Năm 1964, tròn 20 tuổi, anh thanh niên Nguyễn Công Tường (quê ở xã Thiệu Ngọc, huyện Thiệu Yên (nay là huyện Yên Định), tỉnh Thanh Hóa) xung phong lên đường nhập ngũ. Sau khi nhập ngũ được 3 tháng, Nguyễn Công Tường được lệnh đi học lái xe kéo pháo, được phân công làm Tiểu đội trưởng lái xe Đại đội 13 ô tô, Tiểu đoàn 105, Trung đoàn 280, Sư đoàn 367, Bộ Tư lệnh phòng không - Không quân.
Từ năm 1964-1967, Nguyễn Công Tường nhận nhiệm vụ lái xe kéo pháo bảo vệ TP Vinh. Tháng 12-1967, ông được giao nhiệm vụ lái xe kéo pháo cao xạ, cơ động trên các cung đường 12, 15, 16, 20 của đường Trường Sơn huyền thoại.
Những ngày lái xe dưới mưa bom, bão đạn
60 năm đã trôi qua, thế nhưng người lính Trường Sơn Nguyễn Công Tường vẫn nhớ như in từng cung đường mình đi qua, sự khốc liệt của mưa bom, bão đạn như thế nào, nỗi đau xé lòng chứng kiến sự hy sinh đồng đội khi tuổi đời mới mười tám đôi mươi.
“Đường Trường Sơn ngày ấy là tuyến vận tải chiến lược, nối hậu phương lớn miền Bắc với tiền tuyến lớn miền Nam, trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước. Giai đoạn 1967-1970 là giai đoạn địch đánh phá ác liệt nhất ở chiến trường Quảng Trị. Chiến tranh gian khổ, ác liệt, lương thực, thuốc men thiếu thốn trăm bề… Trên những cung đường bom, mìn, chất độc hóa học rải xuống suốt ngày đêm. Thời tiết khắc nghiệt, mùa mưa kéo dài khiến đường đất nhầy nhụa, mùa khô thì nắng cháy, gió Lào thổi đến héo hon cả người, chưa kể vắt, muỗi rừng, rắn rết... Khó khăn nhất là những chuyến xe của chúng tôi thường khởi hành vào ban đêm, thế nhưng đèn xe bé tí và lắp dưới gầm để tránh sự phát hiện của giặc, hôm nào trăng sáng, chúng tôi không bật đèn mà đi dưới trăng còn thấy sướng hơn”, ông Tường nhớ lại.
Với ông Tường, cung đường nào, chuyến xe nào cũng để lại nhiều kỷ niệm, có đi hết cả cuộc đời, ông bảo cũng chẳng thể nào quên. Những năm tháng ấy, sự sống và cái chết mong manh lắm. Ngoài sự khốc liệt của đạn bom, việc lái xe kéo pháo trong điều kiện đường dốc, hẹp, một bên là núi cao, một bên là vực thẳm, nhiều đoạn sạt lở, chỉ cần không vững tay lái là xe và người có thể bay xuống vực sâu.
Tháng 11-1968, sau khi kéo pháo phục vụ đơn vị bắn rơi 2 máy bay Mỹ ở đường 20 Quyết Thắng, tiêu diệt nhiều tên lính Mỹ, địch đánh bom vào trận địa, một số pháo thủ bị thương, mặc cho máy bay địch đang hoạt động, ông Tường vẫn dũng cảm lái xe chở thương binh về viện quân y an toàn. Sau đó, ông lại tiếp tục quay xe vào trận địa, kéo pháo đi nơi khác.
“Tôi nhớ lần tham gia chiến dịch đường 9 Nam Lào, khi đó, tôi lái chiếc xe Zin57, địch đánh phá rất ác liệt, dốc cao 300-400m, xe không đi nổi, tôi đã nghĩ ra sáng kiến rồi cùng đồng đội hạ pháo xuống, nhả tời ra, sang bên kia buộc vào gốc cây rồi quay đầu xe tời để đưa pháo lên. Hết cả đêm hôm đó, cả Tiểu đội mới tời hết 6 khẩu pháo đưa qua con dốc để kịp phục vụ cho cuộc chiến ngày mai”, ông kể.
Ngồi kể câu chuyện sống và chiến đấu những ngày ấy, ông Tường rưng rưng nước mắt: “Anh em khi đã vào cuộc chiến đấu rồi không ai màng gì đến bản thân cả. Dù mưa bom bão đạn, dù khó khăn gian khổ vẫn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ. Sự kiện 81 ngày đêm ở bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, trong lúc máy bay địch ném bom cháy vào trận địa, tôi và đồng đội đã xông vào dập lửa, kéo pháo ra nơi an toàn, lần ấy may mắn cứu được 2 khẩu pháo”.
Sau đó, ông Tường bị đau mắt nặng, nhưng vẫn lái xe liên tục 3 đêm đưa pháo vào ấp Ca Lu, xã Ái Tử, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị kịp thời chi viện cho bộ binh chiến đấu.
Dù nhiệm vụ là lái xe tuy nhiên, nhiều trận ông vẫn kiên cường xả thân, trực tiếp cầm súng chiến đấu. Trong cuộc chiến bảo vệ Thành cổ Quảng Trị, ông cùng đồng đội đã bắn rơi 2 máy bay, tiêu diệt nhiều tên lính ngụy.
Cũng trong trận chiến khốc liệt này, ông Tường trúng bom bi và bị thương, một mảnh bom găm vào chân. Thế nhưng, sau khi băng bó vết thương, ông vẫn tiếp tục tham gia chiến đấu. Khi đêm xuống, vẫn tiếp tục lái xe vượt hàng chục ki-lô-mét vào trận địa, đến khu vực cấp đạn, lấy đạn chở vào trận địa để ngày hôm sau quân ta có đạn chiến đấu.
“Lúc đó bị thương nhưng chẳng nghĩ gì cả, chỉ nghĩ đến nhiệm vụ thôi nên không những tôi mà đồng đội tôi cũng vậy, còn phục vụ được là mọi thứ cảm thấy bình thường”- ông Tường trải lòng.
“Cả tiểu đội lái xe có 6 anh em, sau trận bom của địch, chỉ còn mỗi tôi là sống sót trở về, chiếc xe của tôi cũng còn cho đến bây giờ và được trưng bày ở bảo tàng trong Sài Gòn, còn anh em hy sinh hết. Tôi còn nhớ và day dứt cho đến giờ khi đồng chí Bình (người Hà Bắc) trong đội bảo tôi, hết trận đánh này (trận bảo vệ Thành cổ Quảng Trị) anh cho em về quê lấy vợ nhé. Thế mà cậu ấy chưa kịp thực hiện ước mơ đó, thì đã hy sinh. Lúc hy sinh cậu ấy mới 19 tuổi” – người lính Trường Sơn ngậm ngùi.
Từ năm 1964 -1975, ông Nguyễn Công Tường, trên các tuyến đường 12, 15, 16 và đường 20 Quyết Thắng, ông đã vượt qua hơn 10 vạn ki-lô-mét an toàn. Dù máy bay địch bắn phá ác liệt, đường hẹp, xe phần lớn chạy quá thời gian sử dụng, ông vẫn cương quyết bám xe, bám đường kéo pháo, đảm bảo cho đơn vị chiến đấu. Ông đã đưa được 724 lần khẩu pháo, 29 lần chuyến xe chở đạn vào trận địa cùng với hàng chục chuyến chở thương binh về quân y viện phía sau an toàn.
Thợ sửa xe ô tô lành nghề
Không chỉ làm nhiệm vụ chính là lái xe kéo pháo, vận chuyển đạn dược, thương binh, lái xe Nguyễn Công Tường còn kiêm đủ nhiệm vụ như bốc vác hàng hóa, cõng thương binh, vận chuyển họ ra hậu cứ vừa có lúc kiêm luôn hộ lý, y tá băng bó vết thương cho đồng đội…
Ông Tường còn được nhiều đồng đội biết đến là một thợ sửa xe ô tô lành nghề, bởi tự mày mò, sửa chữa xe đang hư hỏng thành xe hoạt động tốt. Những năm tháng ấy, ông đã sửa hàng chục chiếc xe hỏng cho đồng đội khi trên đường bị máy bay giặc tấn công. Ông thường đến nơi địch đánh phá, tháo phụ tùng ở những chiếc xe bị hư hỏng nặng, đưa về thay thế vào những bộ phận hư hỏng của xe mình và xe đồng đội.
    |
 |
|
Là Chủ tịch hội Trường Sơn huyện Yên Định, tỉnh Thanh Hóa, những ngày này, ông Nguyễn Công Tường và đồng đội đang chuẩn bị cho ngày kỷ niệm 60 năm ngày mở đường Trường Sơn huyền thoại. |
Vào cuối tháng 11-1971, ông bị đau khớp và sốt rét nặng, đang điều trị ở viện thì nghe tin đơn vị đang tham gia chiến đấu. Dù sức khỏe chưa hồi phục, ông vẫn xin ra viện sớm. Về tới đơn vị, thấy có một xe cũ hỏng nhiều bộ phận, ông đã tìm phụ tùng, thay thế, sửa chữa. Sau 2 ngày mày mò tháo lắp, thay thế phụ tùng, ông đã sửa được chiếc xe, kịp thời đưa pháo vào chiến trường.
Ngày 16-4-1972, tại ấp Ca Lu, xã Ái Tử, huyện Cam Lộ, tỉnh Quảng Trị, địch ném bom làm hỏng két nước và cháy lốp xe, Nguyễn Công Tường nhanh chóng đến các khu vực địch thường xuyên bắn phá, tháo gỡ lốp và phụ tùng ở những xe bị hỏng để thay thế. Nhờ sửa chữa được xe mà ông đã kéo pháo cho đơn vị cơ động, bắn rơi 4 chiếc máy bay địch trong ngày.
Với những gì đã cống hiến, lái xe Nguyễn Công Tường được tặng thưởng 1 Huân chương Chiến công hạng Nhì, 1 Huân chương Chiến công hạng Ba, 4 lần được tặng danh hiệu Chiến sĩ Quyết thắng, 4 lần được tặng danh hiệu Chiến sĩ Thi đua. Ngày 31-12-1973, lái xe Nguyễn Công Tường được Chủ tịch nước Việt Nam tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Bài và ảnh: HOÀNG KHÁNH TRÌNH