp lớp chiến sĩ mở đường những năm tháng ác liệt nhất của cuộc chiến tranh năm xưa làm nền cho hình tượng chính: các quân nhân giàu tri thức đang làm với nhiệm vụ mới góp phần thực hiện: "Xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn" như Bác Hồ hằng mong.

Đề tài 55 năm chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ, tác giả lại có cách đặt và giải quyết vấn đề rất riêng. Anh xây dựng hình tượng 3 nhân vật lớn có diện tích gần hết bề mặt tác phẩm, dùng ngôn ngữ của thể loại tranh kính, chia ra nhiều ô màu tạo sự gắn kết ảo trong tác phẩm. Huy hiệu Điện Biên Phủ là thông điệp để nhớ lại những ngày “Chín năm làm một Điện Biên/ Nên vành hoa đỏ, nên thiên sử vàng” phần chữ được thiết kế ăn nhập với phần hình, kiểu chữ được kéo dài sát với hình chính tạo thành thể thống nhất trong bố cục.

Ba tác phẩm giành giải cao trong cuộc thi tranh cổ động toàn quốc cho thấy sự tìm tòi, sáng tạo không ngừng, luôn luôn đổi mới mình trong tìm ý, xây dựng hình tượng trong sáng tác tranh cổ động của tác giả. Chính từ quyết tâm ấy, mà những năm qua họa sĩ Trịnh Bá Quát đã liên tục nhận được những giải thưởng của thể loại tranh cổ động tuyên truyền. Phải chăng đây chính là thế mạnh của anh.

ĐỨC LONG