Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” thời gian qua đã được nhiều phương tiện thông tin đại chúng quan tâm, phản ánh. Tuy nhiên, những bài viết mang tính tổng kết, nêu lên được mô hình, kinh nghiệm và đặt ra nhiều vấn đề cần giải quyết để phát triển như loạt bài “Thực hiện Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh: Kinh nghiệm ở Bắc Ninh” đăng trên Báo Quân đội nhân dân chưa nhiều. Qua hơn hai năm thực hiện Cuộc vận động, tôi thấy những nội dung mà loạt bài báo trên nêu ra cũng rất giống với thực tiễn ở Tuyên Quang. Để thực hiện tốt Cuộc vận động, có nhiều hướng đi, cách làm khác nhau nhưng có thể “đúc kết” gọn thành 4 việc cơ bản gồm: Nhận thức đúng; xác định tiêu chuẩn đạo đức phù hợp; phát huy sự tự giác và tăng cường kiểm tra; triển khai có trọng tâm, trọng điểm.

Ở Tuyên Quang, ngay từ đầu, Thường vụ Tỉnh ủy đã nhận định:

Để cuộc vận động thành công thì nhận thức phải đúng. Đây là Cuộc vận động lớn nhưng lại là Cuộc vận động “đặc biệt”. Xã hội ta hiện nay có rất nhiều cuộc vận động, ngành nào dường như cũng có một cuộc vận động hoặc một chương trình mang tính chất như một cuộc vận động. Nhưng Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” mang ý nghĩa thiêng liêng, xuất phát từ trái tim và hành động của mỗi người. Cuộc vận động này không kết thúc bằng những công trình, sản phẩm cụ thể mà kết tinh trong phẩm chất mỗi con người, kết quả thể hiện qua nhận thức, chuyển biến thành hành động và cao hơn hành động là hình thành những thói quen tốt. Cuộc vận động là cơ sở để xây dựng nền tảng đạo đức cho xã hội ta. Hiện nay, chúng ta cũng chưa hoàn thiện được hệ thống chuẩn mực đạo đức Việt Nam thật sự phù hợp với giai đoạn cách mạng mới. Trước đây, chúng ta đã xây dựng 6 đặc trưng của con người mới Việt Nam XHCN, nhưng những vấn đề này theo tôi cần tiếp tục có sự bổ sung, phát triển và Cuộc vận động này sẽ góp phần thực hiện điều đó. Do vậy, Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” có ý nghĩa vừa cấp bách, vừa lâu dài là ở chỗ đó.

Muốn có nhận thức đúng, theo tôi, vấn đề Báo Quân đội nhân dân đề cập rất đúng, không chỉ dừng lại ở con số bao nhiêu phần trăm người học tập các chỉ thị, tài liệu về Cuộc vận động mà chính ở sự “thẩm thấu” những giá trị, chuẩn mực đạo đức đã được cụ thể hóa phù hợp với địa phương, cơ quan, đơn vị mình. Mà chuẩn mực đạo đức phải ngắn gọn, dễ nhớ, dễ hiểu thì mỗi người mới dễ thẩm thấu, dễ thực hiện, làm theo.

Ngay từ năm đầu triển khai Cuộc vận động, chúng tôi đã rất chú trọng điều này. Ở Tuyên Quang, có những cơ quan, đơn vị xây dựng chuẩn mực đạo đức chưa phù hợp, nội dung dài lê thê tới 3, 4 trang giấy A4 đã được chúng tôi yêu cầu sửa đổi. Nội dung chuẩn mực đạo đức cũng phải thiết thực, gần gũi, sát với nhiệm vụ chính trị của mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương. Ví dụ: Bác Hồ dạy “cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” là chuẩn mực đạo đức chung của người cách mạng. Nhưng ở một xã miền núi thì cái “cần, kiệm, liêm, chính” ấy cần có những “nét riêng” như thế nào? Chúng tôi cho cán bộ, đảng viên, thảo luận và bổ sung những “nét riêng” rất cụ thể như: Bớt uống rượu, đi làm đúng giờ, trọng dân, phải tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm, trồng trọt, chăn nuôi tốt; phải bảo vệ rừng… Hay như một nội dung quan trọng về tiêu chuẩn đạo đức theo tấm gương Bác Hồ gần dân, trọng dân, hiểu dân đã được nhiều cơ quan đơn vị cụ thể hóa: Sở Lao động-Thương binh và Xã hội quy định “khi tiếp xúc giải quyết công việc với dân không được sách nhiễu, hách dịch, cửa quyền; Khi giải quyết, hướng dẫn các thủ tục hành chính về thực hiện chế độ chính sách phải xác định là trách nhiệm, không được tỏ thái độ ban ơn theo kiểu xin cho”. Ngành Ngân hàng quy định: “Không vòi vĩnh, lập hồ sơ giả, vay lại, xâm tiêu tiền thu nợ, lãi của khách hàng. Không cho vay đảo nợ, lợi dụng quỹ”; Ngành thuế cũng đã xây dựng được bản quy định tiêu chuẩn đạo đức cán bộ thuế…

Việc phát huy tính tự giác, tăng cường kiểm tra để thực hiện Cuộc vận động theo tôi cũng rất cần thiết. Ban đầu, tưởng như việc lấy ý kiến của quần chúng góp ý cho cán bộ, đảng viên sẽ rất khó, chỉ là hình thức. Nhưng thực tiễn ở Tuyên Quang với quy trình, cách làm cụ thể, theo mẫu biểu và “công khai hóa” đã tạo chuyển biến rất tốt để mỗi cán bộ, đảng viên tự soi mình, biết được điểm mạnh, điểm yếu của mình qua cái nhìn, sự góp ý của nhân nhân. Năm 2008, việc lấy ý kiến góp ý đối với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức về thực hiện tiêu chuẩn đạo đức, lối sống theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được gắn với ý kiến góp ý của cấp ủy nơi cư trú theo Quy định 76 của Bộ Chính trị. Các chi bộ, cơ quan, đơn vị đã đưa nội dung cuốn sách “Bác Hồ với Tuyên Quang” vào nội dung sinh hoạt hằng tháng gắn với kiểm điểm, đánh giá việc thực hiện các tiêu chuẩn đạo đức, lối sống đã đề ra.

Theo tôi nghĩ, học tập Bác Hồ là công việc thường xuyên như rửa mặt hằng ngày trong suốt cuộc đời mỗi người, nhưng để Cuộc vận động tạo chuyển biến nhanh chóng thì vấn đề Báo Quân đội nhân dân nêu ra như cách làm ở Bắc Ninh phải có trọng tâm, trọng điểm là rất đúng. Nhưng ở đây, tôi muốn đề xuất thêm một vấn đề nữa. Nếu chỉ hô hào chung chung thì Cuộc vận động sẽ chỉ dừng lại ở một cuộc vận động chính trị đơn thuần, khó chuyển hóa thành những hành động cách mạng cụ thể. Muốn chuyển biến, Cuộc vận động phải gắn với nhiệm vụ chính trị của từng ngành, từng địa phương…

Ở Tuyên Quang, chúng tôi đã gắn thực hiện Cuộc vận động với đẩy mạnh tốc độ phát triển kinh tế-xã hội, nâng cao sức chiến đấu và năng lực lãnh đạo của tổ chức cơ sở đảng và đảng viên. Lề lối, phương pháp làm việc được đổi mới, cụ thể và sâu sát với cơ sở hơn, thực hiện tốt phương châm: “Phân định rõ nội dung, nhiệm vụ; phân cấp triệt để, toàn diện và phân quyền cụ thể, rõ ràng”. Tuyên Quang còn có nhiều chuyển biến trong thực hành tiết kiệm, chống quan liêu, tham nhũng, lãng phí. Hầu hết các cơ quan đều xây dựng được quy chế chi tiêu nội bộ, công khai, minh bạch trong thực hiện cơ chế chính sách, quản lý kinh tế, vừa tiết kiệm chi, vừa tăng thu nhập cho cán bộ, công chức...

Một số nơi, việc thực hành tiết kiệm đã được thể hiện bằng những việc làm hết sức cụ thể như Báo Tuyên Quang tiết kiệm tiền điện, phí điện thoại và văn phòng phẩm, Đảng bộ Quân sự tỉnh, Đảng bộ xã Hoàng Khai không dùng thuốc lá trong hội nghị... Các huyện Hàm Yên, Chiêm Hóa, Yên Sơn đã tổ chức đối thoại trực tiếp với nhân dân trong đền bù giải phóng mặt bằng; xây dựng khu tái định cư, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; dồn điền, đổi thửa… Trong tỉnh, thủ tục hành chính cấp giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh đã giảm được từ 3 đến 5 ngày so với quy định. Việc công chứng, chứng thực được giải quyết trong ngày. Việc cấp chứng minh thư được giảm từ 15 ngày xuống còn 5 ngày; cấp đăng ký đối với các phương tiện giao thông cơ giới có yêu cầu đặc biệt giảm từ 20 ngày xuống còn 10 ngày, thời gian cấp đăng ký mô tô giảm từ 5 ngày xuống còn 2 ngày...