Có người nói, Cuộc vận động "Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh" là cuộc vận động đề cao sự tự giác tu dưỡng, tự nguyện "học tập và làm theo", không nên đề cao công tác kiểm tra, vì đã chú trọng kiểm tra thì không còn là "vận động". Thực tế ở Bắc Ninh đã chứng minh: Không kiểm tra thì coi như không lãnh đạo, và công tác kiểm tra trong Cuộc vận động lại đòi hỏi đề cao yếu tố tự giác.

Nội dung và thời cơ kiểm tra

Vấn đề đặt ra trong Cuộc vận động là kiểm tra sự tự giác thì kiểm tra như thế nào, lấy tiêu chí nào để đánh giá và tổ chức nào thực hiện? Nếu chỉ đơn thuần là các đợt, các buổi tổ chức Đảng cấp trên kiểm tra tổ chức Đảng cấp dưới thì có chồng chéo với nội dung hoạt động của Ủy ban kiểm tra Đảng hay không?

Đến xã Việt Đoàn (Tiên Du, Bắc Ninh), chúng tôi được đồng chí Nguyễn Văn Muộn, Bí thư Đảng ủy xã cho biết: Xã có hơn 10.000 nhân khẩu, 318 đảng viên ở 11 chi bộ. Như vậy, với tỷ lệ lãnh đạo 0,3% thì rất khó để kiểm tra, đánh giá mức độ chuyển biến của Cuộc vận động trong đời sống nhân dân. Vì vậy, Đảng ủy xã xác định: Triển khai Cuộc vận động toàn diện trên tất cả các mặt nhưng chọn lựa những vấn đề then chốt để kiểm tra; lấy lề lối, tác phong làm việc của đội ngũ cán bộ làm nội dung để đánh giá sự tiến bộ của hệ thống chính trị cấp xã. Hằng tháng, xã tổ chức lấy phiếu tín nhiệm cán bộ, công chức bằng phiếu kín. Đội ngũ cán bộ chủ trì do Đảng ủy bỏ phiếu. Cán bộ chính quyền do Hội đồng nhân dân xã bỏ phiếu. Riêng các công an viên - tiếp xúc trực tiếp với dân nhiều nên xã tổ chức bỏ phiếu riêng. Cán bộ đoàn thể do thành viên các tổ chức quần chúng tổ chức bỏ phiếu. Sự tín nhiệm của tập thể chính là một "bài kiểm tra" đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên. Nhờ đó, hơn hai năm qua, đội ngũ cán bộ đã chịu khó xuống các thôn, xóm nghe dư luận của nhân dân ngày càng nhiều, tác phong gần dân, nghe dân, trọng dân của cán bộ ngày càng rõ.

Nông dân huyện Yên Phong chăm sóc ruộng rau gối vụ.

Chọn thời điểm để kiểm tra cũng là một vấn đề cần bàn. Đồng chí Trần Văn Chức, Chủ tịch UBND xã Việt Đoàn cho biết: Năm 2008, cả nước lấy thực hành tiết kiệm, chống tham ô, lãng phí làm trọng tâm của Cuộc vận động. Ở xã Việt Đoàn, việc thực hành tiết kiệm diễn ra trên tất cả các mặt, vậy đâu là cái "đinh chốt" để đánh giá được thực trạng? Xã đã chọn thôn Liêm Ấp, một thôn vốn có "truyền thống" tổ chức các lễ hội và “cứ" có họp là có ăn uống".

Trước đây, Đảng ủy xã đã đấu tranh để giảm lệ tổ chức ăn uống ở Liêm Ấp. Thậm chí, nhiều đồng chí cán bộ xã trước khi về dự họp đã nói: "Nếu các cụ, các anh vẫn tổ chức ăn uống, chúng tôi không dám về dự nữa". Thế nhưng vẫn chưa "dẹp" được tục lệ này. Vừa rồi, ngày 19-5-2008, hơn 200 cụ trong Hội Người cao tuổi của xã tổ chức lễ kỷ niệm ngày sinh Bác Hồ. Đảng ủy xã nhân cơ hội đó, đưa vấn đề thôn Liêm Ấp để xin ý kiến. Mỗi cụ một ý, nhưng đều thống nhất: "Ngày xưa, Bác Hồ rất phản đối chuyện cỗ bàn tràn lan. Nay ta phải sửa được tình trạng "cứ họp là tổ chức ăn uống" thì mới thiết thực làm theo lời Bác". Nhờ ý các cụ, phong trào chống "cỗ bàn xa hoa, lãng phí" ở Liêm Ấp mới thu được hiệu quả bước đầu.

Ai kiểm tra?

Lệ thường, hoạt động kiểm tra chỉ tiến hành theo kiểu cấp trên kiểm tra cấp dưới. Nhưng trong thực tế Cuộc vận động ở Bắc Ninh, hoạt động kiểm tra được thực hiện theo cả hai chiều và việc "dưới kiểm tra trên, quần chúng giám sát cán bộ, đảng viên" lại là một nét độc đáo, thể hiện rõ tính chất tự giác của Cuộc vận động.

Được sự giới thiệu của Đảng ủy thị trấn Chờ (Yên Phong, Bắc Ninh) chúng tôi đến gặp cụ Nguyễn Văn Biên, tuy đã 84 tuổi đời, 60 tuổi Đảng nhưng vẫn hưởng ứng tích cực Cuộc vận động, nhất là trong việc giám sát, góp ý cho đội ngũ cán bộ thôn, xã. Cụ Biên bày tỏ: Muốn thành công trong Cuộc vận động, cấp trên phải gương mẫu cho cấp dưới làm theo. Hiện nay, ở nông thôn, tính chất dòng họ còn nhiều, còn tình trạng nể nang nhau nên thủ tiêu kiểm tra, giám sát, hoặc kiểm tra, giám sát mang tính lấy lệ. Chính vì thế, muốn cấp trên tự giác thực hiện Cuộc vận động, cán bộ, đảng viên và quần chúng phải làm tốt công tác giám sát. Giám sát không phải là soi mói, xét nét đời tư của cán bộ, mà thường xuyên theo dõi nhiệm vụ của người cán bộ được giao, từ đó có lời góp ý chân thành, kịp thời để cán bộ đó phát huy ưu điểm, sửa chữa khuyết điểm.

Những lời góp ý chân thành của cụ Biên chẳng những không làm đội ngũ cán bộ khó chịu, mà còn giúp họ tiến bộ rõ rệt. Anh Nghiêm Đình Liên, chi ủy viên, Bí thư chi đoàn thôn Nghiêm Xá (Thị trấn Chờ) cho biết: Anh là đảng viên trẻ, mới ngoài 20 tuổi trong khi tuổi đời bình quân đảng viên trong chi bộ đã suýt soát 50, toàn bậc cha chú nên anh ngại phê bình, nhắc nhở; không dám đấu tranh thẳng thắn với các thói hư, tật xấu của các đảng viên trong chi bộ. Được cụ Biên nhắc nhở, anh đã mạnh dạn hơn trong sinh hoạt Đảng. Vừa rồi, phát hiện tình trạng cờ bạc trong thôn, anh đã tham mưu cho cấp ủy phát động cuộc đấu tranh chống nạn cờ bạc, được bà con đánh giá cao.

Ông Trần Viết Lược, Bí thư Đảng ủy kiêm Chủ tịch UBND xã Phù Chẩn (Thị xã Từ Sơn, Bắc Ninh) cho rằng "muốn lãnh đạo phải thường xuyên kiểm tra, muốn kiểm tra có hiệu quả, phải sát dân và liêm khiết" - Bài học kinh nghiệm mà ông Lược rút ra sau khi kết thúc chỉ đạo vụ việc tại thôn Phù Lộc là như vậy. Sở dĩ, một việc mà các cán bộ tiền nhiệm giải quyết 5 năm không xong, trong khi Đảng ủy mới chỉ đạo làm chỉ hai tháng, chính là nhờ đã lắng nghe ý kiến cấp dưới, lắng nghe phản ánh của dân trước khi bắt tay vào "giải quyết vấn đề".

Đồng chí Nguyễn Hữu Quất, Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Bắc Ninh cho rằng công việc gì cũng phải kiểm tra, nhưng kiểm tra trong thực hiện Cuộc vận động, lại có những đòi hỏi riêng. Trước hết là phải xây dựng kế hoạch kiểm tra ngay từ đầu triển khai Cuộc vận động và bất cứ khâu nào cũng phải tiến hành kiểm tra.

Do có kế hoạch từ đầu và cụ thể mà sau hai năm triển khai, Ban chỉ đạo của tỉnh đã có số liệu người dự học tập 3 chuyên đề trong tất cả 11 đảng bộ trực thuộc, như thành phố Bắc Ninh đạt 95,35%; Đảng ủy Dân chính đạt 99,5%; Đảng ủy Quân sự đạt 100%... Toàn tỉnh đạt 93,9%. Hay như kiểm tra số cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức phải nhắc nhở rút kinh nghiệm, Ban Chỉ đạo tỉnh ủy cũng nắm chắc được năm 2007 toàn tỉnh có 1.062 đảng viên phải nhắc nhở, rút kinh nghiệm, trong đó có 19 trường hợp phải cách chức, 22 phải khai trừ (cao nhất là huyện Quế Võ có 7 trường hợp). Năm 2008 giảm xuống còn 484 đảng viên phải nhắc nhở, rút kinh nghiệm, nhưng vẫn còn phải khai trừ 7 trường hợp. Quế Võ vẫn là huyện có số đảng viên bị khai trừ cao nhất tỉnh…

Kiểm tra đa chiều

Qua tìm hiểu chúng tôi còn thấy, để kiểm tra đạt hiệu quả thì cơ sở phải có chương trình hành động cụ thể, nhất là chuẩn mực đạo đức phải được xây dựng đến từng chi bộ, từng đảng viên. Trên cơ sở đó mới đối chiếu, so sánh làm được hay chưa làm được.

Sơ kết hai năm thực hiện Cuộc vận động, Tỉnh ủy Bắc Ninh đã đánh giá, nhờ làm tốt công tác kiểm tra mà Cuộc vận động ngày càng có sức lôi cuốn không chỉ cán bộ, đảng viên mà cả quần chúng, nhân dân làm theo tấm gương đạo đức của Bác. Công tác kiểm tra vừa thực hiện theo kế hoạch vừa kết hợp kiểm tra đột xuất, kiểm tra trực tiếp từ tỉnh đến cơ sở. Theo báo cáo năm 2007, Ban chỉ đạo cấp tỉnh đã thành lập 11 đoàn đi kiểm tra tại 11 đảng bộ trực thuộc tỉnh, 66 đảng bộ và chi bộ cơ sở. Bước sang năm 2008, Ban chỉ đạo đã thẩm định kết quả kiểm tra tại 11 Đảng bộ trực thuộc Tỉnh ủy và 15 chi bộ, đảng bộ cơ sở. Qua đó, những cơ quan, đơn vị tổ chức thực hiện chưa hiệu quả đều bị phê bình nghiêm túc và triển khai uốn nắn, làm lại, tạo sức mạnh và sự thống nhất trong toàn tỉnh.

Trong những ngày chúng tôi về tỉnh lấy tài liệu, tình cờ có tới 4 lần “chạm trán” các đoàn kiểm tra và ngày 12-12-2008 được mời dự ở Đảng bộ Bộ CHQS tỉnh do đồng chí Trưởng ban Tuyên giáo Tỉnh ủy làm trưởng đoàn. Trước đó Đoàn kiểm tra đã về kiểm tra trước ở Đảng bộ Trường Quân sự tỉnh. Do làm tốt công tác chuẩn bị nên cuộc kiểm tra chỉ diễn ra chừng 30 phút, nhưng khá cụ thể. Đồng chí Lê Khanh, Phó ban Tuyên giáo, thành viên đoàn kiểm tra đã chỉ ra những hạn chế để Đảng bộ Bộ CHQS tỉnh khắc phục ngay, như: Một số văn bản tổng kết không được lưu giữ cẩn thận; Chuẩn mực đạo đức còn dàn trải, chung chung, khó nhớ, khó làm, cần được chắt lọc lại…

Công tác kiểm tra của Ban chỉ đạo các cấp đã thực sự là động lực chủ yếu, thúc đẩy Cuộc vận động ngày càng đi vào nền nếp hơn. Hoạt động kiểm tra đa chiều trong Cuộc vận động này không thuần tuý là chấn chỉnh những thiếu sót, khuyết điểm mà còn thực sự phát hiện cách làm hay, đưa những giá trị đạo đức, những cá nhân và tập thể điển hình ngày càng được phát huy rộng rãi trong thực tiễn sinh động của Cuộc vận động.

---------------------------------------------------

Bài 4: Xác định trọng tâm, trọng điểm

HUY THIÊM và HỒNG HẢI