|
Khác với các kỳ Đại hội trước, tai Đại hội X, về công tác xây dựng Đảng ngoài kiểm điểm, đánh giá 5 năm thực hiện Nghị quyết Đại hội IX, Báo cáo còn tổng kết những bài học kinh nghiệm chủ yếu qua 20 năm đổi mới. Đây là lần đầu tiên Đảng ta nhìn lại toàn diện chặng đường đổi mới đã qua, rút ra nhiều bài học bổ ích, mà thành tựu nổi bật là trong bối cảnh giữa những năm tám mươi của Thế kỷ trước, tình hình thế giới và trong nước hết sức phức tạp, khó khăn, nhưng Đảng ta đã khởi xướng, lãnh đạo thắng lợi công cuộc đổi mới, từng bước đưa nước ta ra khỏi tình trạng khủng hoảng kinh tế. Đất nước càng đổi mới thì nhận thức về CNXH và con đường đi lên CNXH càng sáng tỏ hơn và những giá trị tốt đẹp của CNXH càng được khẳng định, như ổn định chính trị; xoá đói giảm nghèo; phát triển kinh tế - xã hội; xây dựng nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc.
Đạt được thành tựu quan trọng đó chính là do Đảng ta đã giữ vững lập trường, quan điểm Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh; kiên định mục tiêu độc lập dân tộc gắn liền với Chủ nghĩa xã hội (CNXH) trong hoạch định xây dựng đường lối đổi mới toàn diện đất nước; thực hiện "đổi mới nhưng không đổi màu"; đổi mới xuất phát từ đặc điểm, tình hình đất nước, từ quyền lợi, nguyện vọng của nhân dân. Nhất là bằng phương pháp luận "nhìn thẳng vào sự thật, đánh giá đúng sự thật, nói rõ sự thật", Đại hội Đảng VI - Đại hội khởi xướng sự nghiệp đổi mới toàn diện đất nước - đã phân tích, đánh giá tình hình, "mổ xẻ" thực tiễn, tìm ra nguyên nhân dẫn đến những hạn chế, sai lầm, khuyết điểm, kể cả khuyết điểm, sai lầm trong nhận thức, trong thực hiện Nghị quyết, làm cơ sở đúng cho công tác xây dựng Đảng trên cả ba mặt chính trị, tư tưởng và tổ chức, khẳng định phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là nhiệm vụ then chốt. Đây là bước đổi mới tư duy lý luận chính trị quan trọng của Đảng, làm cơ sở cho đổi mới công tác tổ chức - cán bộ; đổi mới phong cách công tác. Đại hội VI đã thẳng thắn chỉ ra những thiếu sót của Đảng trong bố trí cơ cấu kinh tế, cơ chế quản lý, phân phối lưu thông, cải tạo XHCN… Đảng dũng cảm nhận, đó "là những sai lầm nghiêm trọng và kéo dài về chủ trương, chính sách lớn, sai lầm về chỉ đạo chiến lược và tổ chức thực hiện", mà "bắt nguồn từ những khuyết điểm trong hoạt động tư tưởng, tổ chức và công tác cán bộ của Đảng".
Tưởng như phân tích, công khai những thiếu sót khuyết điểm thì dân mất niềm tin vào Đảng. Nhưng ngược lại, hàng triệu đảng viên chân chính và đồng bào cả nước lại càng hiểu Đảng hơn, tin yêu Đảng hơn, đoàn kết chặt chẽ với BCH Trung ương hơn. Còn kẻ thù thì run sợ, tiên lượng thấy sức mạnh của một chính Đảng khi dám nhìn thẳng vào sự thật, nói rõ sự thật. Đây là bài học còn nguyên giá trị, mang tính thời sự cho hôm nay trong quán triệt, học tập, vận dụng đưa Nghị quyết Đại hội X của Đảng vào cuộc sống.
Hiện thực khách quan được Đảng nhìn nhận, đánh giá đúng, đã đem lại luồng sinh khí mới trong toàn xã hội, làm xoay chuyển tình hình, đưa đất nước tiến lên. Đó là Nghị quyết về phân phối lưu thông, bỏ "ngăn sông cấm chợ"; là Nghị quyết về "khoán 10" thúc đẩy nông nghiệp phát triển nhanh, toàn diện; là lập lại trật tự kỷ cương, giữ ổn định chính trị, xã hội; là làm trong sạch và nâng cao sức chiến đấu của các tổ chức Đảng; đổi mới quan hệ giữa Đảng lãnh đạo, nhân dân làm chủ, Nhà nước quản lý; thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, với phương châm "Dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra"…
Cũng từ bài học rút ra về công tác xây dựng Đảng cho thấy sau 20 năm đổi mới, Đảng ta đã có bước nhận thức đúng đắn hơn về Chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, nhất là con đường đi lên CNXH hoàn toàn không phải là con đường bằng phẳng, dễ dàng, không thể chủ quan, nóng vội, xa rời thực tế, áp đặt một cách máy móc kinh nghiệm của những nước khác, cho dù đối với nước đó là đúng. Đảng cũng đã cơ bản khắc phục được những suy nghĩ duy ý chí còn sót lại trong nhận thức ở bộ phận này, bộ phận kia, đòi có ngay một hình thái kinh tế - xã hội của CNXH trong điều kiện đất nước còn nhiều khó khăn, thiếu thốn như nước ta. Và Đảng cũng ngày càng nhận thức đầy đủ hơn, sâu sắc hơn về vị trí của công tác xây dựng Đảng trong điều kiện Đảng cầm quyền, phải đặc biệt đề phòng sự suy thoái, cửa quyền, mất dân chủ trong Đảng; Đảng phải tự đổi mới, đủ phẩm chất và năng lực mới không bị mất độc quyền lãnh đạo của mình… Hàng loạt chủ trương, đường lối chính sách đúng của Đảng đã được toàn Đảng, toàn dân ủng hộ, tạo nên sự đồng thuận trong xã hội, phát huy tài năng, khuyến khích mọi người hăng hái lao động sản xuất. Số đông tổ chức Đảng, đảng viên trung kiên đầu tàu gương mẫu, đặc biệt là trên mặt trận Quốc phòng, an ninh, luôn luôn là điểm tựa, chỗ dựa tin cậy nhất của Đảng, Nhà nước và nhân dân cả trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Đảng ta cũng kiên trì sửa chữa thiếu sót, khuyết điểm, kiên quyết đấu tranh loại trừ ra khỏi Đảng những đảng viên thoái hoá biến chất, tham ô, tham nhũng làm mất thanh danh, uy tín của Đảng, được nhân dân đồng tình ủng hộ. Có nhiều tổ chức Đảng, đảng viên nổi lên như là "điểm sáng" trong thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, trong đấu tranh chống tham nhũng, tiêu cực, như ở thành phố Đà Nẵng, xã An Đồng (Thái Bình)… Các đồng chí đảng viên, cựu chiến binh chống tiêu cực bảo vệ rừng Tánh Linh (Bình Thuận), Đồ Sơn (TP Hải Phòng), Xí nghiệp dược (Bô Y tế)...những đảng viên là Bộ đội Biên phòng, Công an trên mặt trận chống tệ nạn xã hội, sẵn sàng hy sinh cả tính mạng của mình để giành lại cuộc sống bình yên cho nhân dân…
Tuy nhiên, Đảng cũng nghiêm khắc kiểm điểm, chỉ ra những hạn chê,ë thiếu sót cả trong nhận thức và thực tiễn. Văn kiện Đại hội Đảng X đã chỉ ra: "Nổi lên là năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng còn nhiều mặt chưa đáp ứng yêu cầu của tình hình mới; chậm làm sáng tỏ nhiều vấn đề lý luận về chủ nghĩa xã hội ở nước ta, về sự lãnh đạo của Đảng với công tác xây dựng Đảng…tổ chức thực hiện vẫn là khâu yếu" Nhất là "nguy cơ tham nhũng, quan liêu đã nổi lên như một mối đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ". Những yếu kém khuyết điểm trong công tác xây dựng Đảng tác động lẫn nhau, đan xen nhau hết sức phức tạp vừa cản trở công cuộc đổi mới, vừa làm mất lòng tin nghiêm trọng trong nhân dân. Đúng như tổng kết của Đảng trong Văn kiện Đại hội X nhận định: Nếu như những thành tựu đổi mới đã làm hạn chế tác động tiêu cực của "bốn nguy cơ" thì ngược lại, những thiếu sót khuyết điểm trong công tác xây dựng Đảng lại làm cho "bốn nguy cơ" đó trở nên phức tạp hơn!
Các văn kiện về xây dựng Đảng cũng tập trung giải đáp câu hỏi: Tại sao Đảng ta lãnh đạo công cuộc đổi mới, phát triển kinh tế đất nước 20 năm qua đã đạt được những thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử mà công tác xây dựng Đảng - nhiệm vụ được xác định là then chốt - lại còn nhiều yếu kém? Tại sao trước đây đất nước còn nhiều khó khăn, dân "bữa no, bữa đói" thì đảng viên lại lặn lội với phong trào, bám sát quần chúng?
Nguyên nhân của mọi nguyên nhân là Chủ nghĩa cá nhân trong Đảng chưa được đẩy lùi, trong khi trách nhiệm với tập thể, tinh thần "mình vì mọi người" lại sút giảm; một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên đi ngược lại với phẩm chất của người đảng viên, phai nhạt lý tưởng, thoái hóa biến chất, nói không đi đôi với làm. Văn kiện Đại hội X nghiêm khắc chỉ ra: "Một bộ phận cán bộ, đảng viên, kể cả một số cán bộ chủ chốt, yếu kém về phẩm chất và năng lực, vừa thiếu tính tiền phong, gương mẫu, vừa không đủ trình độ hoàn thành nhiệm vụ…" Đó là cán bộ, đảng viên, còn tổ chức Đảng, nhất là cấp cơ sở thì cũng không ít nơi rệu rã, sinh hoạt hình thức, mất dân chủ và thủ tiêu đấu tranh, "thậm chí có những tổ chức cơ sở Đảng tê liệt, mất sức chiến đấu…". Chính vì tổ chức Đảng yếu kém nên đã không quản lý được đảng viên. Có cơ sở để khẳng định rằng hầu hết những cán bộ đảng viên bị khởi tố trong thời gian qua, trước khi bị pháp luật xử lý, đều là cán bộ đảng viên được tổ chức Đảng xếp loại hoàn thành tốt nhiệm vu, mặc dù thời gian thực hiện hành vi phạm tội khá dài. Và hành vi phạm tội của những đảng viên đó cũng không do tổ chức Đảng trực tiếp quản lý phát giác. Một tổ chức Đảng vững mạnh thì tình hình phải là ngược lại…
Nếu như tại Đại hội Đảng VI, yếu kém được chỉ ra là trong hoạch định đường lối phát triển kinh tế; trong tư duy xây dựng đất nước thì những hạn chế được chỉ ra ở Đại hội X chính là tình trạng sa sút phẩm chất đảng viên trong Đảng. Và đây cũng là kẻ thù nguy hiểm nhất đang thách đố vai trò lãnh đạo của Đảng. Hạn chế của công tác tư tưởng trong những năm qua là chưa tuyên truyền cho toàn Đảng, toàn dân nhận mặt đầy đủ kẻ thù nguy hiểm nhất đó của Đảng. Thậm chí còn có luồng ý kiến rất sai lầm cho rằng, tham nhũng là khó loại trừ, là "chất nhờn" rà trơn tổ chức lãnh đạo Đảng ở cơ sở (!).
Nghị quyết Đại hội X cũng đã đề ra 9 nhiệm vụ và giải pháp lớn trong công tác xây dựng Đảng của nhiệm kỳ tới. Nhưng thực tiễn cho thấy để thực hiện được, nhất là chống suy thoái trong Đảng còn đòi hỏi sự nỗ lực rất lớn của toàn Đảng, toàn dân. Bởi lẽ, đây không phải là lần đầu tiên những hạn chế, yếu kém của Đảng được chỉ ra mà nó đã được phê phán, cảnh báo ngay từ Đại hội Đảng VI (1986). Thậm chí, ở nhiệm kỳ Đại hội VIII, Đảng ta đã từng đề ra riêng một Nghị quyết lãnh đạo chuyên đề - Nghị quyết Trung ương 6 (lần 2) về công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng, nhưng kết quả thì "chưa đạt yêu cầu đề ra, chưa tạo được chuyển biến cơ bản, chưa góp phần tích cực ngăn chặn và đẩy lùi tệ tham nhũng, lãng phí, quan liêu". (Báo cáo công tác xây dựng Đảng Đại hội X).
Phải nói rằng đấu tranh với những tha hóa, biến chất trong Đảng là một mặt trận vô cùng khó khăn và phức tạp, khó khăn phức tạp hơn rất nhiều trên các lĩnh vực khác của đời sống kinh tế, xã hội. Vì đây là cuộc đấu tranh với chính mình, với chính đồng chí, đồng đội mình, cuộc chiến với "giặc nội xâm", trong khi "đồng tiền và quyền lực" lại có sức cám dỗ, quyến rũ như một thứ thuốc nghiện…Ví dụ như, năm 1986 Đảng ta phát hiện sai lầm trong đường lối kinh tế dẫn đến "ngăn sông, cấm chợ" chia cắt thị trường, thì ngay lập tức những giải pháp đề ra để tháo gỡ được toàn Đảng, toàn dân đồng tình ủng hộ, tạo nên phong trào, cùng nhau "xắn tay" vào thực hiện - ý Đảng hợp với lòng dân. Còn chống tham nhũng, tiêu cực mặc dù cũng được toàn Đảng, toàn dân đồng tình, nhưng trong số những người có điều kiện tham nhũng, tiêu cực thì chưa phải tất cả đã ủng hộ. Thậm chí, những người đã "trót nhúng chàm" còn tìm mọi cách đối phó quyết liệt, cho dù bên ngoài vẫn "lớn tiếng" ủng hộ, chấp hành Nghị quyết của Đảng. Vì chống tham nhũng, tiêu cực đồng nghĩa với loại họ ra khỏi bộ máy lãnh đạo của Đảng, loại khỏi quyền lực, mất bổng lộc… Đảng ta nhận thấy rõ điều đó, lẽ ra phải trên cơ sở phân tích biện chứng đó để có biện pháp xử lý tương ứng, nhưng vừa qua, các biện pháp xử lý kỷ luật của Đảng có lúc, có nơi chưa nghiêm. Nhiều trường hợp vi phạm, xử lý còn chậm, rườm rà trong thủ tục hành chính. Cá biệt có trường hợp khuyết điểm ở vị trí này, lại "bắn" sang vị trí khác, còn quan trọng hơn… Đây thực chất là kết quả của "những toan tính cá nhân", những quan hệ giằng dịt thiếu trong sáng, chứ không có cơ quan quản lý, tổ chức cán bộ nào của Đảng lại chỉ đạo đưa cán bộ kỷ luật ở nơi này, sang nơi khác; lại chỉ đạo đề bạt bổ nhiệm, đưa vào "nguồn" cả cán bộ có đơn kiện cáo, phẩm chất yếu kém…Đúng như kiểm điểm của Đảng đã chỉ ra: "vẫn còn tình trạng "chạy chức", "chạy quyền", "chạy tội", "chạy bằng cấp". Một nguyên nhân nữa là trách nhiệm cá nhân, trách nhiệm người đứng đầu không được xác định rõ, mọi khuyết điểm, yếu kém đều đổ lỗi cho tập thể. Đây là vấn đề Đại hội Đảng X nghiêm khắc chỉ ra để khắc phục.
*
* *
Sau 20 năm đổi mới, chưa bao giờ thời cơ, vận hội dân tộc lại lớn như hiện nay. Có ý kiến nhận định là "thời cơ vàng". Thời cơ, vận hội của dân tộc cũng chính là thời cơ, vận hội của Đảng. Cách mạng là đổi mới. Con tàu đổi mới đang tiến về phía trước, hợp với xu thế thời đại, bằng tốc lực thắng lợi thần thánh của các cuộc kháng chiến trường kỳ; bằng tốc lực "thành tựu to lớn, có ý nghĩa lịch sử" của 20 năm đổi mới... Đảng ta là Đảng cầm quyền, Đảng khởi xướng và lãnh đạo công cuộc đổi mới và hiện nay Đảng ta tiếp tục lãnh đạo công cuộc đổi mới. Nhưng cũng chính vì thế mà lịch sử đòi hỏi Đảng phải tự đổi mới mình để đủ năng lực và phẩm chất đáp ứng với yêu cầu của công cuộc đổi mới. Và đương nhiên, trước hết Đảng ta phải "tăng cường xây dựng Đảng về chính trị, hoàn thiện đường lối đổi mới, nâng cao năng lực tổ chức thực hiện…", nhất là cần cụ thể hóa cương lĩnh, đường lối, chiến lược phát triển kinh tế-xã hội và nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc nhằm gắn kết chặt chẽ và đồng bộ các nhiệm vụ, thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế là trung tâm, xây dựng Đảng là then chốt và phát triển văn hoá - nền tảng tinh thần của xã hội. Văn kiện Đại hội Đảng X cũng chỉ ra nhiệm vụ của Đảng "phải nắm vững, vận dụng sáng tạo và phát triển chủ nghĩa Mác - Lê-nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc… chống giáo điều, bảo thủ, trì trệ hoặc đổi mới vô nguyên tắc, chủ quan, nóng vội"… Nhất là Đảng phải khắc phục bằng được sự sa sút phẩm chất của một bộ phận trong Đảng thì Đảng mới phát triển được. Đảng là "lực lượng tinh hoa nhất của dân tộc". Tôn chỉ, mục đích trước sau như một của Đảng là: Đảng không có lợi ích gì khác ngoài lợi ích của giai cấp, của dân tộc và của nhân dân.
Hơn bao giờ hết, lúc này Đảng phải nhìn thẳng vào sự thật để "bốc thuốc" chữa căn bệnh thoái hoá trong Đảng. Lê-nin cũng căn dặn: "Chúng ta (Đảng) phải cải tiến bộ máy của chúng ta, thành một cơ quan thực sự gương mẫu" (Bàn về kiểm kê kiểm soát, tr 204, NXB Chính trị quốc gia, 1998)…Văn kiện của Đảng cũng chỉ ra phải chống chủ nghĩa cá nhân trong Đảng. Đã đến lúc, bằng thực tiễn, Đảng phải khẳng định được cán bộ cấp cao, cơ quan cấp cao của Đảng, Nhà nước, Quốc hội và Chính phủ không có biểu hiện suy thoái, không tham nhũng tiêu cực, tiến tới làm trong sạch cán bộ đảng viên chủ chốt cấp Bộ, cấp tỉnh, ngành… làm thường xuyên, làm liên tục, từng bước "cuốn chiếu" đến từng đảng viên ở cơ sở, thì nhất định tham nhũng tiêu cực sẽ được từng bước đẩy lùi, lòng tin của nhân dân với Đảng ngày càng được củng cố và tăng cường.
Nghị quyết Đại hội Đảng X đã chỉ rõ: "Xử lý kịp thời, nghiêm minh, công khai theo kỷ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước đối với những cán bộ và công chức tham nhũng, bao che cho tham nhũng, gây thiệt hại về tài sản của Nhà nước, của nhân dân, dù người đó ở chức vụ nào, đương chức hay đã nghỉ hưu. Tịch thu tài sản có nguồn gốc từ tham nhũng…" Làm được như thế mới hạn chế được thất thoát, mới ngăn chặn được tình trạng chạy án, mới giúp được cơ quan chức năng điều tra khách quan, mới tạo điều kiện cho cấp dưới và nhân dân mạnh dạn đấu tranh…
Với tinh thần lấy phòng ngừa là chính, đi đôi với "chống" Đảng ta phải rất coi trọng "xây", kịp thời biểu dương khuyến khích, phát động học tập, nhân rộng những tập thể, cá nhân điển hình gương mẫu, chấp hành kỷ luật Đảng, dũng cảm đấu tranh và có những cách làm tốt nhằm phát huy dân chủ, chống tham nhũng tiêu cực. Đây là một trong những nhiệm vụ mà có lúc chưa được coi trọng đúng mức.
Đảng phải chọn được đội ngũâ những người làm công tác cán bộ từ Trung ương đến cơ sở vừa cóá tâm, vừa có tầm, đủ đức, đủ tài để tham mưu cho Đảng bổ nhiệm, đề bạt được những cán bộ, đảng viên có đức, có tài vào nắm giữ các cương vị lãnh đạo của Đảng và kịp thời đưa ra khỏi tổ chức những đảng viên thoái hoá, biến chất. Đề cập về đổi mới công tác cán bộ trong nhiệm kỳ Đại hội X, Đảng ta đã khẳng định "Nhiệm vụ quan trọng nhất là xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, trước hết là cán bộ lãnh đạo cấp chiến lược và người đứng đầu tổ chức các cấp, các ngành của hệ thống chính trị…"
Một điểm nhấn mới trong tư tưởng chỉ đạo của Đảng là tăng cường vai trò giám sát, phản biện của nhân dân và các tổ chức xã hội đối với các hoạt động của Đảng, để công tác xây dựng Đảng không chỉ là nhiệm vụ của Đảng mà còn là của toàn dân. Và khi được toàn dân tham gia xây dựng Đảng thì nhất định những suy thoái trong Đảng sẽ được khắc phục, như trong Diễn văn bế mạc Đại hội X, Tổng bí thư Nông Đức Mạnh nhấn mạnh: "Chúng ta nhất quyết tạo nên một sự chuyển biến rõ rệt và đạt tới chất lượng cao hơn trong việc thực hiện nhiệm vụ then chốt xây dựng Đảng, làm cho Đảng ta luôn xứng đáng là đội tiên phong của giai cấp công nhân, đồng thời là đội tiên phong của nhân dân lao động và của dân tộc Việt Nam…".
|