Xử lý nợ đọng bảo hiểm xã hội

QĐND - Hiện nay, nhiều doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắc Nông chây ỳ đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) cho người lao động, dẫn đến nợ BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) kéo dài. Theo BHXH tỉnh, hằng năm số nợ đọng BHXH, BHYT của doanh nghiệp đối với người lao động đã lên tới hàng chục tỷ đồng.

Theo ông Hồ Tấn Lộc, Trưởng phòng Thu BHXH tỉnh Đắc Nông, thời gian qua, BHXH tỉnh đã tập trung đẩy mạnh công tác thu nợ và xử lý nợ đọng, tìm hiểu nguyên nhân nợ đọng, cử cán bộ chuyên trách theo dõi, hỗ trợ tìm giải pháp để giúp đơn vị có cách trả nợ hợp lý. Còn đối với những đơn vị nợ đọng kéo dài, cố tình chây ỳ, cơ quan bảo hiểm kiên quyết khởi kiện ra tòa. Vì vậy, từ cuối tháng 10-2012 đến hết tháng 10-2013, số nợ BHXH đã giảm từ 56 tỷ đồng xuống còn 37,7 tỷ đồng, giảm 6%/năm. Cùng với đó, từ đầu năm 2013 đến nay, BHXH tỉnh đã nộp hồ sơ khởi kiện 12 đơn vị nợ BHXH ra tòa. Trong đó, tòa án đã đưa ra xét xử 8 vụ, thi hành án 3 vụ, đang thụ lý 1 vụ. Mặc dù "làm căng" như thế nhưng cơ quan bảo hiểm vẫn chưa thu nợ được đơn vị nào! Nguyên nhân là do việc khởi kiện ra tòa án tốn nhiều thời gian, làm chậm trễ việc giải quyết dứt điểm số nợ. Thông thường, những đơn vị nợ BHXH quá 6 tháng trở lên, cơ quan BHXH sẽ lập hồ sơ khởi kiện ra tòa. Tuy nhiên, quá trình thụ lý hồ sơ nhanh nhất cũng phải 3 tháng, khi đó số nợ của đơn vị, doanh nghiệp lại tăng thêm. Phần nợ phát sinh trong khi chờ xét xử nếu đơn vị không tự nguyện đóng tiếp thì cơ quan BHXH lại phải tiếp tục khởi kiện thêm một lần nữa. Cũng có trường hợp, sau khi tòa án có phán quyết thì đơn vị phá sản, tạm ngừng hoạt động, không trả nợ... khiến công tác thu hồi gặp nhiều khó khăn. Mặt khác, lãi suất chậm nộp BHXH theo quy định thấp hơn lãi vay ngân hàng (lãi nợ BHXH hiện nay là 9,88%, BHYT là 7,5%). Vì vậy, việc "chiếm dụng" BHXH lợi hơn nhiều so với vay tiền ngân hàng nên các đơn vị sẵn sàng “ngó lơ” tiền BHXH để sử dụng vào các mục đích riêng.

Cũng theo ông Hồ Tấn Lộc, do hiện nay mức xử phạt nợ BHXH còn quá thấp, có nhiều đơn vị nợ hàng tỷ đồng, trong khi mức phạt tối đa chỉ có 30 triệu đồng, chưa đủ sức răn đe. Mặt khác, việc thu hồi nợ đọng do cơ quan BHXH thực hiện, nhưng lại không có thẩm quyền thanh tra, xử phạt mà chỉ đề nghị với các cơ quan hữu quan, tăng cường kiểm tra, xử lý vi phạm trong lĩnh vực BHXH. Việc “chiếm dụng” tiền BHXH đồng nghĩa với việc người lao động không được hưởng các chế độ, chính sách trong thời gian làm việc, như: Ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp... Đặc biệt, khi nghỉ việc người lao động sẽ không được hưởng trợ cấp thất nghiệp, thậm chí sẽ mất cả thời gian tham gia BHXH trước đó khi không được chốt sổ. Tuy nhiên, Luật BHXH không có điều khoản quy định truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những đơn vị, cá nhân vi phạm về lĩnh vực này. Vì vậy, BHXH rất cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, ban, ngành có liên quan để xử lý nghiêm minh, triệt để đối với các đơn vị nợ đọng BHXH kéo dài, bảo đảm quyền lợi cho người lao động.