Với sự tham mưu, đề xuất của Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng, ngày 27-7-2013, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1237 phê duyệt “Đề án TKQT HCLS đến năm 2020 và những năm tiếp theo”; sau đó, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định 1753/QĐ-TTg về việc thành lập Ban Chỉ đạo Quốc gia về TKQT HCLS đến năm 2020 và những năm tiếp theo (gọi tắt là Ban chỉ đạo Quốc gia 1237). Bộ Quốc phòng cũng sớm ban hành kế hoạch triển khai thực hiện Đề án 1237 giai đoạn 2016-2020; ban hành Quyết định số 268/QĐ-BQP ngày 21-1-2016 về việc thành lập Phòng Công tác mộ liệt sĩ và bổ sung một chức danh Phó cục trưởng thuộc Cục Chính sách, Tổng cục Chính trị (TCCT), trực tiếp theo dõi, chỉ đạo công tác TKQT HCLS. Lực lượng chuyên trách TKQT HCLS cũng được củng cố, kiện toàn, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ; nhiều địa phương đã chủ động thành lập lực lượng lâm thời để thực hiện nhiệm vụ này ở trong nước.
Tỉnh Hà Nam tổ chức truy điệu, an táng HCLS trong kháng chiến chống Pháp, được tìm kiếm, cất bốc trên địa bàn tỉnh. Ảnh: MINH ANH
Đại tá Nguyễn Xuân Yêm, Phó cục trưởng Cục Chính sách cho biết: Sau khi có kế hoạch của Bộ Quốc phòng, các cơ quan, đơn vị trong toàn quân đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền. Các cơ quan báo chí quân đội tăng số lượng bài viết, thời lượng phát sóng tuyên truyền về công tác TKQT HCLS, tạo sức lan tỏa trong các tầng lớp nhân dân, đồng thời cung cấp thông tin và tham gia hoạt động TKQT HCLS. Ban chỉ đạo Quốc gia 1237 đã ký kết với Trung ương Hội CCB Việt Nam về Chương trình phối hợp tuyên truyền, vận động cung cấp thông tin nâng cao hiệu quả công tác TKQT HCLS.
Theo Trung tướng Nguyễn Song Phi, Phó chủ tịch Hội Cựu chiến binh (CCB) Việt Nam, ngay sau khi ký kết, Hội CCB đã phát động Phong trào “CCB toàn quốc cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ” và đạt được kết quả thiết thực, được dư luận xã hội đánh giá cao. Đến nay, Văn phòng Ban chỉ đạo Quốc gia 1237 đã tiếp nhận khoảng 37.000 thông tin, phục vụ hiệu quả công tác TKQT HCLS.
Để nâng cao hiệu quả công tác này, Cục Chính sách đã tổ chức tập huấn toàn quân về công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng phần mềm quản lý thống nhất toàn quốc. Trên cơ sở đó, nhiều đơn vị đã tổ chức các nhóm xác minh, đối chiếu danh sách, hồ sơ liệt sĩ, phân tích, kết luận số liệu chưa khớp nối, chồng chéo; tiến hành hoàn thiện danh sách liệt sĩ. Đến nay, nhiều đơn vị trong toàn quân và địa phương đã hoàn thành việc rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ.
Theo đánh giá của Ban chỉ đạo Quốc gia 1237, công tác TKQT HCLS đã có nhiều chuyển biến tích cực. Ban chỉ đạo 1237 các cấp đã chỉ đạo quyết liệt; xác định trọng tâm là TKQT ở địa bàn trong nước. Nhiều đơn vị quân đội và địa phương chủ động khai thác, xử lý thông tin và xác định được các khu mộ tập thể có nhiều HCLS, như: Tỉnh Hà Nam quy tập một khu vực mộ tập thể từ thời kỳ chống Pháp; tỉnh Gia Lai quy tập một khu vực mộ tập thể với 10 HCLS; tỉnh Đồng Nai quy tập một mộ tập thể; Đội quy tập Quân khu 2 quy tập một mộ tập thể tại Lào; Đội quy tập Bộ CHQS tỉnh Nghệ An quy tập một mộ tập thể tại Lào…
Một số đơn vị, địa phương tổ chức khảo sát, đào tìm nhiều đợt, nhiều vị trí với quy mô rộng, huy động được nhiều lực lượng, phương tiện tham gia, đào múc hàng triệu mét khối đất đá trên diện tích hàng nghìn héc-ta, như các tỉnh: Đồng Nai, Bình Phước, Bình Dương, Bình Thuận, Kon Tum, Hà Nam… Theo báo cáo của Ban chỉ đạo, năm 2016 và 6 tháng đầu năm 2017, toàn quốc đã quy tập 3.823 HCLS. Ban chỉ đạo Quốc gia 1237 cũng phối hợp với các cơ quan chức năng, tiến hành mở rộng quan hệ hợp tác quốc tế, góp phần nâng cao hiệu quả công tác TKQT HCLS.
Trung tướng Đỗ Căn, Phó chủ nhiệm TCCT cho biết: "Bộ Quốc phòng đã chỉ đạo Cục Quân y, Viện Pháp y Quân đội lập dự án nâng cấp cơ sở giám định ADN giai đoạn 2; tích cực triển khai phân tích, giám định ADN mẫu HCLS và mẫu sinh phẩm thân nhân liệt sĩ để xác định danh tính liệt sĩ. Trong năm 2016 đã tiến hành giám định được 767 mẫu HCLS, 699 mẫu sinh phẩm, nhận dạng được 256 HCLS. Cùng với đó, Cục Khoa học quân sự, Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, xây dựng quy trình xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin; Cục Chính sách chủ trì nghiên cứu, xây dựng quy trình thu thập, xử lý dữ liệu “thông tin về mộ liệt sĩ” phục vụ xác định danh tính HCLS còn thiếu thông tin bằng nhiều phương pháp thực chứng”.
Đánh giá kết quả thực hiện công tác này, Phó thủ tướng Vũ Đức Đam, Trưởng ban chỉ đạo Quốc gia 1237, khẳng định: "Kết quả TKQT HCLS phản ánh quyết tâm chính trị của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân; thể hiện sự tri ân của Đảng, Nhà nước ta, của các thế hệ hôm nay đối với các anh hùng liệt sĩ; đáp ứng một phần nguyện vọng của thân nhân, gia đình liệt sĩ và nhân dân trong cả nước”.
Mục tiêu mà Ban chỉ đạo Quốc gia 1237 đặt ra trong năm 2017 là tổ chức TKQT khoảng 2.500 HCLS; coi đây là nhiệm vụ trọng tâm của công tác “Đền ơn đáp nghĩa” nhân kỷ niệm 70 năm Ngày Thương binh-Liệt sĩ. Theo đó, ngay từ đầu năm, Bộ Quốc phòng đã có văn bản chỉ đạo việc thực hiện Đề án TKQT HCLS năm 2017, yêu cầu các cơ quan, đơn vị quán triệt thực hiện tốt 9 nhiệm vụ trọng tâm, trong đó tập trung quán triệt Chỉ thị 24 của Bộ Chính trị; các quyết định của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản quy định của các cấp có thẩm quyền; tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước đối với công tác TKQT HCLS.
Bộ Quốc phòng cũng chỉ đạo các đơn vị trong toàn quân tuyên truyền thường xuyên, sâu rộng về nhiệm vụ này, để có thêm được nhiều nguồn thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; làm tốt việc tiếp nhận, xử lý, cung cấp thông tin về liệt sĩ, mộ liệt sĩ; thực hiện tốt chương trình phối hợp giữa Ban chỉ đạo Quốc gia 1237 và hội CCB các cấp. Hoàn thành công tác rà soát, hoàn thiện hồ sơ, danh sách liệt sĩ; xây dựng các cơ sở dữ liệu về liệt sĩ, mộ liệt sĩ của đơn vị mình; đẩy mạnh TKQT HCLS, nhất là ở địa bàn trong nước. Quản lý chặt chẽ địa bàn, không để xảy ra hiện tượng TKQT HCLS trái quy định của Nhà nước. Tổ chức hoạt động di chuyển, đón nhận, bàn giao, an táng HCLS chặt chẽ, chu đáo, trang nghiêm… Các địa phương, quân khu, quân đoàn… chủ động trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm và phổ biến, thực hiện nghiêm các quy định trong công tác này. Đồng thời, thường xuyên rà soát chính sách, sửa đổi những bất hợp lý trong chế độ chính sách hỗ trợ cho người cung cấp thông tin; tăng cường hỗ trợ các đội TKQT HCLS về lực lượng, trang bị phương tiện để triển khai, thực hiện tốt công tác này cả ở trong và ngoài nước.
TRỊNH DŨNG