Tiếp tục nghiên cứu làm rõ, hoàn thiện nội dung về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam được xem như giải pháp cốt lõi nằm trong hệ giải pháp bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay.
Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng ta đã khẳng định: “Qua 35 năm tiến hành công cuộc đổi mới, 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội, lý luận về đường lối đổi mới, về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng được hoàn thiện và từng bước được hiện thực hóa. Chúng ta đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử, phát triển mạnh mẽ, toàn diện hơn so với những năm trước đổi mới. Với tất cả sự khiêm tốn, chúng ta vẫn có thể nói rằng: Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Những thành tựu đó là sản phẩm kết tinh sức sáng tạo, là kết quả của cả một quá trình nỗ lực phấn đấu bền bỉ, liên tục qua nhiều nhiệm kỳ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta; tiếp tục khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của chúng ta là đúng đắn, phù hợp với quy luật khách quan, với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại; đường lối đổi mới của Đảng ta là đúng đắn, sáng tạo; sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam. Cương lĩnh chính trị của Đảng tiếp tục là ngọn cờ tư tưởng, lý luận dẫn dắt dân tộc ta vững vàng tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; là nền tảng để Đảng ta hoàn thiện đường lối xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa trong giai đoạn mới" (Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, tập I, Nhà xuất bản Chính trị quốc gia Sự thật, Hà Nội, 2021, trang 25 - 26). Đây là khẳng định sự đổi mới, hoàn thiện về mặt lý luận trong nhận thức và thống nhất trong hành động về xây dựng chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam hiện nay.
Bên cạnh đó, cuốn sách “Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng năm 2022 nhằm phục vụ công tác nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn, đặc biệt là tổng kết lý luận về đường lối đổi mới và những bài học kinh nghiệm, những vấn đề có tính quy luật từ thực tiễn công cuộc xây dựng, phát triển đất nước ta. Đồng thời, đây cũng là tài liệu để quán triệt, tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và đông đảo nhân dân về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa ở Việt Nam, tạo sự thống nhất tư tưởng trong toàn xã hội, “trên dưới đồng lòng, dọc ngang thông suốt”, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc thực hiện những mục tiêu chiến lược Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.
Để tiếp tục hoàn thiện lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam cần tập tiếp tục khẳng định và làm rõ một số nội dung cơ bản sau:
Một là, Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh là kim chỉ nam cho đường lối cách mạng, cho nhận thức và hành động thực tiễn của Đảng Cộng sản Việt Nam.
Sức sống của Chủ nghĩa Mác đã, đang và sẽ tiếp tục tồn tại, phát huy giá trị có ý nghĩa thực tiễn lớn lao vào sự phát triển của nhân loại. Ngay cả ở các nước tư bản chủ nghĩa thì Chủ nghĩa Mác vẫn lan tỏa ngày càng rộng rãi và phát huy tinh thần khoa học, cách mạng của mình.
Xét cả về phương diện lý luận và thực tiễn đều chứng minh, cho đến nay, trên thế giới chỉ có Chủ nghĩa Mác-Lênin là học thuyết duy nhất bàn về tổng thể mục tiêu, con đường, lực lượng, biện pháp, cách thức để xóa bỏ triệt để áp bức, bóc lột và bất công trong xã hội, nhằm mục đích nhân văn cao đẹp là giải phóng con người, giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội; hướng tới những giá trị tốt đẹp cho con người và vì con người. Lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của Chủ nghĩa Mác-Lênin là chân lý khoa học, bởi lẽ, lý luận ấy không dựa vào nguyện vọng chủ quan và trí tưởng tượng của cá nhân một con người mà được xây dựng trên cơ sở khoa học và cách mạng của chủ nghĩa duy vật lịch sử và học thuyết giá trị thặng dư.
Như chúng ta đã biết, quan điểm của Chủ nghĩa Mác-Lênin về giai cấp và đấu tranh giai cấp vẫn còn nguyên giá trị. Nhưng trước sự chống phá của các thế lực thù địch, đòi hỏi chúng ta phải nghiên cứu cho thấu đáo, không được tuyệt đối hóa vai trò của đấu tranh giai cấp, nhưng cũng không được mơ hồ, xóa nhòa đi đấu tranh giai cấp. Việc nắm vững các lý luận của Chủ nghĩa Mác-Lênin giúp chúng ta nhận diện được các luận điểm phản động, từ đó có những căn cứ và luận chứng sắc bén để đánh bại sự xuyên tạc của kẻ thù, qua đó bảo vệ thành quả cách mạng, giữ vững con đường mà đất nước ta đã lựa chọn.
Hai là, đi lên chủ nghĩa xã hội là sự lựa chọn đúng đắn duy nhất của Đảng, thể hiện mục tiêu, khát vọng của dân tộc Việt Nam và phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử nhân loại.
Đi lên chủ nghĩa xã hội chính là sự lựa chọn tất yếu, khách quan, khoa học và hoàn toàn phù hợp với quy luật và xu thế phát triển của đất nước ta. Đó là sự thật đã trở thành chân lý mà không ai có thể phủ nhận. Điều này đã được chứng minh sinh động một cách hào hùng và thuyết phục qua thực tiễn 93 năm qua.
Từ tính tất yếu khách quan, cách mạng và khoa học ấy, ngọn cờ độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mới có sức mạnh lan tỏa, là tiếng chuông hiệu triệu quần chúng vùng lên làm cách mạng, làm nên những mốc son lịch sử chói lọi, đưa dân tộc Việt Nam đến độc lập, tự do và từng bước xây dựng cuộc sống ấm no, hạnh phúc như ngày hôm nay.
Đặc biệt, sự lựa chọn đúng đắn ấy một lần nữa được khẳng định bằng chính những thành công to lớn có ý nghĩa lịch sử qua gần 40 năm tiến hành công cuộc đổi mới, hơn 30 năm thực hiện Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Lý luận về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta ngày càng được hoàn thiện và từng bước được hiện thực hóa.
Đúng như khẳng định của Đảng trong Văn kiện Đại hội XIII: “Đất nước ta chưa bao giờ có được cơ đồ, tiềm lực, vị thế và uy tín quốc tế như ngày nay. Những thành tựu đó là sản phẩm kết tinh sức sáng tạo, là kết quả của cả một quá trình nỗ lực phấn đấu bền bỉ, liên tục qua nhiều nhiệm kỳ của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta; tiếp tục khẳng định con đường đi lên chủ nghĩa xã hội của chúng ta là đúng đắn, phù hợp với quy luật khách quan, với thực tiễn Việt Nam và xu thế phát triển của thời đại; đường lối đổi mới của Đảng ta là đúng đắn, sáng tạo; sự lãnh đạo của Đảng là nhân tố hàng đầu quyết định mọi thắng lợi của cách mạng Việt Nam”. Chỉ có những kẻ tráo trở, táng tận lương tâm, cố tình nhắm mắt, bịt tai phủ nhận sự thật lịch sử mới có thể bịa đặt, phê phán con đường đúng đắn ấy.
Ba là, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là đột phá lý luận của Đảng, được thực tiễn kiểm định là hoàn toàn đúng đắn.
Học thuyết Mác đã chỉ rõ, kinh tế thị trường không phải là sản phẩm riêng có của chủ nghĩa tư bản, mà là thành tựu phát triển chung của nhân loại, là nấc thang phát triển tất yếu của xã hội nên sẽ còn tồn tại ở các phương thức sản xuất khác nhau.
Nếu như trong chủ nghĩa tư bản, kinh tế thị trường được coi là mục tiêu, do vậy, các nhà tư bản có thể bất chấp thủ đoạn, cách thức, lợi dụng tối đa ưu thế của kinh tế thị trường để chiếm đoạt giá trị thặng dư càng nhiều càng tốt, thì ở Việt Nam, xuyên suốt các kỳ đại hội, Đảng ta xác định rõ, kinh tế thị trường chỉ là phương tiện, là cách thức để tạo lập, xây dựng cơ sở vật chất cho chủ nghĩa xã hội, lấy con người là trung tâm, vì mọi người và do con người, phát huy đầy đủ vai trò làm chủ của nhân dân, thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong từng bước và từng chính sách phát triển, tuyệt nhiên không vì mục đích giành lấy lợi nhuận tối đa bằng mọi giá như chủ nghĩa tư bản.
Năm 2019, giữa bức tranh ảm đạm của nền kinh tế thế giới do chịu tác động của đại dịch Covid-19, Việt Nam đã vượt trội lên như một điểm sáng hiếm hoi được IMF và WTO đánh giá là một trong số 20 nền kinh tế có đóng góp lớn nhất vào tăng trưởng kinh tế toàn cầu và vào tốp 20 nền thương mại hàng hóa lớn nhất thế giới. Năm 2020, quy mô GDP Việt Nam đứng thứ 44 thế giới, đứng thứ 4 Đông Nam Á và bình quân GDP/đầu người đứng thứ 6 khu vực. “Thương hiệu Quốc gia Việt Nam” là thương hiệu tăng giá trị nhanh nhất thế giới khi tăng tới 29% so với năm 2019 lên 319 tỷ USD; từ vị trí 42 lên 33 trong danh sách 100 thương hiệu quốc gia của Brand Finance.
Cả trên phương diện lý luận và thực tiễn đã chứng minh: Sự lựa chọn kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hoàn toàn không phải một kiểu lắp ghép “đầu Ngô mình Sở” như các thế lực thù địch, phản động quy chụp mà là sự trung thành, phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác-Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt Nam.
Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhiều lần khẳng định: Lựa chọn mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa không phải là sự gán ghép chủ quan giữa kinh tế thị trường và chủ nghĩa xã hội, mà là sự nắm bắt và vận dụng xu thế vận động khách quan của kinh tế thị trường trong thời đại ngày nay. Do đó, “đưa ra quan niệm phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa là một đột phá lý luận rất cơ bản và sáng tạo của Đảng ta, là thành quả lý luận quan trọng gần 40 năm thực hiện đường lối đổi mới, xuất phát từ thực tiễn Việt Nam và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của thế giới”.
Điều này chứng minh, kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam không phải là dị biệt mà đã hòa mình vào dòng chảy kinh tế thế giới và thông lệ quốc tế, ngày càng hội nhập và hoàn thiện.
Vậy nên kinh tế thị trường và định hướng xã hội chủ nghĩa chẳng những không hề mâu thuẫn với nhau mà trái lại, sự lựa chọn mô hình kinh tế thị trường, mục tiêu “định hướng xã hội chủ nghĩa” của Việt Nam còn có tác động tích cực làm hạn chế mặt trái của kinh tế thị trường, giải quyết được các vấn đề xã hội tốt hơn nhiều so với các nước tư bản chủ nghĩa có cùng mức phát triển kinh tế, được nhân dân và cộng đồng quốc tế ghi nhận và đánh giá cao.
Bốn là, văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, sức mạnh nội sinh, động lực phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc; xác định phát triển văn hóa đồng bộ, hài hòa với tăng trưởng kinh tế và tiến bộ, công bằng xã hội, phát triển con người Việt Nam thời đại mới.
Trong chế độ xã hội chủ nghĩa, con người là chủ thể, là trung tâm của sự phát triển. Chúng ta xác định nền văn hóa mà chúng ta xây dựng là nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, một nền văn hóa thống nhất trong đa dạng, dựa trên các giá trị tiến bộ, nhân văn; Chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò chủ đạo trong đời sống tinh thần xã hội, kế thừa và phát huy những giá trị truyền thống tốt đẹp của tất cả các dân tộc trong nước, tiếp thu những thành tựu, tinh hoa văn hóa nhân loại, phấn đấu xây dựng một xã hội văn minh, lành mạnh vì lợi ích chân chính và phẩm giá con người.
Con người giữ vị trí trung tâm trong chiến lược phát triển; phát triển văn hóa, xây dựng con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của công cuộc đổi mới; phát triển giáo dục đào tạo và khoa học công nghệ là quốc sách hàng đầu; bảo vệ môi trường và một trong những vấn đề sống còn, là tiêu chí để phát triển bền vững; xây dựng gia đình hạnh phúc, tiến bộ làm tế bào lành mạnh, vững chắc của xã hội, thực hiện bình đẳng giới là tiêu chí của tiến bộ, văn minh.
Trên nền tảng tư duy lý luận sâu sắc và toàn diện của Đảng, chúng ta cần đặc biệt quan tâm các vấn đề lý luận và thực tiễn về mô hình chủ nghĩa xã hội Việt Nam và nội dung, giải pháp để từng bước xây dựng chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam một cách rành mạch, rõ ràng, dung dị và dễ hiểu. Những nội dung trình bày trên là cơ sở quan trọng cho việc tiếp tục tổng kết lý luận về đường lối đổi mới của Đảng ta về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội, tạo nên sự đồng thuận xã hội để khơi dậy, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc nhằm thực hiện thắng lợi mục tiêu: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, để đến giữa thế kỷ XXI, nước ta trở thành nước phát triển, thu nhập cao, theo định hướng xã hội chủ nghĩa như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra.
Đại tá, Thạc sĩ PHÙNG QUANG HỌC, Phó trưởng Phòng Kế hoạch, Cục Huấn luyện - Đào tạo, Học viện Quốc phòng